Stúdentablaðið - 01.12.1960, Blaðsíða 22

lJað gildir um öll svið vísinda, að þau eru eða
verða fyrr eða síðar á einhvern veg þjóðfélagslega
mikilvæg. Vísindi liggja nefnilega ekki ofar skilningi
almennings, heldur neðar. Það er að segja þau kanna
grundvöllinn, innviðina; þau kafa, fletta ofan af.
Rannsókn þekingarfræðinnar, til dæmis, beinist að
þeim hlutum, seni hver maður telur sjálfsagða og í
augum ujjpi.
Á hverjum tíma eru rannsóknir og sú þekking, sem
byggð er á sjálfstæðri könnun, nauðsynleg undir-
staða og viðmiðun í hvers konar framkvæmdum og
nytjastarfi í þjóðfélaginu. Háskóla ber því beinlínis
skylda til, þjóðfélagsleg skylda, að varpa Ijósi á
vandamál þjóðh'fsins. Á hinn bóginn má segja, að
eilthvað sé bogið við það þjóðfélag, sem færir sér
ekki í nyt þessa þjónustu né stuðlar að henni veru-
lega með fjárframlögum.
*
Það sem ég hefi sagt um Háskólann almennt, gild-
ir jafnframt um guðfræðideild hans. Samt er málið
nokkuð sérstætt. Guðfræðideild Háskólans ber að
láta sig skipta eina stofnun þjóðfélagsins sérstak-
lega, kirkjuna. Samt ber að leggja áherzlu á sjálf-
stæði guðfræðideildar gagnvart kirkjunni.
Guðfræðideild er hluti Háskólans og heyrir stjórn-
arfarslega undir menntamálaráðuneytið. Verkefni
guðfræðideildar er fyrst og fremst rannsóknir og
kennsla. Verkefni hennar er ekki kirkjulegt í þrengsta
skilningi orðsins. Samt er það svo, að hér er lögð
stund á guðfræði eingöngu vegna tilvistar kristinnar
kirkju í landinu, og guðfræðideild er beinlínis kost-
uð af ]jjóðinni i því augnamiði. að hún mennti jjresta
fyrir hina evangelísk-lútersku kirkju á íslandi. Þess-
um tveim þráðum þarf að halda sundur greindum.
Samt eru þeir saman tvinnaðir í raun.
Rannsóknir og sjálfstæðar iðkanir í guðfræði hafa
mikið gildi fyrir kirkjuna. En til þeirra þarf að gef-
ast tóm og gott næði. Stúdentum og kennurum ber
skylda til þess, skylda við sjálfa sig og þjóðfélagið.
Háskólann og kirkjuna, að verja tíma sínum mestan
pariinn til eins hlutar: að stúdera, að rannsaka. Af-
raksturs þeirrar iðju sér kannski ekki alltaf stað í
dagsins önn; en Jiar er unnið undirbúningsstarf,
jarðvegurinn jdægður.
Það er um líf að tefla, að þessi iðja sé ekki van-
rækt né hún trufluð. Lúlher hefði sennilega aldrei
orðið siðbótarhöfundur, ef hann hefði ekki verið
prófessor í bibliufræðum. Uppgötvun hans, sú sem
hratt siðbótinni af stað, var byggð á rannsóknum
hans á hinum hebreska og gríska texta ritningarinn-
ar, á vinnu hans að fyrirlestrum við Háskólann.
Lúther var raunar ofurmenni og prédikaði jafnhliða
háskólakennslunni oftar en flestir prestar gera nú. En
það afsannar ekki það, sem hér er meginatriði: guð-
fræðileg rannsókn er, ásamt ýmsu öðru, lífsnauðsyn
kirkjunni. Hana geta menn að sönnu stundað utan
Háskólans sem innan. En embættismenn guðfræði-
deildar eru til hennar kallaðir sérstaklega, þeir eru
„fráteknir“, „teknir út úr“ til þess hlutverks.
Vegna fámennis og fátæktar hlýtur ávallt að skorta
mikið á það, að guðfræðideild sé þannig mönnum
skipuð, að hún geti rækt til fullnustu fræðilegt hlut-
verk sitt. Einna helzt skortir á sérfræðinga í Jjjóðfé-
lagsfræðum og öðrum „nýjum“ greinum. En tjalda
verður því, sem til er; og ])ví er ])að, að í hinni nýju
reglugerð ber einna mest á viðaukum við hinar
„klassísku“ greinar guðfræðinnar, einkanlega biblíu-
fræðin. Nokkurri gagnrýni hefir það sætt, að aukið
var við kröfur um grískukunnáttu og hebreska gerð
að skyldunámsgrein. Bendir sú gagnrýni fremur til
Jjess, að mönnum sé ekki til fullnustu ljóst gildi hinn-
ar sjálfstæðu könnunar en til hins, að ])eim, sem
reglugerðina sömdu, hafi ekki verið ljós brýn nauð-
syn þess, að lögð sé meiri rækt við undirbúninginn
undir væntanlegt hirðisstarf jjrestsefna. Undirstaða
Jjeirra greina var ])ó styrkt, t. d. með ákvæðinu um
starf á sjúkrahæli, sem e. t. v. má byggja ofan á með
kennslu í sálsýkisfræði. í framtíðinni þarf hins vegar
að stefna að því, að prestsefnum verði veittur fyllri
undirbúningur hins virka starfs, þegar kennslukraft-
ar leyfa. Það er að mínu áliti eðlilegt að líta svo á,
að kirkjunni beri sjálfri að sjá fyrir þeirri kennslu,
þegar fram líða stundir.
Hið akademíska líf íí víðustu merkingu orðanna)
er í því fólgið, að menn gefi sér tóm til þess að safn-
ast saman um viðfangsefnin; að menn brjóti þau til
mergjar í samræðum og á samfundum. kanni hinar
ýmsu hliðar mála og dragi ályktanir reistar á raun-
hæfri þekkingu, myndi sér óvilhallar skoðanir og séu
22
STUDIÍNTABLAÐ