Náttúrufræðingurinn - 1973, Blaðsíða 53

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
45
fálki átti hreiður í háu bjargnefi. Veittu þeir því athygli, að svartbak-
ur var þar á sveimi, örstutt frá fálkahreiðrinu. Allt í einu breytir hann
stefnu og flýgur á haf út og nálgast bátinn. Kemur þá fálki, eins og
ör flygi, á eftir honum. Sjá þeir þá, að svartbakurinn hefur eitthvað í
nefinu, en sleppir því, áður cn fálkinn nær til hans. Sjá þeir, að það er
egg, sem fálkinn rennir sér eftir og grípur í klærnar, áður en það fell-
ur í sjóinn. Eftir það breytir hann um stefnu og flýgur beint að hreið-
urstaðnum. Frá þessum atburði er mjög ýtarleg frásögn í Náttúru-
fræðingnum, rituð af Birni hreppstjóra Guðmundssyni, sem þá bjó í
Lóni, en hann var mikill náttúruskoðari.
Þó hrafnar og fálkar séu oft á kanti, er það staðreynd, að þeir geta
verið tillitssamir nágrannar. 1 Jökulsárgljúfrum hefur það nokkram sinn-
um komið fyrir, að þeir hafa orpið með stuttu millibili og það jafnvel
hvor á móti öðrum. Þrátt fyrir það hafa þeir komið upp ungum sínum
án þess að til táðinda hafi dregið. A því er 'þó enginn vafi, að krammi
óttast fálkann, þó hann geti stundum ekki staðist þá freistingu, að stela
frá honum góðgæti, þegar hann er hvergi nálægur. Þessi ótti kramma
sézt einna bezt á því, að hann lætur það óátalið, þó að fálkar taki bú-
staði þeirra eignanámi, hve mikið sem þeir hafa haft fyrir því að
byggja þá úr hinu margvíslega efni allt frá silkisokkum og tóbaks-
dósum niður í sprek og tágar. I fyrmefndri ritgerð er ekki tekið fram,
hvort fálkar hafi heldur valið sér þessar hallir hrafnanna en sína eig-
inlegu hreiðurstaði, þar sem ekkert slíkt hafurtask er nauðsynlegt.
Oft hef ég séð karlfálka, sem oftar eru dekkri og minni, sitja á
bergnípu, skammt frá þeim stað, þar sem hans útvalda liggur á eggj-
um. Ég hef álitið, að hann gerði það af tillitssemi við hana og einnig
að vera á verði fyrir aðsteðjandi hættu. Ég hef séð þá sitja tímunum
saman um liádag skammt frá hreiðri, þar sem dúnungar hjúfra sig,
og jafnvel þó þeir séu hálfvaxnir. Þessi varðstaða fálka hefur stundum
gefið mér fyrstu bendingu um hreiðurstað þeirra, enda dyljast þau
oft, cf krummi hefur aldrei fcngið ágimd á þcim stöðum undir sína
búslóð.
Þessi sterka varðstaða, sem foreldrarnir skipta á milli sín, virðist mér
óslitin, þar til ungamir eru hálfvaxnir og stundum lengur, hjá gömlum
fálkum, þ.e. mjög ljósum. Ástiæðan fyrir slíkrí varfærni virðist varla
geta verið önnur en sambýlið við hrafna í árþúsundir. Hún hefur líka
borið þann árangur, að ótrúlega fáir ungar hafa misfarist fram að þeim
tíma, sem þeir urðu fleygir í þeim fálkahreiðrum, sem ég hef fylgzt