Fálkinn - 06.12.1961, Page 30

Gerningaveður
Frh. af bls. 19
hann var á sjó gjörði hún að honum
ofsaveður með veifunni svo hann fórst.
Var það veður síðan kallaður kerlingar-
bylur“. Uppruna veifunnar má finna
með hliðsjón af fornum bókum. Vatns-
dæla saga greinir frá veifigaldri Gróu
fjölskynngiskonu í svipuðum tilgangi.
„Þann aftan, þá er sól var undir geng-
in, sá sauðamaðr Gróu at hon gekk út
ok gekk andsælis um hús sín .... Hon
horfði upp í fjallit ok veifði gizka eða
dúki, þeim er hon hafði knýtt í gull
mikit er hon átti, ok mælti: „Fari nú
hvat sem búit er“. Síðan gekk hon inn
ok lauk aftr hurðu. Þá hljáp aurskriða
á bæinn, ok dó allir menn“.
★
Þær sögur eru ófáar sem greina frá
gerníngaveðrum íslenzkra kunnáttu-
manna; einkum eru algeingar sagnir af
viðskiptum þeirra við sjóræníngja, en
uggur af slíkum illvirkjum lifði leingi
með þjóðinni eftir að Tyrkir gerðu her
strandhögg sitt. Fræg er t.d. Tyrkja-
svæfa séra Magnúsar á Hörgslandi, sem
er máttugt særíngakvæði. Svipaðan
kveðskap framdi Þorvaldur skáld Rögn-
valdsson á Sauðanesi o. fl. o. fl.
Af þessu tagi mun ég aðeins tilfæra
eina 'kröftuga sögu hér, en hún er ein
af mörgum sögnum er fjalla um kunn-
íngsskap Galdra-Leifa (d. um 1647) og
Ara bónda í Ögri.
„Einhverju sinni kom víkingaskip
eitt inn á ísafjarðardjúp. Segja flestir,
að það hafi verið eitt af hinum spánsku
víkingaskipum, er voru hér við land
1613—1615, en aðrir segja, að á því hafi
verið tyrkneskir víkingar. Víkingar
þessir sigldu inn Djúp, og stefndu beint
á Ögur, en er Ari bóndi sér för þeirra,
fór honum eigi að lítast á blikuna. Þótt-
ist hann vita, að víkingar þessir mundu
ætla að gjöra sér heimsókn. Bað hann
þá Galdra-Leifa duga sér og sjá svo til
með kunnáttu sinni, að eigi hlytist
vandræði af komu víkinganna. Leifi
brást vel við og fór þegar heim að Ögri
og lét bera kagga og keröld, trog og
tunnur og allskonar skran, út á hól
þann, er Sprengir heitir, en sjálfur stóð
hann í miðri þvögunni og tók að þylja
þulur sínar, — og hann þuldi og þuldi,
svo allt ætlaði af göflunum að ganga.
Sprengir gekk upp og niður í bylgjum,
sem sjór í hafróti, og brak og brestir
heyrðust í fjöllunum, og fylgdu því svo
mikil undur, að Ara bónda og öðrum
heimamönnum á Ögri sýndist sem
Sprengir væri þakinn vígbúnu herliði,
og þá má nærri geta, hvað víkingunum
hefur sýnzt, er leikurinn var að gjörð-
ur, enda voru þeir eigi lengi að binda
skóþvengi sína, heldur sneru undan hið
skjótasta. Þá kvað Galdra-Leifi:
Hátt eru segl við húna
hengd með strengi snúna.
Séð hef ég ristur rúna,
mig rankar við því núna.
Ofan af öllu landi
ógn og stormur standi,
særokið með sandi
sendi þeim erkifjandi.
Kom þá bálviðrisrok, en skipið lagði
til hafs og hefur hvergi komið fram,
svo menn viti“.
Hér hefur nú verið brugðið upp
nokkrum svipmyndum úr þeim skugga-
lega hugmyndaheimi dauðra kynslóða í
þjóðtrú, sem þjáníngar og sálarstríð
hafa sett auðsætt mark sitt á. En sama
máli gegnir um þetta og önnur viðfángs-
efni ímyndunaraflsins hjá Frónbúanum
— í allri fjölbreytni þeirra og ómeð-
vitaðri þekkíngarleit skortir þar aldrei
iíf í tuskurnar.
Konungur bófanna
Frh. af bls. 15
eins eftir, segðu ekki neitt, ekki orð,
fyrr en ég kref þig til þess, og segðu
aðeins það, sem ég legg þér í munn.
Skilurðu það? En hafðu gætur á að
enginn veiti okkur eftirför. Geturðu
barizt í návígi? Hefurðu nokkru sinni
farið með vélbyssu?
— Nei. Það hef ég ekki. En ég hef
brotið upp Fordbíl.
— Uss! sagði hann. — Varaðu þig.
Ég hafði vandlega gætur á öllu. Ég
var dálítið kvíðin með sjálfri mér. Ég
hafði reyndar lofað ritstjóra mínum
nokkrum góðum sögum frá Ameríku,
en ef það væri ætlunin að konur væru
myrtar til að afla þeirra, — þá skyld-
um við sannarlega hafa samið um ann-
að verð.
Að endingu staðnæmdumst við fyrir
utan dimmt og skuggalegt hús. Við
gengum að útidyrahurð upp nokkur há,
skökk þrep og staðnæmdust fyrir utan
enn skuggalegri hurð.
Tony barði þrisvar á hurðina, galaði
því næst eins og hani, snýtti sér og síð-
an endaði hann með því að blístra.
Hurðin hrökk upp.
Við gengum inn ganginn. Þar var
niðadimmt.
— Uss, hvíslaði Tony. — Nú ríður á
því. Ef við ljúkum þessu starfi hér, hef-
urðu 50 dollara og ókeypis makkarónur
það sem eftir er ævinnar.
Og hann lauk upp hurð einni, og við
stóðum í óbreyttri og bjartri stofu. í
henni voru fátækleg húsgögn. Á breið-
um legubekk lá ung kona. Hún líktist
frægri kvikmyndadís.
Hún var önnum kafin við að lesa
ljóðmæli og þess vegna varð hún ekki
vör við hina hljóðlausu komu okkar.
Úti í horninu stóð dálítið rúm. í því
lá hvítvoðungur og volaði aumingjalega.
Allt 1 einu rann ljós sannleikans upp
fyrir mér. Hér var um barnsrán að
ræða. Þetta litla barn var sonur eða
jafnvel dóttir bankamanns neðan úr
bænum. Barninu var haldið á laun hér
í dvalarstað bófanna, þar til faðirinn
borgaði hátt lausnargjald.
Unga konan með ljóðabókina var ef
til vill fóstra barnsins, sem hafði verið
rænt við sama tækifæri. . . . eða máski
var hún útfarið glæpakvendi, sem átti
að gæta barnsins og fullnægja hinum
barnslegu þörfum þess, meðan það væri
á lífi. Hún yrði líka áreiðanlega myrt
um leið og barnið væri drepið. Þannig
losna menn við vitni í Ameríku.
Skyndilega datt mér það í hug. Þessu
vesalings, yndislega barni varð að
bjarga. Blóðið steig mér til höfuðs og
áður en nokkur gat stöðvað mig, slökkti
ég Ijósið, greip barnið í faðm minn og
þaut út úr stofunni, niður þrepin og út
á götuna með hina litlu grátandi byrði
mína.
Ég heyrði ógurlegt öskur fyrir aftan
mig. Það var bófinn.
Hann var alveg á hælum mér og bölv-
aði, og ragnaði, svo að ég hentist áfram
til að bjarga litla barninu. Og ég hljóp,
hljóp til að frelsa líf mitt og litla barns-
ins.
Caramella þorði ekki að skjóta. Hann
30
FALKINN