Fálkinn - 06.06.1962, Side 19

Árið 1568 gaf konungur út tilskipun
um þessi efni, sem varð mjög óvinsæl
og hlaut nafniS Stóridómur.
Þar var frá horfið að segja frá Önnu
á Stóruborg, að hún bjó góðu búi. Bú
hennar blómgvaðist vel og safnaðist
henni drjúgum auður. Hún var mikil
búsýslukona og hélt fólki sínu vel til
starfa og nýttist allt vel í garði. Segja
sagnir, að svo mikil drift hafi verið á
Stóruborg, að þar hafi staðið 30, sumir
segja 40 og enn aðrir 60 hurðir á hjör-
um. En á fyrri tímum var það oft mæli-
kvarði á rausnarskap í búskap, hve
margar hurðir voru á járnum.
Svo segir sagan, að vinnupiltur nokk-
ur umkomulaus, Hjalti Magnússon að
nafni, hafi ráðizt að Stóruborg til Önnu.
Var hann látinn gæta búfjár í haga og
reka á stöðul á málum. Morgun einn
í kalsaregni á öndverðum túnaslætti,
kom pilturinn heim með féð og var
mjög hrakinn og votur. Vinnumenn á
Stóruborg voru að slætti. Þeir voru
glaðir og reifir af rekjunni því að vel
beit og gott til sláttar og von var að
góð afköst gleddu hina stórlyndu og
auðsælu húsfreyju þeirra. Það var galsi
í vinnumönnum við sláttinn og þeir til
í allt. Þegar þeir sáu Hjalta koma hrak-
inn og skjálfandi úr yfirsetunni, fóru
þeir að skopast að honum, og töldu
hann lítt að manni. Kom þar brátt máli
þeirra, að þeir sögðust skyldu gefa hon-
um góð laun, ef hann sýndi nú mann-
dóm sinn og karlmennsku og færi þann-
ig á sig kominn til rekkju húsfreyju
og færi upp í hjá henni. Hjalti svaraði
þeim fáu og hélt heim til bæjar.
Á leiðinni heim hugleiddi hann hin
girnilegu laun, sem hann ætti í vænd-
um, ef hann kæmist upp í hjá hús-
freyju. Þegar hann kom inn í bæ, fór
hann upp loftstigann er lá að dyngju
hennar. En þegar hann kom upp féll
honum allur ketill í eld og hörfaði til
baka. Gekk svo þrívegis. En í þriðja
skipti ávarpaði Anna hann, því henni
þótti þetta atferli piltsins harla ein-
kennilegt, og spurði, hvað honum væri
á höndum. Hann sagði henni eins og
var. Brást Anna vel við erindi hans og
mælti: „Tíndu þá af þér leppana, dreng-
ur minn, og komdu upp í.“ Hann lét
ekki á sér standa afklæddist og fór upp
í til húsfreyju. Segir ekki meira af
því, nema piltinum hefur ábyggilega
hlýnað fljótlega undir rekkjufötumhinn-
ar stórlyndu konu, og henni féll ekki
illa við smalapilt sinn eða hvílubrögð
hans, því að þau undu í rúminu fram-
eftir degi og nutu hvors annars eftir
vild.
Þegar Önnu fannst tími til kominn,
sendi hún eftir húskörlum sínum og
bað þá ganga til svefnhúss síns og sjá,
hvar Hjalti væri niður kominn. Hún
gekk ríkt eftir, að þeir gyldu Hjalta
launin, sem þeir höfðu heitið honum.
Eftir þetta var náið samband milli
Hjalta og Önnu. Með þeim tókust góð-
ar ástir og varð Anna fljótt með barni.
Páll lögmaður frétti brátt hversu ástatt
var um hagi Önnu og mislíkaði honum
stórum framferði hennar, enda var
hann giftingarmaður hennar að lögum.
Vandaði hann um fyrir systur sinni, en
það varð algjörlega árangurslaust. Kom
þar brátt, að lögmaður lagði mikla fæð
á Hjalta og reyndi að ná lífi hans.
Sveinninn ungi, er náði ástum Önnu
á Stóruborg, reyndist hinn mesti at-
gjörfismaður. Sagnir herma, að hann
hafi verið lítilla ætta, en líkur benda
til þó eigi sé að svo búnu máli hægt að
rökstyðja þær, að hann hafi verið af
góðum ættum. Hjalti var allra manna
fræknastur og búinn hinum beztu
íþróttum, sem mann mega prýða, enda
þurfti hann mjög á þeim að halda, er
fram liðu stundir í viðskiptunum við
mág sinn, hinn volduga valdsmann á
Hlíðarenda.
Svo herma sagnir, að Páll lögmaður
hafi gert allt, sem í hans valdi stóð, til
þess að ná lífi Hjalta Magnússonar.
Þessar sagnir hafa örugglega við rök
að styðjast, því að lögum réttum bar
Páli lögmanni að hafa tilsjón með sið-
ferði systur sinnar. Sagt er, að brátt
yrði Hjalta hvergi öruggt athvarf sak-
ir aðsókna lögmanns. Anna unni Hjalta
mikið og vildi allt til vinna, að geta
borgið honum. Hún fékk honum fyrst
í stað felustað í hellum skammt frá
Stóruborg er Skiphellar nefndust, og
voru notaðir til að geyma í skip. Var
stutt að flýja í hellana, ef óvin bar að
garði á Stóruborg, því að þar dvaldist
Hjalti jafnan. Hjalti var allra manna
frástur og fullhugi mikill.
Eitt sinn er mælt, að Páll lögmaður
kom óvænt að Stóruborg, og var Hjalti
þar hjá ástkonu sinni. Varð þeim seint
fyrir að lcoma sökum sínum í lag, svo
að Hjalti yrði óhultur. Greip Anna þó
til þess tvísýna ráðs, að fela Hjalta í
kistu einni mikilli og læsti vandlega.
Páll lögmaður leitaði Hjalta um allan
bæinn og fann hann ekki. Anna vék lítt
frá kistu sinni og gaf sig ekki að, hvar
leitað væri. Þar kom að Páll spurði
hana, hvað væri í kistunni, en hún kvað
það barnaplögg sín. Ekki leitaði Páll í
kistunni né krafði hana lykla að henni,
Framh. á bls. 32.
FALKINN 19