Samvinnan - 01.04.1984, Blaðsíða 19

S'aeðisfundir með stjórnarformanni og forstjóra Sambandsins
'<>ru haldnir á Akureyri og Húsavík dagana 31. mars og 1.
aPríl sl. Þeir voru fjölsóttir og tókust vel í alla staði. Á Akur-
eHarfundinum hafði Valgerður Sverrisdóttir framsögu um ey-
^rskt samvinnustarf og fer erindi hennar hér á eftir.
^algerður Sverrisdóttir á Lómatjörn:
Frá svæðisfundinum á Akureyri.
Samvinnumenn verði í fararbroddi
Mig langar í fyrstu
að fara nokkrum
orðum um upphaf
samvinnustarfs á þessu
svæði, sem hófst fyrir
V' Þ- b. eitt hundrað
afUlP’ °8 Það ástand sem
r>bti áður en það hófst.
Félagslegar úrbætur
Pegar lesnar eru heimildir
i'q1 ,Versiunarsöguna frá
■ öld, er það ljóst, að
^rfeður okkar voru
^gjörlega háðir hinum
°nsku kaupmannaversl-
Unum og virðist fáfræði
a a verið mikil og almenn
v. snerti verslunarmál-
ni- Það hvarflaði því
aumast að nokkrum
janni að það ætti fyrir
Pýðu að liggja að stofna
e sér fjöldasamtök til
d0 reka eigin milliríkja-
verslun.
Svo virðist sem Norð-
endingar hafi verið einna
in^tlr ^ 1 baráttunni fyrir
nlendri verslun. Einna
st af þeim mörgu félög-
01 sem Norðlendingar
0 nuðu til að bæta
erslun sína munu hafa
rjð verslunarfélögin í
als 0g Ljósavatns-
rePpum sem stofnuð
°ru I844 en síðan komu
nnur í kjölfarið, svo sem
ranufélagið. Þessi félög
Unnu öll út í sandinn fyrr
a síðar og er álitið að
reýnsluleysi hafi verið aðal
á sviði nýrra atvinnugreina
orsök þess. Það er upp úr
þessum jarðvegi sem
kaupfélögin taka að
spretta um land allt. Fyrst
Kaupfélag Þingeyinga árið
1882 og næst á eftir koma
Kaupfélag Eyfirðinga
stofnað 1886 og Kaupfélag
Svalbarðseyrar 1889. Þessi
nýjung í verslunar- og
félagsmálum varð áhrifa-
mikil vegna þess að hún
virkjaði almenning í land-
inu og gaf honum trú á, að
með því að þjappa sér
saman mætti koma á
félagslegum úrbótum,
almenningi íslands til
góða.
• Margvíslegur atvinnu
rekstur
Síðan þetta gerðist hefur
mikið vatn runnið til
sjávar og kaupfélögin hafa
þróast að vissu leyti hvert
á sinn hátt, þótt það hafi
ávallt verið þeirra aðal
verkefni að selja og vinna
úr afurðum félagsmanna
sinna ásamt því að útvega
þeim vörur á sanngjörnu
verði.
Hvað snertir kaupfé-
lögin sem eru til umræðu
hér í dag er óhætt að segja,
að þau standa að mjög
margvíslegum atvinnu-
rekstri hér í byggðum
Eyjafjarðar og nær félags-
svæði þeirra einnig
nokkuð austur í Þing-
eyjarsýslu.
Af helstu nýjungum,
sem hafa átt sér stað á s. 1.
árum má nefna, að á árinu
1980 settu félögin á stofn
sameiginlega fóðurvöru-
deild en það eru nýmæli í
sögu félaganna og er ekki
óhugsandi, að um frekara
samstarf geti orðið að
ræða á ókomnum árum.
Kaupfélag Svalbarðs-
eyrar hóf fyrir nokkrum
árum rekstur kartöflu-
verksmiðju. Þessi verk-
smiðja er afar mikils virði
fyrir kartöfluframleiðslu
við Eyjafjörð þar sem
segja má, að með tilkomu
hennar verði ekki um það
að ræða í bráð, að um
offramleiðslu verði að
ræða á svæðinu, a.m.k.
ekki hvað snertir þær teg-
undir, sem verksmiðjan
nýtir, og mætti meira að
segja auka framleiðsluna
verulega. Á s.l. ári voru
framleidd um 750 tonn af
Fransman-kartöflum úr
yfir 1600 tonnum af hrá-
efni, sem að verulegum
hluta var keypt erlendis
frá.
Úrvinnsla sjávarafurða
hefur verið ríkur þáttur í
rekstri Kaupfélags Eyfirð-
inga, sem rekur fisk-
vinnslustöðvar á Dalvík
og í Hrísey. Á s.l. ári voru
framleiddir yfir 130.000
kassar af freðfiski og þá
má einnig geta þess, að í
frystihúsinu í Hrísey hafa
Loðdýrarækt,
fiskeldi og
lífefnaiðnaður eru
atvinnugreinar,
sem allar byggja
afkomu sína að
meira eða minna
leyti á
úrgangsefnum.
19