Náttúrufræðingurinn - 1955, Page 33

ÍSLENZKIR FUGLAR XI
27
urlandi, fyrr en kemur til Vestmannaeyja. Þar verpur svolítill slæð-
ingur af hvítmáf á nokkrum stöðum, og eru þessir helztir: Heimaey
(Stóri-Stakkur), Brandur (Máfadrangur), Hellisey og ef til vill einn-
ig Smáeyjar. Á svæðinu frá Vestmannaeyjum til Snæfellsness verp-
ur hvítmáfurinn hvergi nema í Karlinum við Reykjanes (Gull.). 1
þessum mikla móbergsdrangi, sem er um 51 m é hæð, hefur lengi
verið nokkurt hvítmáfsvarp, og að öllum líkindum verpa einnig eitt
eða fleiri pör i Valahnúki við Reykjanesvita.
Hér að framan hafa verið taldir allir þeir staðir, þar sem vitað er
með vissu, að hvítmáfur verpi nú. Vel mó þó vera, að eitt og eitt par
verpi stöku sinnum á öðivnn stöðum en hér hefur verið getið, en það
skiptir auðvitað ekki máli í þessu sambandi, enda eru öruggar heim-
ildir um slikt ekki fyrir hendi. Þó má geta þess, að sumarið 1952 sá
Þorsteinn Einarsson, íþróttafulltrúi, hvítmáf í Skrúðnum (S.-Múl.),
sem hann telur liklegt, að hafi átt þar egg eða unga eftir hegðun hans
að dæma. Enskur náttúrufræðingur, Brian Roberts, getur þess einnig
(Ibis, 1934, bls. 255), að sumarið 1932 hafi hann fundið tvö hvítmáfs-
jjör verpandi á jökulöldum við austanverðan Breiðamerkurjökul. Sum-
arið 1943 var ég á ferð á þessum slóðum og varð þá hvergi var við
hvítmáf þar. Þá hafa Kvískerjabræður tjáð mér, að skömmu eftir alda-
mótin síðustu muni hvítmáfur eitt sinn hafa orpið i Ingólfshöfða og
í annað skipti á jökulöldu við Breiðamerkurjökul, i svonefndum Krók
milli upptaka Fjallsár og Breiðár. Ekki er þó alveg útilokað, að í annað
eða bæði þessi skipti hafi verið um hvítan svartbak eða skúm (hvít-
inga) að ræða, og er jafnvel ekki óhugsandi, að slikir hvitingar hafi
oftar orðið tilefni til fregna um verpandi hvítmáfa. En hvað sem þessu
líður, þá er þó eitt víst, og það er, að frásagnir Þorvaldar Thoroddsens
(Ferðabók III, bls. 176), Bjarna Sæmundssonar (Fuglarnir, bls. 452)
og G. Timmermanns (Die Vögel Islands, bls. 477) um hvitmáfsvörp
á söndunum í Skaftafellssýslum hljóta að vera á misskilningi byggðar.
I nýjustu ritum um íslenzka fugla er hvitmáfurinn talinn vera varp-
fugl allt í kringum land, en þó algengastur á Vesturlaudi. Þetta gefur
mjög ranga hugmynd um útbreiðslu hans, því að meginhluti íslenzka
hvítmáfsstofnsins verpur í héruðunum kringum Breiðafjörð, eins og
sýnt hefur verið fram á hér að framan (sbr. einnig l.mynd). Þar
eru kunn að minnsta kosti fimmtán hvítmáfsvörp, en á þeim fjórum
stöðum utan Breiðafjarðarsvæðisins, þar sem hvítmáfurinn verpur,
er ekki nema um litinn slæðing að ræða, sem ekki getur numið nema
litlu broti af heildarstofninum. Um stærð íslenzka hvítmáfsstofnsins