Samvinnan - 01.06.1949, Síða 15

zka haferninum?
arsson frá Miðdal
Hafravatn í Mosfellssveit skömmu
áður hafi fallið fyrir sama eitri.
Hinn eini örn, sem þá var eftir á
Suðurlandsundirlendinu, náði sér í
nraka, og bjó að hreiðri sínu, enn um
sinn. I Mýrar- og Borgarfjarðarsýslu
urpu ernir, og komu ungum á legg.
Eg var enn vongóður um framtíðina,
þótt seint gengi, vitandi að örninn er
seinþroska og að venjulega kemst ekki
nema einn ungi á legg úr hverju
hreiðri.
í STUTTUM ferðalögum um
Vesturland og Breiðafjarðarsvæð-
ið síðustu 10 árin bárust mér til eyrna
ótrúlegar sögur um útrýmingu arnar-
ins á þessu svæði, sem álitið var hans
síðasta vígi.
Margt þeirra sagna var svo grimmd-
legt og níðingslegt, að varla var hægt
að ljá þeim eyru.
Egg arnarins voru eyðilögð, þannig,
að setið var yfir kolunguðum eggjum
í kalsaveðri, og erninum varnað að
„setjast á“, þangað til að eggin voru
ónýt. Á þann hátt er hægt að gera mik-
inn skaða, en illt að sanna. að lögbrot
hafi verið framið.
Eitrað hafði verið fyrir erni, að yfir-
lögðu ráði og þeir skotnir með sma-
riffli, eða þá við hreiðrið.
Gera má ráð fyrir að þeir, sem
fremja slíkan verknað, sjái ekki fyrir
afleiðingarnar. — Fremji þau í þeirri
dul, að verið sé að vernda varplönd,
lambfé og veiðivötn.
Það eru aðeins 13 ár síðan að fang-
elsaður örn var hafður til sýnis hér í
höfuðborginni og í Borgarnesi. Mér
vitanlega þótti þetta ekki umtalsvert,
og enginn hreifði mótmælum þannig,
að mark væri á tekið.
Síðastliðið ár ferðaðist Björn
Björnsson, kaupmaður, frá Norðfirði
til Gilsfjarðar, Skógarstrandar, Skarðs-
strandar og fleiri varpstaða arnarins
íslenzkur haförn á flugi. (Ljósrn. Björn Björnsson).
vestra til að taka kvikmyndir og ljós-
myndir af erninum við hreiður sín. —
Hann hefur með myndatöku sinni
unnið íslenzkum náttúrufræðum
ómetanlegt gagn. Ljósmyndir hans
gefa svo trúar og fagrar frásagnir af
einkalífi fuglanna, að fáir hafa betur
gjört. Hann er fuglavinur, og lætur sér
annt um líf og öryggi fyrirmynda
sinna.
Það, sem Björn Björnsson sá og
heyrði á ferðalögum sínum, staðfesti
sumt af því, sem eg hafði frétt úr
heimalöndum arnarins.
í stuttu máli: Það er búið að farga
nálega öllum örnum á þessu svœði. —
Hið merka og þjóðholla starf, sem
Peter Nilsen á Eyrarbakka hóf árið
1913, og barðist fyrir í 17 ár hér heima
og erlendis, er nú í voða.
Björn Björnsson hefur leyft mér að
athuga skýrslu sína, sem væntanlega
verður athuguð vandlega af réttum að-
ilum, og lögð til grundvallar fyrir
nýrri friðunarherferð.
Hér fara á eftir nokkur atriði skýrsl-
unnar, þótt ekki sé ávallt þrætt orð-
rétt hans frásögn, því að nokkru leyti
er farið eftir eigin athugunum, og
frásögn annarra trúverðugra manna.
UM 1940 VORU 7 ernir drepnir á
eitri í umhverfi Dagverðarness á
Skarðsströnd. Arnarhjón urpu í
Frakkanesslandi á Skarðsströnd, í Arn-
arkletti, um það leyti. Annar fannst
dauður, ásamt lítt stálpuðum unga,
við hreiðrið. Þar hefur ekki orpið örn
síðan.
Um 1943 fannst dauður örn í
sjávarmáli á Sölvatanga, Saurbæ í
Dalasýslu. Sá örn mun hafa verið skot-
inn með smáriffli á Salthólmavík, er
hann var að snuðra í sláturúrgangi.
Þar mun hafa fallið annar af örnum
þeim er urpu í Tjaldaneshhð, því að
síðan hefur aðeins einn örn sést á
þessum slóðum.
í fyrravetur fundust tveir ernir
dauðir í Frakkanesslandi, bendir
margt til, að það hafi verið arnarpar
sem orpið hafði í Ballarárhlíð. Þar
hefur orpið örn frá ómunatíð, en
hann hefur ekki sést á þeim slóðum
síðan.
Þrír ernir hafa fundizt dauðir í
grennd við varplönd. Má telja víst, að
fyrir þá hafi verið eitrað. F.inn fannst
dauður á Krókfjarðareyrum og tveir
sumarið 1947 í Borgarey í ísafjarðar-
djúpi.
Veturinn 1946 fundust 2 ernir dauð-
ir á Eyrarfjalli á Skarðsströnd. Talið
var að þeir hafi náð í eitur, sem lagt
var fyrir refi.
Þetta er í stuttu máli sorgarsaga
15