Vikan - 10.12.1959, Blaðsíða 6

( S r
£F ÞÉR eruð í hópi þeirra óhamingjusömu, sem þjást af
einmanakennd í ys og þys og annríki dagsins, þá skuluð
þér lesa þessa grein. Að visu leysir hún ekki vandann,
það getur enginn nema maður sjálfur. En hún getur orðið
til þess að benda yður á leið út úr ógöngunum, og fyrst og
fremst getur hún fært yður heim sanninn um það, að hvar-
vetna i heiminum fyrirfinnst fólk, svo að hundruðum þús-
unda, — já, svo að milljónum skiptir, sem þjáist af þeirri
sömu kennd. Þetta er eitt af öfugmœlunum í þróun nútíma-
þjóöskipulags: því meira sem gert er í því skyni aö skapa
öllum hamingjuríka tilveru, ■— því betri sem lífskjörin veröa,
— þvi hraðari og öruggari samgöngutœki og því auöveldari
sem okkur eru gerö dagleg störf, — því sterkari tökum nær
einmanakenndin á sívaxandi fjölda manna.
Og það er sú þrúgandi einmanakennd, sem getur þjarmað
að sálarlífi manns eins og þungbær sjúkdómur. Taugaveiklun
og sár kvíði eru henni samfara, og ekki er ósennilegt, að ein-
mitt í henni sé fólgin alvarlegasta hættan fyrir það þjóð-
skipulag, sem við eigum við að búa og teljum bezt henta
menningarlegu þroskastigi okkar.
Þessi einmanakennd getur þjáð hjón, sem búið hafa sam-
an í mannsaldur, borðað við sama borð og sofið i sömu rekkju.
Hún getur leitt konur út í það að hverfa að heiman frá
manni og börnum og eyðileggja síðan lif sitt í harmi og ör-
væntingu. Og hún getur orðiö til þess, að unglingar, sem lífið
býður alcjósanlegustu tækifæri til mennta og írama, fremji
refsiverð afbrot, er meini þeim að fullu að mega verða
nýtir og virtir þjóðfélagsborgarar.
Þessi hætta hefur lengi verið sálfræðingum ljós. Þeir sjá
hennar merki hvarvetna, en ef til vill eru þau þó hvergi
greinilegri en í bókmenntunum og tónlistinni. Ef við rifjum.
upp fyrir okkur þær skáldsögur bandarískar, sem mesta at-
hygli hafa vakið að undanförnu, komur greinilega í ljós, hve
einmanakenndin er sterkur þáttur í þeim öljumi undantekn-
ingarlaust að kalla, Og hið sama Verður uþpi á teningnum
í evrópskum samtímabókmentum. Jafnvel böi'nín þjást af ein-
manakennd og vinna tilgangslaus óþurftarverk í örvæntingu
sinni.
Drengir þjást af einmanakennd og gerast „kaldir gæjar“
af þeim sökum. Fullþroska menn þjást af einmanakennd og
halda fram hjá konum sínum í því skyni að lyfta af sér
þessu þrúgandi fargi, sem þeir eru að kikna undir, sem
eyðileggur allan frama þeirra, rænir þá starfsgleði og fær
að lokum marga þeirra til að fremja óhæfuverk. Eiginkon-
urnar þjást af einmanakennd annaðhvort vegna þess, að eig,-
inmennirnir eru þeim ótrúir, eða þær eru að lotum komnar
vegna þess, hve þjóðskipulagið gerir strangar kröfur til
þeirra.
Við verðum einmana, þegar við
finnum, að okkar er ekki þörf.
Mikið hefur verið gefið út af bókum í Bandaríkjunum, sem
um þetta efni fjalla. Verulegur hluti þeirra er þó aðeins sölu-
bókmenntir, þar sem þvi er heitið, að lestur þeirra losi menn
við einmanakenndina. En þar er líka að finna bækur, sem
hafa varanlegt gildi, — árangur djúptækra rannsókna á sál-
fræðilegum og Þjóðfélagslegum orsökum. Og það er margt
athyglisvert, sem þær rannsóknir hafa leitt i ljós.
Fyrir þær er meðal annars sannað, að með þróun þjóð-
jafnvel á jólunum