Samvinnan - 01.07.1950, Blaðsíða 23

SVIPIR SAMTÍÐARMANNA:
NEHRU
— talsmaður órólegrar álfu
EGAR Pandit Jawaharlal Nehru, forsætis-
ráðherra Indlands, heimsótti Bandaríkin
á sl. liausti, minntu bandarísku blöðin á þá
staðreynd, að þar færi einhver allra vinsælasti
stjórnmálamaður heims, ef mælikvarði fjöld-
ans væri lagður á vinsældir stjórnmálafor-
ingja. Það er ekki ótítt, að milljón manna
hylli Nehru í einu í heimalandi hans. Af
slíku geta fáir státað, en þá er lt'ka að minn-
ast þess, að Nehru er forsætisráðherra fjöl-
mennustu þjóðar heims. í Indlandi býr nær
því einn sjötti hluti mannkynsins. Og veru-
legur hluti Jressa gífurlega mannfjölda dáist
einlæglega að forsætisráðherra sínum, a. m. k.
verulegur hluti Jieirra, sem vita annað og
meira en Jrað, sem gerist í leirkofaþorpunum
í þéttbýli Indlands. En forsætisráðherrann
liefur ekki beinlínis sótzt eftir Jressari miklu
lýðhylli í líkingu við suma evrópska stjórn-
málaforingja. Raunverulega er fátt eitt líkt
með honum og flestum þeim einstaklingum,
sen, liylla hann svo ákaft, og hann er í sann-
leika oft á tíðum óþolinmóður og hneyksl-
aður yfir fáfræði Jreirra og stundarhrifningu.
En Nehru skilur þjóðarsál Indlands betur en
flestir ef ekki allir samtimamenn lians. —
Gandhi einn var honurn þar fremri, meðan
lians naut við.
SAMT er naumast liægt að segja, að Nehru
hafi lært af Gandhi að verða hálfgerður
]) jóðardýrlingur. — Forsætisráðherrann og
Gandhi voru ólíkir menn, og enda þótt
Nehru tæki sæti Gandhis sem hinn óumdeildi
leiðtogi Indverja, varð sú Jrróun fyrir eðli-
lega rás viðburðanna og hækkaði Nehru ekki
í sæti frá Jrví sem áður var svo að neinu næmi.
Hann var leiðtogi og átrúnaðargoð fyrir
dauða Gandhis. Og þótt hann tæki við veld-
issprota Gandhis, gerði Jrað hann ekki að
Mahatma (stórri sál). Hann var lærisveinn
Gandhis og arftaki, en ekki flytjandi kenn-
inga hans eða andlegur jafningi.
Hins vegar er það augljóst, að kenningar
Gandhis í heild hafa haft mikií og djúptæk
áhrif á Nehru og Indland í heild, en leiðsögn
Nehrus er lians eigin smíð. Segja má, að hann
sé brú, sem tengir saman nútímann og tíma
Gandhis, sem ekki eru lengur nútímirin,
heldur fortíðin og framtíðin. Nehru er sam-
nefnari austurs og vesturs á Indlandi, tákn
þess Indlands, sem Gandhi skóp, og salar-
kynna Sameinuðu þjóðanna í Lake Success.
Persónuleiki þessara tveggja leiðtoga er mjög
ólíkur, eins og skoðanir þeirra á mörgunt
efnum. Nehru efaðist oft um réttmæti sumra
kenninga Gandhis, enda þótt hann skildi og
viðurkenndi að undirstaðan var rétt. Saga
Indlands í 30 ár sýnir og glögglega, að
Gandhi sá lengra fram í tímann en samtíma-
menn hans. Nehru bar líka djúpa virðingu
fyrir hinum aldna Mahatma og skilningi hans
á hinni indversku þjóðarsál.
Nehru fer Jrá braut, sem Gandhi markaði
í aðalatriðum. En hann hagar ferðinni eftir
eigin geðþótta. Hann samhæfir hina dulúðgu
heimspeki Gandhis og raunveruleika þjóð-
lífsins í dag. Nehru fylgir í meginatriðum
kenningum Gandhis um vopnlausa and-
spyrnu, en hann er allt of mikill raunsæis-
maður til þess að framfylgja henni að fullu
og afnema her og flota. Þetta er framtíðar-
liugsjón, en Nehru sér, að hún muni ekki
komast í framkvæmd um hans daga.
\ STRÍÐSÁRUNUM síðustu takli Nehru
-L* ráðleggingar Gandhis um að beita ekki
vopnum gegn Þjóðverjum og Japönum, fjar-
stæðukenndar. Hann mundi ekki hika við
að leiða Indverja út I styrjöld nú í dag, ef
un væri að tefla að verja landið eða þau rétt-
indi, sem Jrjóðin hefur aflað sér. Nehru hefur
á tveimur árum látið indverska herinn beita
vopnum til Jress að verja Jrað, sem hann taldi
skýlaus réttindi lands síns. Hér var að visu
um minni háttar aðgerðir að ræða, en samt
sýna þær, að Nehru hefur samhæft kenningar
Gandhis við raunveruleika dagsins. Nehru er
sterkur fylgismaður kenninga Gandhis um
réttindi þjóðernisminnihluta. Þessar kenn-
ingar kostuðu Gandhi lífið, og þær hafa skap-
að Neliru marga óvini meðal heittrúarmanna
ýmissa trúarflokka í landi hans. Hann fylgir
líka kenningum Gandhis í því efni að reyna
að halda Indlandi utan „kalda stríðsins", sem
nú geysar í milli austurs og vesturs. Sumir
ásaka hann fyrir að aka seglum eftir vindi,
og vera tungumjúkur við báða aðila, en hvor-
ugum trúr. Réttmætara er að segja, að hann
fylgi þeirri stefnu, er hann telur rétta, Jreirri
stefnu, sem að hans áliti leiðir til réttlætis í
heiminum og friðar. Hann trúir því, eins og
Gandhi, að sú stund rnuni koma, að Indland
verði mikilsmetið stórveldi á samkundum
jijóðanna í friðarheimi framtíðarinnar.
NEHRU er afkomandi Brahma-trúar-
manna frá Kashmir og ber titilinn
Pandit, sem þýðir liinn lærði. Nehru er upp-
vaxinn í forréttindastétt Hindúa, en í sjálfs-
ævisögu hans kemur glöggt fram, að enda
þótt hann sé mjög stoltur af sögu þjóðar
sinnar og menningararli hennar, ber hann
litla virðingu fyrir ýmsum trúarkreddum,
sem að hans áliti hafa haldið Jrjóðinni í kyrr-
stöðu á liðnum öldurn. En þótt ætt Nehrus
og uppvöxtur standi í rótgróinni indverskri
mold, hafa vestræn áhrif skilið eftir djúp spor
í ævi hans. Hann er brezkur háskólaborgari,
ágætur tungumálamaður, viðlesinn í stjórn-
málavisindum og heimspeki. Til þess hafði
hnnn nægan tíma á löngum árum í fangelsum
Bteta á Indlandi.
ÞEGAR íerill Nehrus sem forsætisráðherra
Indlands er skoðaður, sést glöggt, að á
þessum árum hefur meginstarf hans verið að
leiða Indland heilu og höldnu yfir brotsjóa
alþjóðasamskipta á Jressu tímabili, jafnframt
því, sem hann helur haldið áfram að vinna
að þeim hugðarefnum sínum, sent fyrr á ár-
um settu gleggstan svip á störf hans: Asía
fyrir Asíumenn og mannréttindi fyrir alla,
af hvaða trúflokki eða hörundslit sent Jteir
eru, alls staðar á jörðinni. Markmið hans
virðast einnig augljós: Að bæta lífskjör al-
mennings í Indlandi stórlega, og skipa Ind-
landi veglegan sess meðal sjálfstæðra ríkja
heims. Enginn, sem þekkir Nehru, segir am-
eriskur blaðamaður, sent um hann ritar ný-
lega, efast um, að viðleitui hans til þess að
efla álit Indlands út á við er sprottin af löng-
un til þess að útbreiða meðal þjóðanna
bræðralagshugsjón þá, sem var undirstaða
fornrar indverskrar menningar, J)á hugsjón,
sem hlaut nýjan kraft með lífi og starfi
Gandhis á síðari árum. Vissulega er heim-
inum þörf á að kynnast slíkri hugsjón miklu
betur.
Þess vegna m. a. vekur riidd Nehrus — þessa
talsmanns órólegustu álfu heims — aukna at-
hygli á alþjóðajringum og meðal almennings
í mörgum löndum.
Efnahagsstefna Noregs.
Nýlega lýsti Einar Gerhardsen, forsætisráð-
herra Noregs, stefnu stjórnar sinnar í efna-
liagsmálum. Er hún í 9 aðalatriðum, en þau
eru:
1) Aukin framleiðsla. 2) Áherzla liigð á
fjárfestingar, sem stuðla að útflutningshagn-
aði og innflutningssparnaði. 3) Næg atvinna
fyrir alla. 4) Afnám uppbótagreiðslna til þess
að takmarka eftirspurnina eftir innfluttum
vórum. 5) Engar kauphækkanir leyfðar, svo
að framleiðslukostnaður htekki ekki. 6) Tak-
mörkun bankaútlána til þess að draga úr ó-
eðlilegum fjárfestingum og fyrirbyggja auk-
inr: innflutning. 7) Verðlags- og ágóðaeftirlit.
8) Lækkuð framlög til vígbúnaðar. 9) Sérstak-
ar ráðstafanir gerðar til þess að hvetja fólk
til sparnaðar.
23