Fréttablaðið - 16.05.2009, Qupperneq 40

MENNING 4
H
el, ópera byggð á til-
raunatextum Sigurð-
ar Nordal frá 1919
hefur verið nokk-
uð lengi í undirbún-
ingi og vinnslu. Sigurður samdi
textann Hel, sem myndaði síðar
helming verksins Fornar ástir,
kornungur. Sagan er táknleg og
hentar að mörgu leyti í ópera-
tískt verk. Það voru þeir félag-
ar Sigurður Sævarsson tónskáld,
Ingólfur Níels Árnason leikstjóri,
Siguringi Sigurjónsson, rithöfund-
ur og framleiðandi, og Sigurður
Eyberg Jóhannesson, leikari og
leiklistarfrömuður, sem stóðu
fyrir samningu verksins og nú
að flutningi þess. Leiðir þeirra
lágu saman í Óperudeiglunni,
vinnubúðum fyrir áhugamenn
um óperusmíðar sem Íslenska
óperan stóð fyrir: „Þeir Ingólf-
ur og Siguringi voru búnir að
finna þennan texta sem ég þekkti
ekki,“ segir Sigurður Sævarsson,
tónskáldið í hópnum. Hann hafði
reynslu af smíði á óperuverki þó
hann kalli Zetu – ástarsögu sem
flutt var í Skipasmíðastöðinni í
Keflavík 2000 nú byrjendaverk.
Kafli úr óperunni þeirra, Hel, var
svo fluttur á ársfundi óperustjóra
frá Norðurlöndum og Eystrasalts-
löndunum sem hér var í fyrra og
líka á Ljósanótt.
En nú er komið að því að verk-
ið fái fulla athygli og komi allt á
svið. Hvers má vænta: „Tónmál
verksins er aðgengilegt og ég lít
á tónlistina sem sviðsmynd fyrir
orðin. Raddsviðið er valið til að
orðin komist til skila,“ segir Sig-
urður. Honum gafst tækifæri til
að fullvinna verkið þegar starfs-
laun listamanna gáfust, en hann
starfar sem skólastjóri Nýja tón-
listarskólans.
Verkið er skrifað fyrir þrjá ein-
söngvara, tólf radda kór og þrett-
án hljóðfæraleikara. Það er Caput
Þrjár óperur
Það rekur vel á fjörur óperuunnenda þessa dagana: á landinu verða þrjár ger-
ólíkar óperur fl uttar á næstunni, tvær á Listahátíð í Reykjavík og sú þriðja hjá
eldhugunum í Skagafi rði. Fyrsta ber að nefna óperuna Í Óðamansgarði frá Fær-
eyjum, nýja íslenska óperu, Hel, sem fl utt verður í Íslensku óperunni og loks
Rigoletto sem fl utt verður í Skagafi rðinum.
MENNING PÁLL BALDVIN BALDVINSSON
Á FÁUM DÖGUM
sem kemur að flutningnum en Sig-
urður hefur áður unnið með þeim.
Helstu viðfangsefni hans síðustu
árin hafa verið óperur og kórverk,
en nýjasta verk Sigurðar er Hall-
grímspassía Verkið er samið fyrir
kór, hljómsveit og einsöngvara og
textinn er unninn upp úr Passíu-
sálmum Hallgríms Péturssonar.
Schola cantorum og Caput, undir
stjórn Harðar Áskelssonar, fluttu
verkið, þá í annað sinn, síðastliðna
páska.
Einsöngvarar í Hel verða Ágúst
Ólafsson, barítón, í hlutverki Álfs,
Jóhann Smári Sævarsson, bassi, í
hlutverki Skugga og Hulda Björk
Garðarsdóttir, sópran, í hlutverki
Unu. Leikstjóri er Ingólfur Níels
Árnason. Óperan er sett upp í sam-
starfi sviðslistahópsins Hr. Níelsar,
Caput-hópsins, Íslensku óperunnar
og Listahátíðar í Reykjavík. Text-
inn í verkinu er saminn af leik-
hópnum sem setur hana upp, Hr.
Níelsi. Sýningar verða aðeins tvær:
23. og 24. maí kl. 20.
Galinn maður í garði
Hinn 21. maí hefjast sýningar á
vegum Listahátíðar og Þjóðleik-
hússins þar í samstarfi við Tjóð-
pallinn í Þórshöfn á Í Óðamans-
garði, fyrstu færeysku óperunni.
Hún var frumsýnd í Þórshöfn
haustið 2006 og verður sett upp
í nýrri sviðsetningu á Listahá-
tíð í Reykjavík í samvinnu Þjóð-
leikhússins og Tjóðpallsins í
Færeyjum.
Verkið er eftir hið þekkta, fær-
eyska tónskáld Sunleif Rasmussen,
en hann hlaut Tónlistarverðlaun
Norðurlandaráðs árið 2002. Óper-
an byggist á samnefndri smásögu
Williams Heinesen úr safninu
Fjandinn hleypur í Gamalíel, sem
Þorgeir Þorgeirson þýddi, og er
íslenskt heiti sögunnar Garðurinn
brjálæðingsins.
Hugmyndin að óperunni kvikn-
aði árið 2001 þegar meðlimir tón-
listarhópsins Aldubáran skoruðu á
Sunleif Rasmussen að skrifa óperu.
Hann tók áskoruninni og fékk
Dánial Hoydal til þess að skrifa
líbrettó. Ljóð- og myndræn saga
Heinesen reyndist tilvalið efni í
óperu. Sagan á sér hvorki tíma
né rúm, heldur hverfist um brjál-
æðinginn ógurlega sem er einbúi.
Helstu sögupersónurnar eru Mars-
elius og Stella; par á unglingsaldri
sem veltir því stöðugt fyrir sér
hver sé saga brjálæðingsins. Býr
hann yfir yfirnáttúrulegum mætti?
Er hann yfirleitt til?
Íslenskir og færeyskir listamenn
sameinast í sýningunni. Tveir fær-
eyskir leikarar flytja texta sem
birtur verður á íslensku á skjá.
Einnig koma tveir íslenskir dansar-
ar fram í sýningunni. Söngvararnir
eru þrír, allir íslenskir. Til gam-
ans má geta þess að leikmynda-
hönnuður sýningarinnar er Elisa
Heinesen, barnabarn Williams
Heinesen.
Tónlistarhópurinn Aldubáran
er skipaður færeyskum og íslensk-
um tónlistarmönnum. Leikstjóri
er Ria Tórgarð, hljómsveitarstjóri
Bernharður Wilkinson. Dans-
höfundur er Lára Stefánsdóttir,
en söngvarar þau Eyjólfur Eyj-
ólfsson, tenór, Þóra Einarsdóttir,
sópran, og Bjarni Thor Kristins-
son, bassi. Dansarar eru Frank
Fannar Pedersen og Unnur Elísa-
bet Gunnarsdóttir.
Sýningar á Listahátíð verða 22.
og 23. maí og hefjast kl. 20.
Trúðurinn og dauðinn
Fyrsta óperan sem frumsýnd verð-
ur hér um næstu helgi er Rigoletto,
þekkt verk þótt hún hafi aðeins
verið flutt hér í tvígang, fyrst á
vegum Þjóðleikhússins 1951 og
síðar á vegum Íslensku óperunnar
1990. Það er Ópera Skagafjarðar
sem setur verkið á svið og verður
frumsýning í Miðgarði fimmtu-
dagskvöldið í næstu viku. Ópera
Skagafjarðar var stofnuð af Alex-
öndru Chernyshovu og Jóni Hilm-
arssyni í desember 2006 í þeim
tilgangi að setja upp óperur í
Skagafirði. Markmið Óperu Skaga-
fjarðar er að styrkja enn frekar
sterkt tónlistarlíf í Skagfirði með
uppsetningu á óperu. Stefnt er að
því að gera þetta að árlegum við-
burði, þ.e. að setja upp eitt til tvö
óperuverk á ári, þrjár til fjórar
sýningar hverju sinni.
Um er að ræða viðamiklar upp-
setningar þar sem að koma 30-35
manna óperukór, 6-10 einsöngv-
arar, 14-18 hljóðfæraleikarar, þrír
stjórnendur – í fyrsta lagi stjórn-
andi hljómsveitar, öðru lagi stjórn-
andi óperukórsins og þriðja lagi
leikstjóri verksins, 8-10 manns
koma síðan að verkefninu með
einum eða öðrum hætti í undir-
búningi og framkvæmd verksins.
Samtals koma því að verkefninu
um 60-70 manns. Langflestir sem
að verkinu koma, koma frá Skaga-
firði og nágrenni.
Guðrún Ásmundsdóttir leik-
stýrir sviðsetningunni, en tón-
listarstjóri er Pamela di Sensi.
Undirleik annast Aladar Rácz. Með
helstu hlutverk í sýningunni fara
Þórhallur Bjarnason sem syngur
trúðinn Rigoletto, Sigurður Þeng-
ilsson sem syngur hertogann,
Alexandra Chernyshova sem fer
með hlutverk Gildu, og Stefán Arn-
grímsson sem syngur bassann og
illmennið Sparafugile. Sjö önnur
nafnkennd hlutverk eru í verkinu
en að auki kemur fram kór Óperu
Skagafjarðar.
Í Óðamansgarði. Mynd frá
frumflutningi verksins í
færeyska Þjóðleikhúsinu:
Jamie Boylan and Kajsa Wad-
hia og bak við þau Eyjólfur
Eyjólfsson sem syngur líka í
uppfærslunni hér.
Sigurður Sævarsson við
æfingar á nýrri óperu sinni.