Andvari - 01.04.1960, Síða 93

andvaki
RITSJÁ
91
um jurtagörðum. Myndsköpunin svokall-
aða virðist honum meira atriði en allt
annað. Þó viðurkennir hann, að hér sé
aðeins um að ræða eina hlið á skáldskap
yngri mannanna, en aðrar skipti einnig
miklu, svo sem máltilfinningin, hrynjandin
og formsköpunin. Maður skyldi líka ætla,
að heildarmynd ljóðsins ráði fremur úrslit-
um um listgildi en einstök atriði, sem alltaf
verður að rífa úr samhengi. Auk þess er
mikill vandi að velja dæmi um þessa svo-
kölluðu myndasmíði til þess að spegla þróun
og sérstöðu viðkomandi skálds, enda kemst
Sigurður þar í krappan dans. Hann játar,
að þau komi í leitirnar af handahófi, segir
meira að segja: „Ég hef í rauninni misþyrmt
ölium þeim verkum sem ég hef vitnað í.
Ég hef rifið úr samhengi ýmsar myndir sem
mér þóttu athyglisverðar, en auðvitað gefa
þaar litla eða enga hugmynd um ljóðin sem
þær eru lífrænir partar af — ekki fremur
en lítil aría gefur manni hugmynd um efni
°g byggingu heillar óperu“. Hér er skil-
merkilega lýst erfiðleikum þessara vinnu-
bragða. Viðfangsefni fyrirlesarans er auka-
atriði. Þetta er líkt og að ætla að meta
skáldskap eftir lýsingarorðum, og myndi
það þó kannski nær lagi. Myndasmíði getur
ekki verið „líftaug nútíma-skáldskapar" eins
°g Sigurður A. Magnússon vill vera láta.
Sumar hugleiðingar og ályktanir Sig-
urðar um vinnubrögð einstakra skálda og
dæmin, sem hann velur, koma manni
spanskt fyrir sjónir. Sigurður telur mynd-
irnar í Con Amore í síðustu bók Einars
Éraga með því bezta, sem frá honum hafi
komið. Ég veit ekki við hvað fyrirlesarinn
l’ví að hann lætur ekki dæmi fylgja
roáli sínu til stuðnings, en Spunakonur er
til dæmis ólíkt snjallara kvæði heldur en Con
Amore. Þar verður myndin heild af því að
jóðið byggist á einni líkingu, sem er frum-
|eg og táknræn. Og ekki finn ég skýra mynd
' þessum orðum Sigfúsar Daðasonar: „Við
ietum gamlan dvalarstað að baki — eins
°g dagblöð í bréfakörfuna — “. Aðfinnsl-
urnar í garð Gunnars Dal eru að ýmsu leyti
rettmætar að mínum dómi, en Sigurður
jallar alls ekki um beztu kvæðin í „Sfinx-
inum og hamingjunni“, en þau ber vita-
skuld að meta, ef vísa á skáldi til sætis.
Fátækleg er þessi umsögn um Ijóðagerð
Þorsteins Valdimarssonar, að hann sé „rím-
hagur vel og orðfimur". Þó er enn hæpnari
sú fullyrðing, að kveðskapur hans sé „epísk-
ur fremur en lýrískur". Ljóðræn kvæði Þor-
steins bera af, og þau eru nógu mörg og
góð til þess að skipa honum í úrvalsflokk
ungskáldanna. Sigurður segir, að Þorstein
skorti „hið beitta, hárfína háð, sem bregður
stundum fyrir hjá Jónasi Svafár". Vill hann
þar með halda því fram, að Jónas sé betra
Ijóðskáld en Þorsteinn'? Mér er spurn, hvaða
tilgangi svona samanburður eigi að þjóna.
Hannes Pétursson fær þann vitnisburð, að
honum sé „mjög létt um að yrkja" og „ljóð
hans . . . undantekningarlítið vel unnin".
Á Sigurður A. Magnússon við það, að
Hannes sé öðrum hraðkvæðari — hefur
hann verið tímavörður ungskáldanna? Og
er fyrirlesarinn ekki kominn út á hálan ís
í þeirri umsögn um skáldskap Hannesar,
að hann bregði „sjaldan upp þessum leiftr-
andi myndum sem Stefán Hörður og
Hannes Sigfússon töfra svo oft fram", en
. . . ,,þeim mun öruggari innan þeirra tak-
marka sem hann setur ljóðum sínum“?
Auðvitað er hárrétt, að kvæði Hannesar
Péturssonar „eru heilsteypt af því þau eru
að jafnaði byggð yfir eina líkingu, sem
heldur uppi allri byggingúnni". En hlýtur
ekki viðleitni allra góðra skálda, ungra sem
gamalla, að beinast að heildarmynd kvæðis-
ins fremur en einstökum glömpum á víð
og dreif? Mér finnst Dymbilvaka gott ljóð
af því að þar er skýr og stór heildarmynd,
en ég hirði varla um að rífa úr samhengi
einstök atriði: Slíkt og þvílíkt minnir mig
á barn, sem tínir rúsínurnar úr kökunni.
Og því vil ég mótmæla, að ljóð Þorsteins
Valdimarssonar séu „þreytandi keimlík" og
dragi „óþægilega dám af fornum íslenzkum
kveðskap". Sama er að segja um þá stað-
hæfingu, að „myndsköpurí” Hannesar
Péturssonar sé „ekki sérlega nýstárleg".
Þorsteinn hefur gert skemmtilegar tilraunir
með nýja bragarhætti og náð á vald sitt
persónulegum ljóðstíl, sem fellur ágætlega