Samvinnan - 01.10.1971, Page 49

Bretlands, Vestur-Þýzkalands og nokk-
urra annarra Austur- og Vestur-Evrópu-
ríkja, og til gamans má geta þess, að ár-
lega er lítið eitt selt af freðfiski alla leið
til Ástralíu.
íslandsmið
Oft er um það rætt að íslendingar séu
mikil fiskveiðiþjóð og að fiskimiðin um-
hverfis landið séu einhver hin gjöfulustu
i öllum heiminum. íslenzkir fiskimenn
eru þekktir að dugnaði og áræði, og sú
staðreynd er einnig vel þekkt að hver ís-
ienzkur fiskimaður skilar á land mun
meiri afla á hverju ári heldur en þekkist
annars staðar í heiminum.
En það eru fleiri en íslendingar sem
sótt hafa gull í greipar Ægis við strendur
landsins. Á undanförnum 20 árum hafa
íslendingar §jálfir aðeins aflað um 60%
af þeim fiski sem veiddur er á íslands-
miðum. Fiskimenn frá ýmsum Evrópu-
löndum hafa löngum stundað hér veiðar,
og þótt öll þau lönd eigi það sameiginlegt
að þessar fiskveiðar við íslandsstrendur
snerti efnahagskerfi þeirra varla þannig
að mælanlegt sé, þá eru viss byggðarlög í
viðkomandi löndum nokkuð háð þessum
veiðum. Þannig má sem dæmi nefna
brezku bæina Grimsby og Hull, einkum þó
hinn fyrrnefnda. Ef að likum lætur, má
vænta þess að á næstunni heyrist allhá-
værar raddir frá þessum stöðum um að
tilveru þeirra og fleiri bæjarfélaga eða
jafnvel landshluta verði stefnt í voða ef
íslendingar færi frekar út fiskveiðilög-
sögu sína. í þessu sambandi er ekki ófróð-
legt að athuga það fiskmagn, sem önnur
helztu fiskimið í Norður-Atlantshafi gefa
af sér.
Ný vinnubrögð
Alþjóðaskýrslur sýna að alls hafi verið
aflað á íslandsmiðum um 936.000 tonna
af fiski árið 1969. Á sama tíma öfluðust
3,2 millj. tonna úr Norðursjónum, um 1,3
millj. tonna úr Barentshafi og um 829.000
tonn undan Noregsströndum. Má augljóst
vera, ef raunsætt er litið á þessar stað-
reyndir, að íslendingum veiti sannarlega
ekki af því að sitja sem mest einir að því
takmarkaða fiskmagni sem fáanlegt er á
heimamiðum. Ef einhver alvara er í öllu
tali um alþjóðlega verkaskiptingu, hlýtur
það að vera augljóst hagkvæmnisatriði,
að íslandsmið séu stunduð af hérlendum
fiskiskipum. Á sama hátt er eðlilegt að
Norðmenn fiski undan Noregsströndum,
Bretar og Danir í Norðursjónum o. s. frv.
Öll rök hljóta að mæla með því, að við-
komandi strandríki nýti sjálf sín mið og
að í framtiðinni verði sem mest lagður
allur nuunsKun samt.
MyruL 3
niður sá háttur sem viðgengizt hefur um
alllangan tíma, að ein þjóð geri út togara
til að fiska við strendur annarrar. Það er
ekki einungis dugnaður sem orsakar það
að 4.500 íslenzkir sjómenn skila að landi
732.000 tonnum af fiski eða um 160 tonn-
um á mann miðað við árið 1970, á sama
tima og 22.000 brezka sjómenn þarf til að
afla rúmlega millj. tonna, eða um 50
tonn á mann. Það er fyrst og fremst
lega landanna miðað við fiskimiðin sem
hér um ræður. Bæði efnahagsleg og
vinnsluleg eða gæðaleg rök hljóta að
mæla með því, að íslendingar eigi frekar
að stunda sin mið á tiltölulega smáum
fiskiskipum, sem landa aflanum reglu-
lega, heldur en að aðrar þjóðir sendi
hingað þúsund tonna togara í fjögurra
til sex daga siglingu hvora leið og skili
síðan á evrópska ferskfiskmarkaði fiski
sem er 10—20 daga gamall. Fyrir utan
þetta er svo hið augljósa sjónarmið, sem
grundvallast á þvi að hér er um að ræða
höfuðatvinnuveg smáþjóðar. íslendingar
verða að halda vel á sínum málum, ef
lífsafkomu þjóðarinnar á ekki að vera
stefnt i voða á næstu árum vegna óskyn-
samlegrar nýtingar fiskimiðanna. Það
hlýtur að vera lífsnauðsyn að tryggja ís-
lendingum sjálfum afnot fiskimiðanna í
kringum landið, og framtíð þjóðarinnar
er mjög undir því komin að vel verði
haldið á þeim málum. Það verður að leiða
viðkomandi þjóðum þessa staðreynd fyrir
sjónir. Bretar verða að skilja það að á
næstu árum er óhjákvæmilegt að þeir
leggi niður þann hluta togaraútgerðar
sinnar sem byggt hefur afkomu sína á
íslandsmiðum. Menn hafa orðið að gera
sér grein fyrir því á síðari árum, að ekki
dugar lengur að byggja sífellt stærri og
fullkomnari fiskveiðiskip og búa til áætl-
anir um aukið aflamagn. Lífið í sjónum
hefur sín lögmál eins og annað líf. Ný
vinnubrögð og nýjan hugsunarhátt verður
að taka upp, ef því á ekki að vera stefnt í
hættu.
Þáttur samvinnufélaganna
Hver er svo þáttur samvinnufélaganna
í landinu í fiskveiðum og fiskvinnslu?
Á mynd 1 eru sýndar helztu fiskvinnslu-
stöðvar sem á einn eða annan hátt eru
tengdar Sambandinu. Kristallarnir sýna
frystihús sem ýmist eru i eigu samvinnu-
félaga eða annarra aðila, en öll selja af-
urðir sínar i gegnum Sjávarafurðadeild.
Ferningarnir sýna fiskmjölsverksmiðjur
og hringirnir þá staði sem verka skelfisk,
þ. e. a. s. humar, rækju, hörpudisk. Fisk-
mat ríkisins telur 94 frystihús hafa verið
starfrækt í landinu á árinu 1970, en um
30 þeirra seldu afurðir sinar i gegnum
Sjávarafurðadeild. Hlutur Sambands-
frystihúsanna í freðfiskframleiðslu
landsmanna hefur verið 20—25% á und-
anförnum árum. Lauslega áætlað munu
um 135 dekkbátar og togarar og um 70
opnir bátar eða trillur leggja upp afla hjá
fiskvinnslustöðvum sem taldar eru á veg-
um Sambandsins. Samkvæmt lauslegri
áætlun munu um 750 sjómenn og 1300
landverkafólk starfa hjá þeim fyrirtækj-
um sem Sambandið annast sölu fyrir.
Launagreiðslur eru áætlaðar 250 millj.
49