Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.08.1909, Blaðsíða 55

203
tekt um land allt og dagblöðin hafa tekið málið til ýtar-
legrar umræðu. Petta hefir því orðið til þess að afla fje-
lagsskapnum fylgis, meðal alþýðu, og meiri útbreiðslu.
Mesta athygli vakti hinn svo nefndi »smjörlíkisbardagi«,
sem nú er nýafstaðinn. Kaupmenn hugsuðu sjer að úti-
loka öll fjelögin frá smjörlíkiskaupum. Smjörlíkisgerðin
var í höndum fárra manna, er höfðu myndað »hring«
og varð hann að slást í lið með kaupmönnum. Var
langan tíma þóf mikið í málinu. Annarsvegar stóðu
smjörlíkisframleiðendur og kaupmenn, en hinnsvegar öll
kaupfjelögin. Endalokin urðu þau, að Sambandskaupfje-
lag Svía náði loks kaupum á smjörlikisverksmiðju í
Qautaborg, í Janúar þ. á. og kostaði hún með öll-
um útbúnaði 200 þús. kr. Þegar það spurðist, að
fjelagið hefði náð í þessa verksmiðju og væri tekið þar
til starfa, smáfjell verðið á smjörlíki, allt að 10 aurum á
pundi, þrátt fyrir hækkandi verð á smjörlíkisefni. Nú gat
fjelagið haft nóg smjörlíki handa kaupfjelögunum og
fjekk pantanir frá öðrum, sem eigi var hægt að sinna.
»Svo fór um sjóferð þá.«
Á Skotíandi eru kaupmenn að leitast við að bægja
kaupfjelagsmönnum alveg frá kjötmarkaðinum í Glasgow.
Það er þannig æði víða sem mótspyrna er hafin gegn
kaupfjelögunum af hálfu þeirra manna, sem hafa verzlun
fyrir atvinnurekstur. Á Englandi eru menn þó hættir
þesskonar eltingaleik. Par taka verzlunarmenn kaupfje-
lögin frekar til fyrirmyndar í ýmsum atriðum: hafa kaup-
in sem stærst, fækka. milliliðum, stofna smáútsölustaði
eða útibú, til að Ijetta aðsóknina, o. s. frv.
Hvergi verður annars vart en að stjórnendur ríkjanna
og óháðir íramsóknarmenn sjeu samvinnufjelagsskapnum
rneðmæltir og vilji hlynna að honum. Sem dæmi um
þetta má benda á Rússland. Rrátt fyrir ófrjálslyndi það
og kúgun, sem alltaf hefir þótt einkenna stjórnma þar. í
landi, er nú svo að sjá, að henni sje fremur hugleikið
að styðja samvinnufjelagsskap landsmanna. Á ríkisþingi