Fálkinn - 20.12.1940, Síða 19

F Á L K I N N
13
það Var dauðadæmt, reyndi í ör-
væntingunni aS hefna sín meS
því aS opna gluggana og blása á
þá, sem framhjá gengu. Þannig
var ástandiS, þegar jólin komu
til London áriS 1664. Um fimtíu
þúsund manns voru komin í
jörSina og þeir, sem eftir lifSu
höfSti síst tíma til aS hugsa um
jól eSa jólamat. Pestin geysaSi
lieilt ár og lauk ekki fyr en
undir næstu jól.
Ef viS förum 20 árum lengra
aftur í tímann, verSa fyrir okk-
ur tímar Cromwells í Englandi.
Sagnaritarinn W. J. Passing-
ton segir frá því, aS í desember
hafi veriS mikill uggur í rjett-
trúuSu fólki í Englandi út af því,
hvort stjórnin mundi hanna aS
halda jólin hátíSleg. ÞaS rigndi
niður allskonar bönnum gegn öll-
um hátíSahöldum og lífsgleSi og
ýmsum gömlum siSum, sem kall-
aSir voru kaþólsk hjátrú. Þannig
var hannaS aS syngja jólasálm-
ana, sem börnin voru vön aS æfa
sig á í margar vikur fyrir jólin,
svo aS nú heyrSust hvergi barna-
söngflokkar viS húsin, eins og
venja hafSi veriS áSur. Skólarnir
þorSu vitanlega síst af öllum aS
ganga í berhögg viS einræSis-
stjórann Cromwell. Fólk læddist
á milli húsanna og inn í húS-
irnar og keypti til jólanna í kyr-
þey, lafhrætt viS njósnara stjórn-
arinnar. Faldi þaS högglana inn
á sjer, svo aS þeir skyldu ekla
sjást. En þegar komiS var heim,
var ánægjan því meiri yfir jóla-
glaSningnum. AlIsstaSar þar sem
kunningjar hittust, var það að-
alumræSuefnið, hvernig maSur
ætti að halda jólin þannig, að
sem minst bæri á. Og þar sem
tveir kunningjar mættust á götu-
smugu skinmðu þeir fyrst kring-
um sig og svo byrjaði samtaliS:
„Hvernig gengur með jólin?“ —
„Þei, hafðu ekki hátt. Jólin eru
afnumin. Hefirðu ekki lieyrt, að
þau eru ekki annað en kaþólsk
hjátrú?“ — „Já, en samt ....
hugsaðu þjer börnin!“ Vinirnir
andvörpuðu, það varð ekki við
þetta ráðið, og allir urðu að
hlýða lögunum, sem þingið hafði
sett um, að á jólunum skyldu
hvorki haldnar messur nje noltk-
ur mannfagnaður í heimahúsum.
Englendingar voru að vanda lög-
hlýðnir, en þeir voru ekki ánægð-
ir með þessar nýju þvingunar-
ráðstafanir. Þeir voru í fyrsta
lagi Englendingar, sem elskuðu
venjur sínar og persónulegt frelsi.
En þarna var freklega gengið á
persónufrelsið. Jólin höfðu ekki
verið sett me'S lögum og urðu því
ekki afnumin með lögum, og
Englendingar hafa, gagnstætt öðr
um þjóðum lítið af skrifuðum
lögum frá fornu fari en stjórna
samkvæmt óskráðum venjum,
sem fengið hafa lagagildi. Og
þau óskrifuðu lög halda þeir fast
við, þó að reynt sje að hreyta
þeim með lagabókstaf, eins og
gert var við jólin í þessu tilfelli.
Það komu lög um, að: „lijer
með er það bannað að þúa til
og borða um jólin allskonar
kjötposteikur og búðinga“. Eng-
lendingar yptu öxlum en lokuðu
sig inni og hökuðu og brösuðu
eins og þeir voru vanir og jóla-
máturinn smakkaðist þeim enn
betur en vant var, púritönunum
til mikillar gremju. SnuSrarar
lagasmiðanna komust að þessu
og í parlamentinu voru miklar
umræður um ólöghlýðni almenn-
ings. Lögbrjótarnir voru orðnir
svo margir, að það var ekki við-
lit að setja þá í tugthúsið — þeir
komust ekki inn. Til dæmis var
það fyrirskipað, að allar verslan-
ir skyldu vera opnar og versla
jóladagana, eins og á rúmhelg-
um væri. En enginn kaupmaður
lilýddi þessari skipun og hneyxl-
aður þingmaður þrumaði þessi
orð úr ræðustólnum: „Sjáið þið
ekki, að þetta fóllc heldur fast
við hjátrúarsiðina og þverbrýtur
lög parlamentisins þvi frékar þvi
strangari sem þau eru. ÞaS er
hægt að ganga frá Tower til
Westminster og um aðalgötur
annara enskra horga án þess að
Á myndinni sjest yfir hjarta Lun-
dúnaboryar. Áin Thamses liðast ú-
fram og á bakka hennar, á miðri
myndinni blasir viff þinghúsið —
Parliament House — meff frœgustu
klukku veraldar, Big Ben, i turn-
inum til vinstri á húsinu. T. v. er
Westminster Abbey. Paö eru klukk-
ur þinghússins og kirkjunnar, sem
hringja inn jólahelgina í Englandi.
sjá eina einustu verslun opna,
án þess að hitta einn einasta
mann við lögskipaða atvinnu
sína“.
ParlamentiS 1644 áleit að ekki
tjóaði annað en setja enn strang-
ari lög og itarlegri. Og nú komu
„Lög um afnám allra hátíðis-
daga, sem almenningur kallar
helgidaga“. Hinir róttæku púrit-
anar í parlamentinu tóku frum-
varpinu með fögnuði og það var
samþykt með yfirgnæfandi meiri
hluta atkvæða. Þar með voru
jólin í rauninni afnumin. En þá
tók íhaldsmaðurinn sir Clirist-
opher Pack til máls og sagði:
„Jeg er jafn sammála um og
hrifinn af þessu lagafrumvarpi
og liver annar í þessum sal“,
hyrjaði hann, „en jeg vil ógjarn-
an að tilraunir okkar til þess að
afnema hátíðisdaga hlaupi svo
með okkur í gönur, að við af-
nemum daga, sem helgaðir eru
guðsdýrkuninni. Því að það leiðir
af þessu frumvarpi, að páskar
og hvítasunna falla niður lika.“
Frh. á bls. 35.