Samvinnan - 01.06.1949, Blaðsíða 26

Útsýn yjir Genfarvatn. Málverk eftir Churchil I. Þessa mynd notaði hann á jólakort sin 1947.
CHURCHILL
(Framli. af bls. 5)
Játa ber, að landamærin milli
áhugamannsins og atvinnulistamanns-
ins eru næsta óglögg og óglöggari á
sviði málaralistar en annarra lista
nema e. t. v. bókmenntanna. Til er sú
tegund listamanna, sem kallaðir eru
„neó-prímitívir“ í Englandi og Banda-
ríkjunum, en „Maitre Populaire“ í
Frakklandi. Þeir eru margir til í dag.
Hin saklausa sjón þeirra hefur veru-
legt aðdráttarafl fyrir smekk samtím-
ans.
HINIR NEÓ-PRÍMITÍVU lista-
menn geta aldrei verið atvinnu-
menn, en Clnirchill er ekki andlega
skyldur þeim, ekki einu sinni fram í
ættir. Hinn furðulegi hæfileiki hans
til þess að finna kjarna hvers vanda-
máls, sem við er að fást, hefur gert
honum mögulegt að losna við undir-
stöðukennslu listaskólans. Hann er
fullgildur listmálari. Þar er ekkert hik
og engin hálfvelgja, ekkert sem bendir
til þess, að reynslu og kunnáttu skorti.
Kannske heldur þykkt smurður lit-
blettur á landslagsmynd gefi til kynna,
að áhugasamur ferðalangur hafi verið
að verki, en margir af atvinnulista-
mönnum samtímans hafa fallið fyrir
þeirri freistingu í fyrstu kynnum af
hinu ríka sólskini Miðjarðarliafsland-
anna og hinu mikla litskrúði þeirra.
En enda þótt Churchill sé fullgild-
ur listmálari, er hann eigi að síður
mjög takmarkaður listamaður. Tak-
markanir hans eru ekki á sviði kunn-
áttu og hæfni, heldur skapgerðar. Eg
hef kallað hann kunnáttumann á sviði
listarinnar vegna þess að annað orð
hæfir ekki betur því, sem eg á við, en
þeir eru ekki margir kunnáttumenn-
irnir á sviði listarinnar, sem kallaðir
liafa verið miklir listamenn. Mætti
telja þá á fingrum annarrar handar.
Velásques er einn í þeim hóp, og þó
hef eg aldrei getað komizt á snoðir um,
hvað það er, sem gerir Velásques
ódauðlegan. En segja má með sanni, að
hið athugula, óendurspeglandi auga,
sem nýtur hluts eða útsýnis, en nær
ekki undirrótunum, sér ekki allar að-
stæðurnar og nemur ekki skáldskap-
inn — sé ekki það auga, sem mótar
mikla list.
C'~~HURCHILL er fyrsta flokks skrá-
setjari frá impressjónista-skólan-
um, en takmarkanir hans eru, að
hann skrásetur það, sem til er. Blóma-
myndir hans eru smekklegar, en vekja
ekki undrun. Landslagsmyndir hans
og innanhússmyndir sýna fagurt lands-
lag og ríkulegan búnað. Hann hefur
gott auga til að sjá fegurð, en hann get-
ur ekki skapað hana.
Hinir miklu meistarar impressjón-
ismans gátu búið til mikla mynd af
rúmstæði í kofa eða af kálhöfðum í
illa hirtum garði. Aðalgallinn á lista-
manninum Churchill, er túrista-aug-
að. Kofinn er ekki fyrir hann, og í viss-
um skilningi skipar það honum í flokk
með áhugamönnunum.
Atvinnumálarinn getur leyft sér að
leita að fegurðinni á stöðum, sem
áhugamaðurinn mundi aldrei heim-
sækja í þeim tilgangi. Eg er ekki að
áfellast áhugamanninn. Frístundir
lians eru dýrmætar, hann er, eins og
Churchill bendir á, að hvílast á hinum
fegurstu stöðum í náttúrunni. Ef hann
hefur kunnáttu og dug til þess að
festa á léreftið nautn sína í samlífinu
við náttúruna, tekst honum e. t. v. að
búa til skemmtilegar og raunar mjög
athyglisverðar myndir, en þær mun þó
skorta innsýn í leyndardóm þeirra
listamanna, sem eyða ævidögum sín-
um í leit að fegurð og tign náttúrunn-
ar, sem hún sýnir ekki öðrum en þeim,
sem lengi leita.
TrtG ER ÞEIRRAR skoðunar að
P; þarna sé eitt af lögmálum þeim,
sem stýra öllu mannlegu starfi. Að
vissu marki getur maðurinn gert dá-
samlega hluti ef hann á áhuga, dug,
hæfileika, skynsemi og ákveðni. En
fram yfir þetta mark kemst hann aldr-
ei, nema því aðeins að hann vilji og
geti notað alla þessa eiginleika allan
tímann og fórni öðrum eðlilegum tak-
mörkum mannlegs lífs. Aðeins slíkir
menn geta tvinnað saman töfra og
tækni. Churchill mun alls ekki telja,
að hann geti gert slíkt með penslinum.
Á sviði stjórnmálanna hefur hann aft-
ur á móti gert það aftur og aftur á
mestu erfiðleikatímum sögunnar. Það
er ekki það, sem oftast er kallað „geni-
us“, sem aðskilur áhugamanninn frá
atvinnusnillingnum, heldur hið þrot-
lausa starf ár og síð við ákveðið verk-
efni og allan þann vanda, sem því
fylgir. ('LausI. þýtt).
26