Samvinnan - 01.06.1949, Blaðsíða 13

/ Thulehéraði tí Norður-GrœnlandLi býr sérstök œtlkvisl,
heimskaulseskimóarnir, sem neer einvörðungu lifir á veiðiskap. — Ljósm. ]. Bang.
landsmanna með vörum, sem ekki er
hægt að veiða í sjónum. Þrátt fyrir
það, er það samt veiðimaðurinn, sem
í allra augum er hinn upprunalegi og
raunverulegi Grænlendingur. öm
hann hafa spunnizt fornar sagnir, og
erfðavenjurnar benda til hans. Fiski-
maðurinn er nýtt fyrirbrigði. Með
vélbát sinn og lánardrottna er hann
fulltrúi hins nýja tíma, sem stöðugt
þarfnast endurnýjunar utan frá. Veiði-
maðurinn minnist þeirra tíma, þegar
hann einn saman aflaði fæðis, klæða
og annarra lífsnauðsynja.
Þau tvö sígildu veiðitæki, sem gerðu
lífvænlegt í norðlægustu byggðum
jarðarinnar voru hundasleðinn og
húðkeipurinn. Hvort tveggja var hægt
að setja saman, án þess að neitt telj-
andi þyrfti af tré. Húðkeipurinn var
að mestu úr húðum, og sem hunda-
sleða mátti nota frosnar, samanbrotn-
ar húðir, ef ekki var annað hentugra
fyrir hendi.
Jafnþýðingarmikið veiðitæki fyrir
hina grænlenzku veiðiaðferð er skut-
ullinn. Gerð skutulsins er með þeim
hætti, að eftir að oddur hans er kom-
inn á kaf í veiðidýrið, losnar skutuls-
skaftið frá, en lína liggur milli veiði-
mannsins og skutulsoddsins, sem situr
fastur í dýrinu með loftfylltri blöðru,
sem sumpart gerir dýrinu óhægt um
að kafa lengi í einu, en sumpart sýn-
ir veiðimanninum, hvar dýrið heldur
sig, svo að hann getur fylgt því eftir á
húðkeip sínum og verið til taks, þegar
selurinn eða rostungurinn kemur upp
til að anda. Því næst banar hann dýr-
inu með lensu sinni. Þetta er ekki ein-
asta örugg veiðiaðferð heldur einnig
mjög hagnýt, þar sem dýr er aldrei
sært svo, að því sé ekki jafnframt ban-
að og flutt heim til matar.
í Suður-Grænlandi missti hunda-
sleðinn brátt þýðingu sína. Margt
bendir þó til, að fyrstu Eskimóarnir,
sem fluttu suður á bóginn, hafi haldið
hunda nokkuð lengi, þótt þeir tækju
sér bólfestu á svæði, þar sem ekki er
stöðugur vetrarís, nema langt inni í
fjörðum. Þetta kann sumpart að stafa
af erfðavenju, súmpart af því, að þeir
ferðuðust mikið frá einum srrð til ann-
ars til þess að afla sér ýmissa nauð-
synja. Þannig er það kunnugt, að flest-
ir þessara Eskimóa fóru að minnsta
kosti einu sinni á ævinni til Holstens-
borg, þar sem hvalveiði var mikil og
þar af leiðandi gnægð hvalskiða. Hval-
skíðin voru rakin í þræði, síðan undin
saman og notuð í fiskilínur. Þetta
verk krafðist mikillar þolinmæði.
Hvalskíði voru á þeim dögum eina
efnið, sem hægt var að afla til slíkra
nota og ekki leystist upp í vatni.
í norðurhéruðunum lifðu Eskimó-
arnir — eins og þeir raunar gera enn
þann dag í dag — á veiðum. Fiskurinn
hefur enn ekki náð neinni þýðingu þar
norður frá.
Þarna stunda menn selveiði allan
ársins hring. Þar eð sjórinn er að
mestu ísi lagður árið um kring, not-
(Framhald á bls. 24)
13