Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 12

6. mynd. Beinagrind lúsífers. A hiygna (14,8 cm), B hœngur (5,6 cm). Bein eru rýr og
mjúk og rifbein vantar. Byggt á Bertelsen og Krejft (1988).
rifbein í lúsíferinn (6. mynd), og jafnframt
er minna um beinefni í beinum þeirra en
gengur og gerist meðal físka. Bein kjafta-
gelgnanna eru þess vegna mjúk og
sveigjanleg. Kjaftagelgjumar em auk þess
mjög vöðvarýrar, sem sést ágætlega þegar
þær hafa ekki sjóinn til styðjast við en þá
fletjast þær út líkt og spmngnar tuðmr.
Með sundmagaleysinu hafa kjaftagelgj-
urnar sparað heilmikla orku, því það krefst
mikillar orku að fylla sundmagann af lofti
undir þrýstingi í úthafsdjúpinu, á 1000-
3000 m dýpi þar sem þrýstingur er á bilinu
100-300 loftþyngdir.
■ karlkrílin
Ekki skal sagt skilið við kjaftagelgjumar
án þess að íjalla eilítið um hængana, sem á
fullorðinsstigi eru verulega frábmgðnir
fullvaxta hrygnum. A lirfustigi em kynin
mjög áþekk í útliti og lífsháttum. Bæði
hængar og hrygnur lifa fýrst um sinn í
efsta lagi sjávarins, ljóstillífunarlaginu
(0-50 m dýpi), en þangað hafa frjóvguð
egg borist neðan úr hafdjúpinu. I yfír-
borðslaginu er gnægð fæðu og hentugt
hitastig fyrir uppvöxt smáfískanna. Það
getur verið allt að hundraðfaldur munur á
lífþyngd svifátu í yfirborðslaginu (500
mg/m3) og í úthafsdjúplaginu (5 mg/m3) á
3000-4000 m dýpi. Hitastigsmunur á
milli þessara sjávarlaga getur verið ríflega
tvöfaldur, þ.e. frá 10-20°C í yfírborðs-
laginu og niður í 4-8°C í djúplaginu. Eftir
að hafa dvalið nokkur ár í efri lögum
sjávarins færa fiskarnir sig niður í djúpið.
Eftir búsvæðaskiptin myndbreytast
hrygnumar og taka á sig fullorðinsútlit.
Vöxtur heldur áfram og að nokkmm ámm
liðnum verða þær kynþroska. Hængamir
taka einnig myndbreytingum en ekki neitt
í líkingu við hrygnurnar. Það er helst að
bolurinn lengist eilítið. En þar við situr hjá
þeim. Hjá hængunum þroskast fátt annað
174