Fálkinn - 27.03.1963, Blaðsíða 9

- V i
■5 :
\i Í'i
. £ • m
talizt höll sé miSað við háhýsi borgar-
innar nú á dögum. Þetta er lítill bær,
veggir hlaðnir úr grjóti, en ris lágt úr
timbri. Örlítið úthýsi, forstofa úr
timbri og snýr að tyftunarhúsinu. Trjá-
garður er kringum húsið og þótt trén
séu kræklótt og ekki stórvaxin gnæfa
þau samt yfir lágreistan bæinn; trégirð-
ing umhverfis garðinn, fúin og feysk-
in.
Nú má bærinn muna fífil sinn fegri,
húsið er í megnustu óhirðu. Ef til vill
verður það rifið og banki reistur í
staðinn. Hver veit? Reykjavíkurbúar
hafa sérstaka ást á bönkum, enda þjóð-
þrifastofnanir og reyndar alltof fáir og
lítilmótlegir. En ætli fyrsti fasteigna-
salinn hér í borg hefði ekki hugsað sig
um tvisvar áður en hann seldi bæ föð-
ursystur sinnar undir bankabyggingu?
Mér verður litið upp eftir stígnum.
Efst á holtinu stendur myndastytta.
Þar gáir Leifur heppni til veðurs um
leið og hann gætir að siðgæðinu í Há-
bæ. Þar sem Ameríkufarinn stendur nú,
var Skólavarðan áður, frægur stefnu-
mótsstaður af ófínna taginu. „Það
vita svo sem allir til hvers holtið er
notað“, er haft eftir stúlku í hinni bráð-
skemmtilegu ævisögu Hagalíns. Ég er
lítið fyrir skipulag gefinn og mig langar
því ekkert upp í Skólavörðuholt, en
geng örfá skref niður frá Tobbukoti.
Hér staðnæmist skólapiltur hjá
Hegningarhúsinu. „Undarlegt, að þetta
rammbyggða hús skuli ekki hafa haldið
inni pörupilti sem Jóhanni Víglunds-
syni“. Það eitt veit ungi maðurinn um
sögu hússins. Félagi hans getur þó
barnað söguna. „Veiztu,“ segir hann,
„að hér var einhverju sinni ungur mað-
ur í varðhaldi, sem var svo afskaplega
góðhjartaður. Þegar félagi hans og
klefanautur bað hann um eitthvað, gerði
hann það samstundis. Nú var félaginn
ákaflega mikill matmaður og át ailt
sem að kjafti kom. En fiskmeti gat hann
ekki etið, nema hafa sinnep við. Það
fékkst ekki ókeypis hjá landstjórninni.
Góðhjartaði pilturinn, sem elskaði meir
náunga sinn en sjálfan sig, brauzt því
út úr tugthúsinu og inn í næsta kaup-
félag og með snörum handtökum náði
hann í sinnepskrús og gaf hana sam-
fanga sínum. En ríkisvaldið kunni ekki
að meta þessa kærleikspóesíu fremur
en aðra póesíu. Það dæmdi þennan
elskulega bróður í viðbótartyftunar-
vinnu.“
Þó hefur póesía hegningarhússins
verið meiri, enda þótt hún hafi ekki
verið öllu háfleygari. Þar sat einu sinni
Magnús Hjaltason, stundum nefndur
Ólafur Kárason. Þá var í Náströnd nap-
urt. Kristilegu kærleiksblómin voru
lengi að frævast. En þó fór svo að lok-
Tobbukot, bær Þorbjargar Sveinsdótt-
ur. Þar bjó Einar Benediktsson á náms-
áriun sínum.
um, að skáldið gat strokið höndum leg-
stein dýrlings síns, Sigurðar Breiðfjörð,
sem frjáls maður. Þau voru svipuð um
margt, alþýðuskáldin, Sigurður og
Magnús. Báðir höfðu þeir leyft sér að
elska meira en aðrir. Það taldist synd
siðmenntuðu ættarsamfélagi.
Skammt frá tugthúsinu stendur lágt
hús, sem lætur ekki mikið yfir sér við
fyrstu sýn. Það hefur þó fóstrað spek-
inga. Húsið heitir annars Bergshús. Þar
bjó Þórbergur Þórðarson ásamt nokkr-
um eilífðarverum. Hann hefur reyndar
gert húsið ódauðlegt í verkum sínum.
Ef menn vilja fræðast frekar um Bergs-
hús, þá vísast til rita Þórbergs. Þar á
húsið sinn kapítula.
Þegar litið er á húsið nú, sést fljót-
lega, að það hefur breytt um svip.
Sannast sagna dettur manni sízt í hug,
að þar hafi íslenzkur aðall búið lang-
dvölum, þar hafi háspekilegar umræð-
ur farið fram, því að nú eru seldir þar
barnavagnar handa dætrum, sem hras-
að hafa, og þurfa að aka ávexti ástar
sinnar um götur borgarinnar; peninga-
valdið hefur hafið innreið sína í Bergs-
Framhald á bls. 24.
fX'lkinn 9