Samvinnan - 01.06.1949, Blaðsíða 17

Samvinnubókmenntir
AÐ SEM AF ER þessari öld hefur
á hverju ári verið meira og minna
ritað um málefni samvinnumanna. ís-
lenzkar samvinnubókmenntir geta þó
vart talizt miklar að vöxtum né fjöl-
breytni ,ef þær eru bornar saman við
slíkar bókmenntir í ýmsum öðrum
löndum, t. d. Norðurlöndum og Eng-
landi, enda tæplega við því að búast,
jafnvel þótt bókaútgáfa og hvers kon-
ar ritmennska hér á landi sé risavaxin
samanborin við önnur lönd í hlutfalli
við fólksfjölda. Samt eiga samvinnu-
menn hér á landi dýra fjársjóði, þar
sem eru þessar bókmenntir. Þær geta
veitt þekkingu og áhuga á samvinnu-
stefnunni í ríkari mæli en flest annað.
Samvinnumenn vinna því mikið
fræðslu- og útbreiðslustarf með því að
eignast þessi rit, eftir því sem við má
koma, lesa þau sjálfir og lána öðrum.
Þetta á að vera metnaðarmál þeirra.
TÍMARITIÐ.
Tíimarit kaupfélaganna, sem nú
heitir Samvinnan, hefur komið út síð-
an 1917. í því er að finna margt það
bezta og merkasta, sem á voru máli
hefur verið ritað um samvinnumál-
efni. Eldra kaupfélagstímarit er þó til
frá árunum 1896 og 1897; sitt heftíð
frá hvoru ári. Að því riti stóðu að
mestu sömu menn, sem mest kvað að
við útgáfu yngra ritsins.
Sigurður lóíisson, Yztafelli.
Jónas Jónsson skólastjöri.
Tímarit kaupfélaganna hefur nú
komið út óslitið í 41 ár. Tiltölulega
mjög fáir menn munu eiga það í heilu
lagi. Mörg hefti ritsins eru nú löngu
uppseld, og þarf að vinda bráðan bug
að því, að hægt verði að fullnægja
þeirri eftirspurn, sem nú er eftir ein-
stökum heftum og ritinu í heild.
Það er langt mál ritað í Samvinnuna
frá upphafi, bæði um andleg efni og
veraldleg. Málefni samvinnustefn-
unnar og önnur félagsmál skipa þar
mest rúm. Allt frá tölulegum ársskýrsl-
um kaupfélaganna og ýmiss konar um-
ræðna um „praktiska" hluti og til há-
fleygra og lærðra ritgerða um félagsleg
vandamál er að finna í ritinu. Rabb
um daginn og veginn, um listir og um
vísindi eiga þar sitt rúm o. fl. o. fl.,
sem ekki verður talið hér.
Ritstjóri eldra tímaritsins (1896—
1897) var Pétur Jónsson á Gautlönd-
um. Með honum störfuðu mikið þeir
Sigurður Jónsson í Yztafelli, er síðar
(frá 1907) varð afkasta- og atkvæða-
mikill ritstjóri ritsins, og Benedikt
Jónsson á Auðnum, sem ritaði margar
fræðigreinar um félagsmál, einkum
um samvinnustefnuna. Þessir menn
setja svip sinn á marga árganga tíma-
ritsins.
Jónas Jónsson tók við ritstjórn eftir
Sigurð Jónsson. Var hann ritsniliing-
ur, sem kunnugt er, og mikilvirkur.
Bar hann um Iangt skeið hita og þunga
dagsins á ritvellinum í sókn og vörn
fyrir samvinnuféiögin.
Höfundar að greinum og ritgerðum
í tímaritinu eru margir. Það væri
verðugt að geta þeirra sem flestra, en
það myndi langt mál. Mannjöfnuð má
eigi telja þótt sumra sé getið en ann-
arra ekki. En það ætti að vera til
áherzlu og áminningar um samvinnu-
bókmenntir að geta nokkurra framúr-
skarandi höfunda úr tímaritinu og
nokkurra annarra ritsmíða um sam-
vinnumál og höfunda þeirra.
BÆKUR.
Sænski samvinnurithöfundurinn
Thorsten Odhe, núverandi fram-
kvæmdastjóri Alþjóðasambands sam-
vinnumanna, kom til ísiands árið
1936 og ritaði bók um ísl md og ís-
lenzka samvinnuhreyfingu, eins og
honum kom það fyrir sjónir. Bókin
heitir á sænsku: Det moderna Island
och dess kooperation. Jón Sigurðsson
í Yztafelli þýddi þessa bók, og er hún
bundin í sama bindi og bók eftir Jón-
as Jónsson, er nefnist íslenzkir sam-
vinnumenn. Jónas rekur í þeirri bók
nokkuð sögu íslenzku samvinnuhreyf-
ingarinnar og getur sérstaklega um þá
Jón Sigurðsson i Yztafelli.
17