Vikan - 10.12.1959, Blaðsíða 36

MARK TWAIN
«*««<« ««<«««« ^<K-<-<-<-<-<«-<-<-
að hyggilegast sé að nema á brott
lymfuvefinn.
Stærð hálskirtlanna hefur ekki
neina sérstaka þýðingu, þar scm
hún er yfirleitt mjög mismun-
andi. Séu þeir búnir að vera sýkt-
ir lengi, stafar að öllum likind-
um meiri liætta af þcim en gagn,
og ber þá að taka þá, cinkum ef
um börn er að ræða og blóð-
leysi, megurð, sljóleiki, þrálát
hálsbólga og lélegur námsárang-
ur í skóla rcynist kirtlaskemmd-
um samfara. Að visu vcrður
enginn gáfaðri, þótt kirtlarnir
séu numdir úr honum, en heil-
inn starfar betur, ef hinn sýkti
vefur er fjarlægður.
Margir telja það heldur litla
aðgerð að skera burt sýkta háls-
kirtla. En svo er ekki. Hafi kirtl-
arnir sýkzt hvað eftir annað, geta
þeir orðið skurðlækninum það
vandamál, sem ekki verður leyst
nema fyrir nákvæmni og reynslu.
Um leið og ncma verður
skemmdina á brott með rótum,
verður að gæta þess vandlega
að særa ekki hinn heilbrigða
vef. Jafnvel þótt skurðaðgerðin
hafi mjög vel tekizt, getur farið
svo, að „kirtillinn vaxi aftur“.
Og enda þótt þar sé aðeins um
lítils háttar lymfuvefsbút að
ræða, verður að fjarlægja hann.
Aðalatriðið er, að menn tclji
hálsbólgu ekki meinlausan
kvilla, sem óþarft sé að taka
alvarlega.
Með einkarétti.
Læknirinn minn segir
Framhald af bls. 23.
ist hún að þessum hluta vöðva-
vefsins af slíku þrálæti, að nema
verði kirtlana á brott.
Hálskirtlarnir eru þó ekki
skornir burt cins skcfjalaust og
áður fyrr. Kirtlarnir bóðum
megin koksins, lymfukirtlavefur-
inn við aftanvcrð nefgöngin (ad-
enoiderna) og við aftanverða
tunguna mynda lymfuliringinn
svokallaða. Þessi lymfuvefur cr
lokaður og mjög blóðríkur. Þeg-
ar maður andar eða matast, fer
loftið eða maturinn í gcgnum
þennan hringvef, sem hreinsar
hvort tveggja af sýklum að nkkru
Ieyti. Lymfuhringurinn er þvi
einskonar sia, og þegar sú sia
verður fyrir skemmdum, er ekki
um annað að gera en nema hina
skemmdu hluta á brotL
Háhkijli.
Þrálát hálsbólga getur valdið
þvi, að bris myndist á ytra borði
lymfuvefsins og graftarsýklar
búið um sig á bak við hann. Við
það myndast hin svokölluðu háls-
kýli. Þau geta valdið miklum
sársauka og óþægindum, svo að
viðkomandi getur hvorki talað né
kyngt, en þetta læknast þó fljótt,
sé skorið á brisvefinn. Þó er
alltaf hætta á þvi, að kýli mynd-
ist aftur, og getur þá svo farið,
Framh. af bls. 12.
eftirlætisblómum hans. Twain
kveinaði og kvartaði undan þessu
og skrifaði bróður sínum, Orion:
„Hún heldur víst, að húsið mitt
sé kofinn hans Tómasar frænda!“
En það mátti hann eiga, að hann
stöðvaði hana aldrci, er hún var
að þessu.
Þess var áður getið, að Twain
hefði stundum skort allmikið á
að vera sanngjarn. Gott dæmi er
það, þegar bókin Dláberja-Finnur
(Hucleberry Finn) var tilbúin til
prentunar. Þá sagði hann um
Charles Webster, sem var ekki ein-
ungis útgefandi lians, heldur og
sölumaður, einkaritari og annað-
ist livers konar önnur störf fyrir
Twain, að hann væri ólæknandi
bjartsýnismaður að láta sér koma
dl hugar að vera höfundi sjálfum
ósammála um það, að bókin hlyti
að verða bókmenntalegur ósigur.
En þegar þessi bók seldist bezt
allra bók hans, skrifaði Twain:
„Utgefandi minn dró úr mér kjark-
inn með þvi að andmæla spá-
dómum mínum um, að hún hefði
mikla sölumöguleika.“
Eins og títt er um fræga menn,
þá var hann sífellt ónáðaður af
mönnum með alls konar bónarer-
indum. Hann sendi þá til Wcbst-
jrs. Einn slikur maður kom til
Websters með umslag frá Twain.
Á miða innan í stóð þetta: „Kæri
Charley. Láttu þennan mann fá
það, sem hann vill, eða drcptu
hann. Mér er sama, hvort þú vel-
ur. Þinn einl. S. L. Clemcns.“ Um
þetta skrifaði Samuel Webster
neðanmáls: „Faðir minn drap
hann.“!
Þótt Mark Twain hafi oft komið
manni til að hlæja með fyndni
sinni og andriki, þá bcra verk
hans þau einkenni mikilla liöf-
unda, að á bak við kímnina liggur
oft alvarleg þjóðfélagsádeila, cf
betur er að gáð. Hann var maður
mjög fjölhæfur. Mark Twain skrif-
aði ákaflega skemmtilegar fcrða-
sögur. Hann gat skrifað ágæta ævi-
sögu, og einnig gat hann skrifað
af alvöru heimspekingsins um líf-
ið og manninn og trúarbrögðin,
eins og liann gerði siðustu æviár
sín.
Eins og kunnugt er, hét Mark
Twain réttu nafni Samuel Clem-
ens og fæddist i Florida, Missouri.
Fjögurra ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum til Hannibal
við Mississippifljót og kynntist þar
hinu fjöruga lífi á fljótinu og
bökkum þess. Tólf ára gamall
missti hann föður sinn, og varð
pilturinn ]já að reyna að sjá fyrir
sér á eigin spýtur. Hann lærði
prentverk og vann við dagblöð í
ýmsum borgum og ferðaðist þá
alla leið austur til New York. Árið
1851 sneri hann aftur til Missis-
sippifljóts og varð hafnsögumaður
þar. Tók hann sér um það leyti
nafnið Mark Twain, en það er
dregið af orðtaki fljótamanna, er
þeir kanna dýpi. Borgarastyrjöld-
in batt endi á hafnsögumennsku
hans, og árið 1801 fór hann með
bróður sínum til Nevada. Þar
auðgaðist liann, ekki að gulli, þótt
hanp leitaði þess, en því meir að
reynslu, sem kom honum að góðu
haldi sem rithöfundi. Árið eftir
fór hann til Ivaliforniu og byrjaði
að skrifa fyrir alvöru. Hann „sló“
næstum strax „í gegn“. Hann hélt
austur og kvæntist Oliviu Langdon
árið 1870, og bjuggu þau i Hart-
ford, eins og getið er um hér að
framan, en fluttust siðar til Read-
ing í Connecticut. Mark Twain var
á sífelldum ferðalögum og hélt fyr-
irlestra, hvar sem hann fór.
Ýmislegt licfur verið þýtt af
verkum Mark Twains á íslenzku,
svo sem Á flækingi, Blábcrju-Finn-
ur, MilljónaseðHinn, Tumi á ferð
og flugi, Sagan af Tuma litla og
fjöldi smásagna. Ekkert sannar
betur sigildi verka þessa mcistara
en það, að það er sama, á hvaða
tungumáli hann er lesinn: Alls
staðar kemur fyndni lians og and-
riki mönnum i gott skap. if
««<«««««««««<«««««<«<■<««««««■«<
Jólagjöf §cm glcðnr
PIREPOHT
AKMBANDSÚR
HEFUR ALLA
KOSTINA:
★ höggvarið
★ vatnsþétt
★ glæsilegt
•k árs ábyrgð
★ verð við
allra hæfi

36
VIK A N