Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 7

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 7
1. tafla. Flokkun kjaftagelgna með hliðsjón af tegundum sem fundist hafa við Island fram til ársins 1991. Byggt á Gunnari Jónssyni (1992). Yfirflokkur: Kjálkadýr (Gnathostomata) Flokkur: Beinfiskar (Osteichtyes) Ættbálkur: Kjaftagelgjur (Peduculati (Lophiifonues)) Fjöldi fúnda Ætt: Skötuselsætt (Lophiidae) Skötuselur (Lophius piscatorius L., 1758) algengur Ætt: Frenjuætt (Caulophrynidae) Frenja (Caulophiyne polynema Regan,1930) 1 Ætt: Lúsíferaætt (Himantolophidae) Lúsíl'er (Himantolophus groenlandicus Reinhardt, 1837) 45 Litli lúsífer (//. mauli Bertelsen & Krefft,1989) 1 Ætt: Hyrnuætt (Oneirodidae) Slétthyma (Chaenophryne longiceps Regan,1925) 2 Oddhyma (Oneirodes anisacanthus (Regan, 1925)) 1 Ljóshyma (O. carlsbergi (Regan & Trewavas, 1932)) 1 Svarthyrna (O. eschrichtii Liitken, 1871) 5 Broddhyma (O. macrosteus Pietsch, 1974) 1 Gaddhyma (O. myrionemus Pietsch, 1974) 1 Ætt: Sædjöflaætt (Ceratiidae) Sædjöfull (Ceratias holboelli Kroyer, 1845) 52 Surtur (Ciyptopsaras couesi Gill, 1883) 41 Ætt: Trjónunefsætt (Gigantactinidae) Trjónunefur (Gigantactis vanhoeffeni Brauer, 1902) 4 Ætt: Surtluætt (Linophrynidae) Surtla (Linophryne lucifera Collett, 1886) 7 Surtlusystir (L. coronata Parr, 1927) 5 Skagasurtla (L. algibarbata Watennan, 1939) 3 Samtals (nema skötuselur) 169 fiskabúri á Náttúrugripasafni Vestmanna- eyja (Gunnar Jónsson 1976). Sá viðburður er merkilegur því erfitt liefur reynst að halda djúpsjávarfískum á lífi í búrum. Til er kvikmynd sem sýnir háttemi lúsífersins í búrinu. Að öðm leyti hefúr lítið verið ritað á íslensku um djúpsjávarfiska. Helst má benda á grein Hennanns Einarssonar (1952) um sædjöfla í Náttúrufræðingnum. ■ ÓFRÝNILEG KVIKINDI EÐA AÐDÁUNARVERÐ? Við fyrstu kynni kann mörgum að lítast illa á kjaftagelgjurnar. Þær em oftast kol- svartar, kjaftstórar, búnar beittum tönnum, með slepjulegt roð og torkennilega útvexti úr hausnum (1. og 2. mynd). Og ekki bæta nafngiftimar úr skák: sœdjöflar, surtar, gaddhyrnur, frenjur og lúsíferar. Óhugn- anleg nöfnin em svo sem í fullu samræmi við meint útlit skepnanna (3. mynd), sem einnig hefur verið líkt við sprungnar leðurtuðmr (sbr. enska heitið „football fish“ yfir lúsífer). En ekki er allt sem sýnist. Við nánari eftirgrennslan kemur upp úr kafinu að þessi dýr búa yfir ýmsum aðdáunarverðum aðlögunum sem gera þau hæf til að komast af við erfiðar aðstæður í hafdjúpunum. Djúphafslífi fylgja ýmsir erfiðleikar. Uppvaxnar kjaftagelgjur halda sig á mið- úthafsdjúpinu (200-1000 m dýpi) og eink- um á úthafsdjúpinu (1000-4000 m dýpi), en helstu sérkenni þessara búsvæða, sem 169

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.