Samvinnan - 01.04.1984, Blaðsíða 28

KVEIKT ERU Á BORÐI KERTALJÓS
dvaldist hún lítið þar heima eftir að
hún varð sextán ára.
Haustið eftir að Jakobína lauk námi
giftist hún ísak Jónssyni byggingar-
meistara í Winnipeg. Hann var Aust-
firðingur og hafði numið iðn sína í
Kaupmannahöfn. í ársbyrjun 1907
fluttust ungu hjónin frá Winnipeg
vestur í Victoria á Vancouver-eyju við
vesturströnd Kanada. Þar bjuggu þau
skamma hríð, því að í árslok 1908 sett-
ust þau að í Seattle-borg í Washing-
ton-fylki á norðvesturströnd Banda-
ríkjanna. Áttu þau heima þar upp frá
því. Þau eignuðust sjö börn, sex syni
og eina dóttur. Yngsti sonurinn fórst í
stríðinu tæplega tvítugur með kafbát
á Kyrrahafi, og dóttirin andaðist tæp-
lega þrítug. Hin börnin náðu mann-
dómsaldri og settust synirnir allir að í
Seattle nema einn sem bjó í Kaliforn-
íu.
ísak, maður Jakobínu, lést árið
1948. Jakobína lifði hann í tæp þrjátíu
ár. Síðustu æviár sín var hún á dvalar-
heimili í Bellevue sem er útborg Seatt-
le. Þar lést hún 8. júlí 1977, á nítugasta
og fjórða aldursári. Finnbogi Guð-
mundsson minntist hennar í grein í
Morgunblaðinu 11. ágúst 1977 sem hér
er stuðst við, en meginheimild um ævi
og störf skáldkonunnar er formáli séra
Friðriks A. Friðrikssonar að ljóða-
safninu Kertaljós sem út var gefið
1955.
Jakobína var komin um þrítugt
þegar hún fyrst fór að birta eftir sig
skáldskap. Kveðskapur hennar átti sér
þau upptök sem algengt er um mæður,
- hún fór að kveða við börn sín.
Framan af leit hún ekki á þetta sem
alvarlega bókmenntaiðju, enda má
nærri geta að ekki hefur hún haft
mikið tóm til að leggja rækt við skáld-
skap jafnframt því að annast sinn stóra
barnahóp. En fyrst birtu vestur-
íslensk blöð eftir hana kvæði 1913, og
helsta rit íslendinga vestanhafs, Tíma-
rit Þjóðræknisfélagsins, birti ljóð 1920
og oft síðan.
Um svipað leyti tók hún að fást við
að þýða íslensk ljóð á ensku og halda
fyrirlestra um íslenska menningu.
Fyrsta þýðing hennar sem kom á
prenti var á kvæði eftir Stephan G.
Stephansson. Varð það til þess að
kynni tókust með þeim Stephani og
hafði Klettafjallaskáldið mætur á
Jakobínu, skáldskap hennar og land-
kynningarstarfi. í safni ritgerða Step-
hans og erinda er ræða sem hann flutti
Jakobínu á fyrirlestraferð og bréf fóru
á milli þeirra. Eru prentuð nokkur
bréf til skáldkonunnar í bréfasafni
Stephans, og í bréfum til Stephans sem
28
út voru gefin fyrir tæpum áratug er að
finna bréf frá Jakobínu.
Stephan G. minnist á Jakobínu í
bréfi til vinar síns, séra Rögnvalds Pét-
urssonar, árið 1918 og segir þar
skemmtilega frá heimsókn til hennar:
„Jakobína ein þýðir sem skáld, að svo
komnu. Svo er hún mér í minni því ég
kom til hennar snöggvast. Þessi litla,
fagureyga barnamóðir, sjálf barn að
útliti, innan um ljóðabækurnar,
krakkana sína og kaffiáhöldin. Ég
skildi varla hvernig hún lifði svo
sumarglatt, fremur en fáein blóm sem
hún sótti út í garðinn og stóðu þar
undir beru lofti, þó vetur væri.“
Jakobína vann mikið starf við að
kynna íslenskar bókmenntir fyrir
enskumælandi fólki. Á löngum ferli
þýddi hún fjöldann allan af íslenskum
ljóðum og kom safn ljóðaþýðinga,
Northern Lights, út hér árið 1959. Þá
þýddi hún einnig smásögur og leikrit:
Galdra-Loft Jóhanns Sigurjónssonar,
Lénharð fógeta eftir Einar H. Kvaran
og Nýársnóttina eftir Indriða Einars-
son. Nátengt þessu starfi var fyrir-
lestrahald hennar sem áður getur, víða
um Bandaríkin og Kanada. Séra
Friðrik A. Friðriksson segir í formála
sínum 1955: „Nú í tvo áratugi hefur
verið til hennar leitað ekki sjaldnar en
20-30 sinnum árlega um erindaflutn-
ing meðal enskumælandi fólks. í þessu
starfi hefur hún - og ísland - farið
marga sigurför.“
Þess var áður getið að Jakobína var
orðin nokkuð kunn fyrir skáldskap
sinn vestra um 1920. Á íslandi vöktu
kvæði hennar fyrst verulega athygli er
út kom hið stóra safnrit Vestan um
haf, 1930, en í það völdu Einar H.
Kvaran og Guðmundur Finnbogason
úr skáldskap Vestur-íslendinga. Fimm
árum síðar buðu Ungmennafélag
íslands og Kvenfélagasamband
íslands Jakobínu heim til ættlandsins.
Ferðaðist hún víða um og varð förin
henni að yrkisefni í mörgum ljóðum.
Eitt þeirra er Þú réttir mér ilmvönd:
Þú réttir mér ilmvönd af íslenskum reyr,
- ég atburðinn geymi.
Hvert árið sem líður ég ann honum meir,
þó öðrum ég gleymi.
Mig greip einhver suðræn og seiðandi
þrá
að syngja hér lengur.
Við íslenskan vorilm til viðkvæmni brá,
svo vaknaði strengur.
Þann ilmvönd sem gaf mér þín íslenska
hönd
er unun að geyma.
Ég flyt hann með ástúð að fjarlægri
strönd
úr fjalldalnum heima.
• Ástarljóð um börnin
Sá flokkur í ljóðum Jakobínu sem
umsvifalausast fangar hug lesandans
eru ástarljóð hennar um börn sín. Þau
ljóð eru mörg. í ljóðabókinni Kerta-
Ijós, 1939, eru nokkur þeirra, og ljóða-
kverið Sá ég svani, 1942, hefur ein-
göngu að geyma barnaljóð, þ. e. ljóð
ort í orðastað barna og handa þeim-
Þessar bækur báðar eru endurprent-
aðar í ljóðasafninu sem fyrr var getið,
og auk þess viðbót sem að verulegum
hluta er tækifærisljóð.
Eitt af ljóðum Jakobínu um börn
heitir Jú, ég hef áður unnað:
Því ef ég sé hann sofa, með sælufrið
um brá,
þá kýs ég alla ævi þann yndisleik að sjá-
- Og vofum veruleikans ég vildi bæg]a
frá-
En aftur ef hann vakir, og augun dökk og
skær
með brosi trausts og blíðu allt blessa n®r
og fjæf’
þá langar mig þau lýsi eins lengi °&
hjartað slær-
Annað kvæði, Vögguljóð, hefst svo:
Ég held um smáa hendi því gatan hér er
grýtt.
þá get ég líka fundið hvort þér er nógu
hlý«-
Ég veit mér skylt að ráða og rata fyrir þrS-
- en raunar ert það þú sem leiðir mig-
Flest ljóð Jakobínu eru einföld 1
formi, rata krókalaust til lesandan5
með sínum ljúfa lýríska blæ. En hún ej
stundum ekici öll þar sem hún er séð-
ljóðinu Illagil bregður hún fyrir sig
þjóðkvæðastíl, með endurtekningu111
og grunkveikjum, - tekst að gS^*1
ljóðið dul og hrolli, geig við það sern1
myrkrinu felst:
j