Fálkinn - 10.01.1966, Page 30

Skipstjórinn í skrifstofu sinni um borð.
SJOMAÐUR GEGIM
VILJA SÍINitM
SAMTAL VIÐ BIRGI
THORODDSEN SKIPSTJÓRA
í seinasta blaði var sagt frá bernsku Birgis og uppvaxtar-
árum á Vestfjörðum. Hann var fjórði í röðinni af fjórtán
systkinum sem öll komust upp, og faðir hans, Ólafur Thor-
oddsen, var skipstjóri og síðar kennari undir stýrimanna-
próf í fjöldamörg ár. Birgi langaði aldrei á sjóinn, en þráði
að ganga menntaveginn og leggja stund á norrœnu eða
sögu. Það leyfði efnahagurinn ekki, og eftir nokkur ár á þil-
skipum og togurum réðst hann til Eimskip, fyrst sem háseti
á gamla Lagarfossi og síðan stýrimaður. — Hér heldur frá-
sögnin áfram:
TT'R ekki töluverður munur á þessum
” ' J Lagarfossi og þeim gamla?“
„Jú, hvort það er, alveg gífurlegur.
Nú er þetta orðið mesta lúxuslíf, a. m. k.
í samanburði við aðstæðurnar fyrir
stríð. Þá bjuggu allir hásetarnir í einu
litlu herbergi sváfu þar og borðuðu.
Við vorum sex og inni í lúkarnum
voru þrjár samstæður af undir- og yfir-
kojum og langt borð á miðju gólfi.
Við urðum að sækja matinn og bera
hann eftir dekkinu hvernie sem viðr-
aði bvi að annars fengum við ekki
30
FÁLKINN
neitt. Það var erfitt og gat orðið hættu-
legt þegar klaki var og mikil dekklest.
Ekki var neinn vaskur inni, og eina
baðið í skipinu var aðeins fyrir skip-
stjórann' og farþegana sem þá gátu
verið þrjátíu og sex. Hinir urðu að
sækja sér vatn í fötu og þvo sér upp
úr henni. f lúkarnum var hitað upp
með kolaofni sem við urðum sjálfir að
kynda, en hann hafði þann ókost að
vera alltaf í ólagi þegar kaldast var
— ef við fengum mikla sjói brotnaði
rörið af, og þá var hvorki hægt að
hita upp né gera við það fyrr en í
næstu höfn. Maturinn var lélegur m a.
þekktist hvorki smjör né nýmjólk. held-
ur eingöngu dósamjólk; ég er hrædd-
ur um, að fáir myndu vilja lifa við
þann kost nú.“
Ekkert skjól við stýrið
„Var vinnutíminn svipaður og nú
tíðkast?“
„Nei, hann var öðruvisi og háseta-
vinnan allt önnur en núna; t. d. komu
oft engir menn úr landi í lestarnar,
og á minni höfnum losuðu hásetarnir
einir. Þá voru bryggjur á miklu færri
stöðum en nú og það var losað í uppskip-
unarbáta við skipshliðina. Vinnutíminn
var þannig, að sólarhringurinn skipt-
ist í fimm vaktir, og það var skipt um
vakt á hverjum degi. Maður var kann-
ski á vakt frá klukkan eitt eftir hádegi
til sex, svo frá miðnætti til fjögur og
loks frá sjö að morgni til eitt. Af því
leiddi. að svefninn varð býsna óreglu-
legur. Brúin var opin og ekkert skjól
fyrir þann sem stóð við stýrið í hvaða
veðri sem var.“
„Að þið skylduð ekki allir deyja úr
lungnabólgu.“
„Ja, við höfðum ágæt hlífðarföt. Það
var verst að koma kófsveittur upp úr
lest eftir losun og vera svo við stýrið
eina klukkustund og aðra á verði með
stýrimanninum. Þá setti oft að manni
hroll. Á veturna gaddfrusu fötin stund-
um utan á okkur, og við fórum inn á
ketiltopp og biðum þangað til þau þiðn-
uðu, því að fyrr komumst við ekki úr
þeim. Svona vinna var ekki nema fyrir
menn sem voru uppaldir við þetta og
þekktu ekki betra. Ég vildi ekki þurfa
að byrja aftur á því núna.“
„Og þá hafið þið ekki haft radarinn
og önnur galdratæki um borð.“
„Nei, þegar ég kom fyrst á gamla
Lagarfoss voru engin tæki þar nema
segulkompás og snærislogg. Næst bætt-
ist dýptarmælirinn við, en áður varð
að lóða með handlóði sem maður renndi
í botn og vatt síðan aftur upp á hand-
maskínu. Nú getur maður gengið á inni-
skónum upp í brú og látið sér líða
þægilega þar í lokuðu upphituðu her-
bergi, hver maður hefur sína káetu, og
það eru böð fyrir alla, maturinn er
fyrsta flokks og aðbúnaðurinn góður,
það eru fastar vaktir tvisvar á sólar-
hring, fjórar klukkustundir í einu o. s.
frv. — munurinn er ótrúlegur. En þótt
ætla mætti að öll þessi prýðilegu nýju
tæki léttuðu siglinguna, er það mis-
skilningur. Áður kom oft fyrir í þoku
og byl, að skipin voru tilneydd að
liggja þrjá- fjóra daga án þess að kom-
ast nokkurn skapaðan hlut, en nú er
möguleiki á því og til þess ætlazt, að
siglt sé hvernig sem viðrar. í þau fimm
ár sem ég hef verið skipstjóri höfum
við aldrei þurft að stoppa vegna dimm-
viðris. og sú hvíld sem við fengum í
TEXTI: STEIIMIJIMIM S. BRIEM