Samvinnan - 01.06.1949, Blaðsíða 19

-íxSxSxSxJx^^^^^^^xMxíxíxí^^xíXíKí^xíxixS^KíxíxíKt^
Kaupfélag Skagfirðinga 60 ára
«x$^x$>^>^x$x®KÍx$xMxíx$^>^$>^xíx$x$>^^<5x$><Jxíx$xJxS>

RIÐJUDAGINN 23. apríl 1889
var fundur haldinn á Sauðár-
króki af ýmsum deildarstjórum hins
gamla pcintunarfélags Húnvetninga og
Skagfirðinga, eftir fundarboði frá al-
þm. Ólafi Briem, er kosinn var fund-
arstjóri.
Þessir fulltrúar voru mættir:
1. Konráð Jónsson, Miðhúsum, fyrir
Hofshrepp.
2. Hermann Jónasson, Hólum, fyrir
Hólahrepp.
3. Þorvaldur Arason, Flugumýri fyr-
ir Akrahrepp.
3. Pálmi Pétursson, Skíðastöðum,
fyrir Lýtingsstaðahreppi.
5. Sr. Jakob Benediktsson, Víðimýri,
fyrir Seyluhrepp.
6. Jón Pálmason, Auðnum, fyrir
Staðarhrepp.
7. Vigfús Guðmundsson, Sauðár-
króki, fyrir Sauðárhrepp.
8. Hjörtur Hjálmarsson, Skíðastöð-
um, fyrir Viðvíkurhrepp.
9. Jónas Jónsson, Hróarsdal, Viðvík,
fyrir Rípurhrepp.
10. Sr. Zófónías Halldórsson, Viðvík,
fyrir Viðvíkurhrepp.
11. Guðmundur Gíslason, Bollastöð-
um, fyrir Bólstaðarhlíðarhrepp."
Þannig hefst hin fyrsta fundargerð
Kaupfélags Skagfirðinga, rituð af sr.
Zófóníasi Halldórssyni, prófasti í Við-
vík, fyrir fullum 60 árum. Þann dag,
hinn 23. apríl 1889, var formlega geng-
ið frá stofnun Kaupfélags Skagfirðinga
af þessum 11 fulltrúum auk fundar-
boðanda, Ólafs alþm. Briem, en hann
var fundarstjóri á þessum fyrsta fundi.
Kaupfélagið var skilgetið afkvæmi
„hins gamla pöntunarfélags Húnvetn-
inga og Skagfirðinga", eins og það er
kallað í upphafi fundargerðarinnar, en
það félag Itafði risið á rústum „Félags-
verzlunarinnar við Húnaflóa" og síð-
an „Grafaróssfélagsins", er svo var
nefnt. Pöntunarfélagið hafði starfað
Hinn 23. apríl sl. voru 60 ár
liðin frá stofnun Kaupfélags
Skagfirðinga á Sauðárkróki. Þess-
ara tímamóta í sögu félagsins var
minnzt á síðasta aðalfundi þess.
Þar flutti Gísli Magnússon,
bóndi í Eyhildarholti, erindið,
sem hér fer á eftir, og hefur hann
góðfúslega léð Samvinnunni það
til birtingar.
um nokkurra ára skeið með allgóðum
árangri og raunar betri, en búast mátti
við á þeim tíma, enda völdust þar til
foryztu hinir mætustu menn.
Kaupfélag Skagfirðinga er 60 ára.
Svo merk stofnun er kaupfélagið, svo
samtvinnuð er saga þess lífi og starfi
tveggja — eða öllu heldur þriggja —
kynslóða þorra Skagfirðinga, að eigi
má minna vera, en að þessa merkilega
afmælis sé minnzt með örfáum orðum.
Hins vegar liggur í augum uppi, að
saga Kaupfélags Skagfirðinga, barátta
þess, ósigrar þess og sigrar, — ekkert
af þessu verður rakið, svo að við sé hlít-
andi, í stuttri ræðu. Það væri efni í
heila bók — og merka bók. Því að saga
kaupfélagsins er að verulegu leyti saga
héraðsins um 60 ára skeið. Framan af
árum átti það við ærna örðugleika að
etja. Sumir komu innan að: tor-
tryggni, skortur á þekkingu og félags-
legum skilningi. Aðrir komu utan frá:
kaldur hugur keppinauta, skilnings-
skortur almennings, samfara lítilli trú
á lausnarorði samvinnunnar og mætti
hennar til að hlynna að hag og farsæld
fátækra manna.
Við, sem nú sitjum aðalfund Kaup-
félags Skagfirðinga, megum vissulega
beina þakklátum og hlýjum huga til
forgöngumanna félagsins, þeirra
manna, er sátu hinn fyrsta fund þess
fyrir 60 árum og allra þeirra, er að
baki þeim stóðu, — þeirra manna, er
af djúpsettum skilningi og óvenjulegri
víðsýni vörðuðu veginn, — þann veg
er víst liggur skemmsta leið til batn-
andi hags og bættra sambúðarhátta —
þannig, að hver og einn beri úr býtum
það, sem honum ber, og hvorki meira
né minna. — Saga K. S. er ekki sam-
felld þróunarsaga. Hún er bláþráðótt
á köflum. En þráðurinn hefur þó aldr-
ei slitnað með öllu. Sú hefur jafnan
verið hamingja félagsins — og héraðs-
ins um leið —, að ávallt hefur verið
nokkur hópur manna, og æ farið
stækkandi, er séð hefur gerla, hversu
ómetanlegan þátt samvinna á félags-
legum grundvelli, fyrst og fremst um
verzlun, getur átt í því, að glæða hag-
sæld og heilbrigða þróun, — manna,
sein þrátt fyrir andbyr ýmissa átta,
höfðu vilja og elju til að feta í spor
hinna fyrstu forgöngumanna — og bet-
ur þó. —
Það er öldungis víst, að hversu langa
ævi, sem íslenzk þjóð á framundan, —
og allir vonum við, að hún verði sem
lengst og sem glæsilegust —, verður 19.
öldin jafnan talin ein hin allra merk-
asta í sögu hennar. Yfir henni Ijómar
rósfagur roði nýs og bjartari dags. Á
sviði andlegs lífs og athafna, stjórn-
mála og félagsmála, var sótt fram af
meiri orku, meiri trú, meiri snilli, en
áður var um aldir og jafnvel síðan,
þegar allar aðstæður eru rétt metnar.
Eg vil, við þetta tækifæri, aðeins
minnast á einn þátt þessarar undra-
verðu framsóknar hjá nauða-fámennri,
sárfátækri og þrautpíndri þjóð: félags-
samtökin um verzlunarmálin.
Undir lok 18. aldar var verzlunar-
einokun Dana á Islandi, — hinni lang-
samlegu þyngstu plágu af mörgum
þungum, er yfir þetta land hafa geng-
19