Fálkinn - 07.06.1933, Qupperneq 23

F Á L K I N N
21
Æfínlyrlö uim Tbanamaiiiiii «
kominö ávaxtaiMia,.
Þegar maÖur heldur gullnum,
ilmandi banana í hendi sjer
lmgsa víst fæstir um þá vinnu,
iðjusemi, natni og skipulagn-
ing mannlegrar athafnafýsnar,
áhuga, vilja og útheldni, sem
liggur að baki framleiðslu þessa
ágæta ávaxtar, sem nú er að
verða daglegur matur á hvers
manns borði.
Og þó er saga bananans mik-
ilvægt og fallegt æfintýri, eitl
liið stærsta á vorum dögum.
Frumskógur er ruddur, sótt-
kveikjufen gerð að yndislegum
görðum, gifurleg' flæmi gerð
notliæf af manna völdum, sí-
vaxandi framleiðsla af ávexti,
sem eigi aðeins á alla hina á-
gætu kosti ávaxtanna — sæt-
leik, ilm og bragð — en er jafn-
framt svo að segja fullkomið
næringarefni auk þess sem hann
er liinn lieilnæmasti af öllum
ávöxtum.
1 Mið-Ameríku og Vestur-
Indium eru hin ágætustu skil-
yrði til bananaræktai'.
Það er á þessum slóðum, við
strendur Caraibahafsins, i hæð
vfir sjó, sem ekki fer fram úr
250 fetum þar sem dagarn-
ir eru heitir, næturnar rakar og
ársútkoman er frá 80 til 200
þumlungar, að frumskógur hita-
beltisins hefir orðið að víkja
fvrir stærstu ávaxtagörðum í
heiminum.
I þessum lijeruðum, sem fyr-
ir mannsaldri voru óbyggileg
hefir á siðustu þrjátiu árum ris-
ið upp feiknamikil landræktun
með allskonar tilheyrandi fram-
förum: járnbrautum, hafnaf-
virkjum, þorpum, geymsluskál-
um og sjúkrahúsum, símastöðv-
um og loftskeytastöðvum, veg-
um, brúm og skurðum. —
— — Það eru nú um 30 ár
síðan fyrsti bananinn kom til
íslands. Mun það hafa verið
Skotlendingurinn Paterson, er
verzlaði í húsinu á horni Póst-
hússtrætis og Austurstrætis í
Reykjavík, þar sem nú er stór-
hýsið Reykjavíkur Apotek, sem
varð fyrstur til að flytja ban-
ana til Islands. Hann vissi hvað
hann gerði. Bananinn var þá
að leggja undir sig heiminn,
sem næringarmesti og liollasti
ávöxturinn og jafnframt sá
iiragðbesti, sem enn hefir ver-
ið framleiddur.
En það tókst ekki vel til með
fvrstu hanansendingar Pater-
sons. Eins og oftast þegar um
nýmæli er að ræða tók það tíma
að sannfæra fólk um ágæti
banananna. Ileilmiklu varð að
fleygja í sjóinn af skemdum
banönum og innflutningur
þeirra liætti aftur með Patur-
son.
Það er fyrst á seinni
árum að farið er að flytja han-
ana reglubundið til Islands. En
einmitt reglubundnar skipaferð-
ir eru skilyrði fyrir þvi, að hægt
sje að flytja þá inn, fremur
en aðra ávexti. Bananinn verð-
ur sem sje að borða á vissu
þroskastigi og hefir hann þann
eiginleika að hann heldur áfram
að þroskast eftir að hann er tek-
inn af greininni. Og til þess
að geta sífelt haft á hoðstólum
mátulega þroskaða banana
verða hinar vanþroskuðu send-
ingar, sem koma hingað látn-
ar þroskast að mátulegu stigi í
nýtísku „hanan-þróunarhúsi“,
sem 0. Johson & Kaaber hafa
komið upp i Reykjavík og það-
an eru þessir ávextir sendir til
verslananna jafnóðum og þeir
hafa náð hinu rjetta þroska-
stigi, þannig að bragðið, melt-
ingarhæfnin og næringargild-
ið hafi náð hámarki sinu.
Það er hafið yfir allan vafa,
að bananinn sje þýðingarmikill
fyrir almenningsheilbrigðina.
Heilbrigðum mönnum er hann
uppspretta til varðveislu heil-
brigðinnar, sjúkum er hann
heilsuhót — þægilegasta með-
alið em til er.
G. v. W.endt háskólaprófes-
sor seg'ir: „Bananinn hefir sýiit
afbragðs eiginleika sem læknis-
lvf, ekki aðeins gagnvart fjölda
meltingarsjúkdóma, heldur
einnig gagnvart kroniskum
sjúkdómum, svo sem æðakölk-
un, gigt, nýrnaveiki og jafnvel
svkursýki". Bananinn hefir þeg
ar orðið frægur fyrir að hafa
valdið heinlínis undraverðum
bata, þar sem annað hefir orð-
ið árangurslaust. Hann er öllu
fremri sem fæða handa sjúk-
lingum í afturbata, fyrir fólk
sem þarfnast að safna kröftum,
líkamlega sem andlega.
Þá er eigi síðri þýðing ban-
ana fyrir heilbrig'l fólk á öll-
um aldri, frá ungharninu til
gamalmennisins. Börn og ban-
anar eru hugtök em eiga sam-
an alveg eins og sól og sumar.
Það er fyrsta fæðan, að undan-
tekinni móðurmjólkinni,, sem
barnið getur nærst á í eðli-
legú (þ. e. hráu) ástandi. „Það
er sannreynt að börn geta byrj-
að að borða banana þegar þau
eru 3—6 mánaða gömul“, segja
læknarnir.
En þýðing hananans mun
vissulega koma til að ná miklu
lengra í framtíðinni. Ákvörð-
un hans er að verða fæða fjöld-
ans og þar hefir bananinn þýð-
ingarmikla heilbrigðislega þýð-
ingu. Það er ekki síst meðal
verkafólksins í stóru bæjunum
að hananinn er að verða „sól-
argeisli“ í tilverunni, og' svo
þýðingarmikill að það verður
ekki metið rjettilega. Aukin
banananeysla meðal allra
stjetta þjóðfjelagsins mun, eins
og ávaxtaneysla yfirleitt verða
lil þess að hamla á mót á-
feng'isnautn og afleiðingum
hennar. Enda hefir athygli vis-
indamanna og almennings með
sívaxandi afli beinst að holl-
ustu banananna, ekki aðeins
sem góðgæti heldur og' nær-
ingarefni í almennasta skiln-
ingi þess orðs.
Ef svo gæti orðið að liver
einasti maðúr í landinu borð-
aði einn banana á dag — hví-
líkur ávinningur fyrir þjóðár-
heilsuna og þjóðargæfuna!
Þeim peningum sem ganga til
bananakaupa er vel varið, þeir
gefa rentur og' renturentur i
aukinni heilbrigði og vellíðan
og í auknu starfsþreki. •
Bananar handa ungbörnum
og aldurhnignum! Bananar á
h'erjum morgni og þjer líður
vel! Fáið „Konung ávaxtanna“
úr þróunarhúsi
O.Johnson&Kaaber
Rejrkjavik
■w