Samvinnan - 01.04.1984, Blaðsíða 40

Grein eftir
Valgeir Sigurðsson
Sjón er sögu ríkari
Skömmu fyrir síðustu jól kom út
merk bók, sem heitir Augliti til
auglitis. Höfundurinn er norsk
kona, Elin Bruusgaard að nafni, en
þýðandi er Sigríður Thorlacíus. Elin
hefur ferðast um hnöttinn þveran og
endilangan til þess að kynna sér kjör
og málefni kvenna, og einnig hefur
hún setið ófáar ráðstefnur í þessum til-
gangi sem fulltrúi lands síns og norskra
kvenna. í þessari bók hittum við hana
fyrst, þar sem hún er stödd á Allsherj-
arþingi Sameinuðu þjóðanna í New
York. Watergatemálið stendur sem
hæst, og Spiro Agnew er að segja af sér
embætti.
Frú Bruusgaard lítur allt tilstandið
þarna bersýnilega gests augum, og
ekki verður henni síst starsýnt á það,
sem land hennar sjálfrar, Noregur,
hefur fram að færa á þingi Hinna Sam-
einuðu þjóða. Þannig er nefnilega
ástatt um marga fulltrúana frá Stór-
þinginu, að þeir verða ekki endur-
kosnir, og hafa þar af leiðandi ekki
nein pólitísk áhrif lengur. Margir
þeirra tala hvorki né skilja ensku né
neitt annað tungumál, sem notað er
hjá Sameinuðu þjóðunum, og eru því
algerlega háðir því yfirliti, sem sendi-
herrann gefur hvern morgun, og þeim
athugasemdum á norsku, sem skráðar
eru í trúnaðarskýrslunum. Hún giskar
á, að dvöl þessara manna hjá Samein-
uðu þjóðunum sé pólitísk umbun frá
flokknum. Ríkið borgar! Hún skilur,
að „þetta er kerfið.“
• Voldugasta konan í Zambíu.
En höfundi þessarar bókar dvelst ekki
lengi í veisluglaumi og orðaflaumi
alþjóðlegra þinga og samtaka, hún á
annað og brýnna erindi við lesendur
sína en að segja þeim fréttir af veislum
og ræðuhöldum. Eftir að hafa gert
þennan stutta stans hjá Sameinuðu
þjóðunum, liggur leið hennar um
Zambíu, Kenya, Shri Lanka, Pak-
istan, ísrael, Kampútseu, Pólland og
Indland. - Auðvitað er ekki vinnandi
vegur að nefna í stuttri grein, hvað þá
að gera skil, öllu því margbreytilega
efni sem höfundurinn fær í hendur á
svo langri leið um mörg og ólík lönd,
en á örfá atriði skal minnst.
Skemmtileg er lýsingin á því, þegar
sextán konur frá Finnlandi, Svíþjóð,
Danmörku og Noregi koma til Zam-
bíu. Á móti þeim tekur auðvitað valið
lið heimakvenna og „þeim er það sam-
eiginlegt að vega yfir 100 kíló hver,
klæddar síðum kjólum í hinum
skrautlegustu litum með samstæða
höfuðbúnaði og dekksta hörundslit.
sem ég hef séð“. En hmar norrænu
eru: „...mjóar, fölar og tuskulegar í
þægilegum bómullarbolum og stuttum
pilsum. Við erum reglulega ömurleg
eintök kvenkynsins. Sennilega er
engin okkar þyngri en sextíu kíló. Og
þetta kallar sig konur!“
Mama Kankasa er voldugasta
konan í Zambíu. Allir verða að sitja
og standa eins og hún vill. Það getur
verið, að gleymst hafi að panta hótel-
herbergi handa hinum norrænu
gestum. En hvað gerir það til? Allt í
einu stendur Mama sjálf í dyrunum
„og brosir breitt“. Og hvað gerir hún?
Hún rekur alla sem fyrir eru út úr
hótelinu. Gestirnir fá hálftíma til þess
að hypja sig. - Það getur líka verið, að
Mama þurfi að komast til einhvers
ákveðins staðar innan lands, en engin
flugvél tiltæk þá stundina. Gerir
ekkert. Ef einhver flugvél er albúin til
flugs, þótt hún hafi ætlað í einhverja
allt aðra átt, þá er hún tekin trausta-
taki, öllum farþegunum sópað út og
þeir látnir bíða eins lengi og verkast
vill, á meðan vélin sinnir því verki,
sem er öllum öðrum störfum mikil-
vægara: að flytja hina miklu
„Mömmu“ þangað sem hún þarf að
komast.
Nærri má geta, hvernig almenningi
líður í landi, þar sem ráðandi menn og
forystufólk í þjóðmálum hefur
tileinkað sér slíkt siðferði. Enda er
skemmst frá því að segja, að þarna lifir
allur almenningur við hina sárustu
örbirgð og stritar með járnaldarverk-
færi í höndum. Konurnar vinna a
ökrunum myrkranna á milli ,,....og
það er óskaplegt að sjá hvaða afli þær
verða að beita til að kraka upp mold-
ina með hálf lausu hakablaði. Sumar
Hvað Yitum íið eiginlega
um aðstieður í liinum fjar-
lægustu lönduin? Kr rétt-
lætanlegt að við gerumst
dómarar um siði og liáttu
þjóða, sem eru gjörólíkar
okkur?
40