Samvinnan - 01.06.1949, Page 12

/ ilögun leggur veiðimaðurinn af stað þangað, sem sela er von. Farkosturinn og veiðitæki
eru mótuð af harðri lifshardttu margra kynslóða. Ljósm. Jette Bang.
f FYRRI TÍMUM var grænlenzki
^Tveiðimaðurinn í enn meiri metum
en nú. Þegar Eskimóar héldu innreið
sína í landið, komu þeir úr vesturátt
og lögðu leið sína um norðlæg lands-
svæði, sem lágu undir ís meiri hluta
ársins, þar sem sleðahundurinn var
frumskilyrði þess, að hægt væri að
sækja fram meðfram ströndum lands-
ins. Og þarna norðurfrá, þar sem að-
eins mjótt sund skilur á milli Elles-
mere-lands og Gra’nJands, er enginn
fiskur. Þar er veiði sævardýra lífsbjörg
manna og dráttardýra. Þar morar sjór-
inn í sel og rostung, og náhveli og
mjaldur bylta sér í sjónum skammt
undan landi. Þarna var af nógu að
taka.
Sá tími kom þó um síðir, að veiði-
maðurinn varð — að vísu ekki að setja
ofan, því að það hefur hann ekki gert
— en að minnsta kosti að viðurkenna,
að fiskimaðurinn, eða sá, sem hefur
staðbundið starf, er einnig maður, sem
á tilkall til síns hluta af gæðum lífs-
ins.
Veiðimaðurinn á Grænlandi aflaði
kjöts til heimilisins, en jafnframt
fylgdu skinnin til klæðagerðar, sina-
þráður til sauma og rostungstennur til
áhaldagerðar. Hinn frumstæða veiði-
mann skorti svo að segja ekkert. Og
hvergi á jörðunni hefur menningin
náð jafn háu stigi — bæði hvað snertir
atvinnumenningu, andlegan þroska og
samfélagsmenningu, þegar tekið er til-
Hér birtist önnur grein í greina-
floklti Peter Freuchens um Græn-
land í dag. Greinar þessar og mynd-
ir eru birtar hér með leyfi höfundar.
lit til hinna erfiðu skilyrða, sem öll
slík viðleitni var háð. í landi þar, sem
enginn skógur eða jarðarávöxtur vex,
með lægri meðalhita en önnur byggð
ból á jörðunni, í þrotlausu stríði við
höfuðskepnurnar, og með sífelldan
skort vofandi yfir höfði sér.
Eskimóanum hefur lærzt að leggja
harðar að sér og þola meira en aðrir
menn, jafnframt því sem hann hefur
tamið sér undravert glaðlyndi og vin-
samlegt viðhorf til lífsins og með-
bræðra sinna.
Og svo breiddist byggðin út í Græn-
landi, með báðum ströndum til aust-
urs og vesturs, jafnvel alla leið út á
suðurodda landsins. En austurströnd-
in varð þeim of harðbýl, þeir hurfu
þaðan og létu eftir sig húsatóftir og
tjaldstæði úr steinum. í hlut vestur-
byggja kom að veita landnámi hvíta
mannsins viðnám, þegar það hófst. —
Fyrst réði Eskimóinn niðurlögum
norrænu víkinganna og var síðan ein-
ráður í landinu í nokkrar aldir, þar til
Danir komu þangað með kristindóm
og verzlun og lög, sem oft og tíðum
brutu í bág við lífsviðhorf Eskimóa.
En einnig þetta þoldu frumbyggjar
landsins. Afleiðingin af sambúðinni í
landinu varð blandaður kynstofn, sem
enn í dag talar eskimóamál og lifir
sumpart á vísu Eskimóa, en megnar að
skapa slík verðmæti í þessu óblíða
landi, sem ekki er á færi annarra.
SELVEIÐIMAÐURINN hefur nú
vikið til hliðar. Fiskimaðurinn
hefur tekið við forustunni. Hann aflar
landinu peninga, og búðirnar freista
GRÆNLENZKI VEIÐIMAÐURINN
Eftir PETER FREUCHEN
12