Vikan - 25.02.1960, Page 28

ing, og er hann þá ekki, kveikti hann
sér sjálfur í vindlingi með kveikjara
úr silfri. Tók Klaestad skipstjóri þá
eftir því, að baugfingur vantaði á
vinstri hönd foringjans.
Foringinn hóf mál sitt á þýzku án
þess að spyrja skipstjóra, hvort hann
skildi þá tungu. Kvað hann þeim á
Helgu nú frjálst að sigla heim, ann-
ars mundi þykja grunsamlegt, hve
þeim dveldist í hafi. Drap hann á, að
ekki faari mikið fyrir veiði skipsins
að þessu sinni, og mundi skipstjóra
og áhðfn þykja það súrt í brotið, en
engu að síður gæti svo farið, að förin
yrði þeim til fjár.
,,Þér skuluð birgja skip yðar vel
að vistpm og eldsneyti," sagði hann,
um leið og hann ýtti umslagi miklu
yfir borðið til skipstjórans, „eins og
þið frekast getið. Auk þess er í um-
slagi þessu iisti yfir vélarhluta ýmsa,
sem okkur vanhagar um, — og slatti
af islenzkum peningum. Við vitum,
að útgerð þolir ekki svona skakka-
föll og ekki auðgert að fá lán út á
óveidda hvali." Hann hló og hallaði
sér fram á borðið. „Við sjómennirnir
skiljum þetta, Klaestad skipstjóri,"
sagði hann, en varð svo alvarlegur
aftur. „Menn okkar hverfa nú frá
borði, svo að þið getið lagt af stað
tafarlaust. En svo er það þetta: —
Við verðum að haida Einari, syni yð-
ar. áfram sem gísl, og ef þér hittið
okkur ekki aftur á tilteknum stað
og tíma, verður hann skotinn. Færi
hins vegar svo, að við yrðum fyrir
árásujn flugvéla eða herskipa banda-
manna, yrði hann líka skotinn. Þér
verðið því að sjá svo um, að enginn
af áhöfninni beri njósn af okkur. Þér
eigið ekki um neitt annað að velja,
skipstjóri. En þér eruð ekki heldur
í styrjöld við okkur, og hvers vegna
skyldi yður ekki á sama standa, þótt
skip bandamanna týni tölunni. Yður
má meira að segja á sama standa,
hver vinnur styrjöldina. Við skiljum
hvor annan, skipstjóri, er ekki svo?“
Klaestad skipstjóri kinkaði kolli
þvermóðskulega, og ekki tók hann i
hönd foringjanum, er hann kvaddi.
Hann hélt í þess stað rakleitt fram
í brú, skipaði Gottvaldersen að setja
vélarnar í gang, lézt ekki sjá nazist-
ana, er þeir kilfu niður í gúmbátinn
og reru á brott. Hann kallaði skips-
höfnina upp á þiljur og skýrði henni
frá því lágum rómi, hvernig komið
væri.
„Þeir halda Einari sem gísl,“ mælti
hann. „Við verðum að halda heim
eftir birgðum og sannfæra yfirvöldin
um, að allt sé í lagi. Einars vegna
bið ég ykkur alla að bregðast mér
ekki. Á meðan hann er á lífi, er þess
alltaf nokkur von, að takast megi að
bjarga honum, og éor skal launa ykk-
ur fylgdina, þótt síðar verði.“
Sumir af skipshöfninni ræsktu sig
lágt, eins og kökkur sæti í hálsi
þeirra; síðan svaraði hver á fætur
öðrum, að þeir skildu, hvað í húfi
væri, og mætti skipstjóri treysta
þeim.
Það var ekki sérlega mikil kæti um
borð, þegar þeir sigldu inn á höfnina
á Akureyri með aflalaust skipið hinn
17. ágúst að morgni. Þeir bundu skip-
ið við bryggju á venjulegum stað,
fóru siðan í land til skiptis og
hringdu heim, en Klaestad pantaði
birgðir vista og eldsneytis og rak mjög
á eftir afgreiðslunni. Sömuleiðis varð
hann sér úti um þá vélarhluta, sem
nazistarnir höfðu krafizt, kenndi þok-
unni og óheppilegum veðurskilyrðum
um óheppni sína, Þegar hann hitti
aðra skipstjóra að máli, og hvorki
hann né áhöfnin unni sér svefns eða
hvíldar, fyrr en allt var undirbúið
undir brottför að fjórtán klukku-
stundum liðnum.
Um sama leyti var það, að Klaestad
tók þá ákvörðun, sem hann hafði
hugsað fram og aftur allan daginn.
Hann unni syni sínum meir en nokkru
öðru í þessum heimi, en konu sína
hafði hann misst, er hún ól honum
hann. Leiðir þeirra E’inars hafði
aldrei skilið fyrr en nú, og Klaestad
hafði alltaf gert sér vonir um, að
sonur sinn gæti tekið við af sér, þeg-
ar þar að kæmi. En Klaestad var þó
fyrst og fremst skapmikill maður, af-
komandi vikinganna fornu, og gat
ekki unað móðgunum þeim og þving-
un, sem hann hafði verið beittur.
Því var það, að hann hélt á fund
kunningja síns, Tage Gerhardsens,
yfirforingja við íslerlzku björgunar-
sveitina, sem hafði bækistöðvar sínar
í glæsilegri byggingu úr steinsteypu
niðri við höfnina. Bæði faðir Gerhard-
sens og afi höfðu verið nánir vinir
Klaestads skipstjóra. Sjálfur var Tage
hálfþrítugur að aldri, hafði starfað
í hinni frægu björgunarsveit, frá því
hann var tuttugu og eins árs, maður
mikill vexti og glæsilegur, ljóshærð-
ur og bláeygur, bráðgáfaður, ráð-
snjall og hugaður, enda hafði hann
átt sinn þátt í mörgum þeim björg-
unarafrekum, sem frækilegust þóttu.
og iðulega lagt líf sitt í hættu við
að ná áhöfnum úr sökkvandi skipum.
Auk þess hafði hann lokið háskóla-
prófi, lagt stund á haffræði og samið
vísindalegar ritgerðir, sem birtust
í frægum ritum eins og Ameriean
National Geographic Magazine og
tímariti Konunglega sænska land-
fræðifélagsins og i vísindaritum víða
um heim og á ýmsum tungumálum.
Klaestad skipstjóri sagði þessum
unga manni upp alla söguna. eftir að
hann hafði heitið honum þögn og
trúnaði. Að henni lokinni spurði hann,
hvort. hann sæi nokkur ráð.
„Aðeins eit,t,“ svaraði ungi maður-
inn. „Ég verð að koma með ykkur.“
,.En nazistarnir verða óðar tor-
iryggnir, þegar þeir sjá þig, og senni-
lega myrða þeir þá Einar,“ varð skip-
stjóra að orði.
..Við getum látið svo heita, að
Faberholm stýrimaður hafi fótbrotn-
að “ sagði Gerhardsen. „Og spyrji
t'eir. hvers vegna þú hafir þá ekki
s:glt. án þess að taka nokkurn í hans
stað. skaltu svara því til, að íslenzk
sip'lmgalög krefjist þess. að skip hafi
fulla áhöfn, og er það líka satt.“
Klaestad skipstjóra varð litið á
unga rranninn. Ef til vill var þá um
einhverja von að ræða.
..Og enn er eitt,“ mælti Gerhardsen.
..Við verðum að finna einhver ráð tii
að losa okkur við þann kafbátinn,
sem ekki hefur Einar innan borðs.
Með því fækkar þó fjandmönnunum
um helming.“
Klaestad brosti. Nei, vonlaust var
það ekki.
Gerhardsen gekk síðan formlega
frá því, að hann yrði skráður stýri-
maður á Helgu. Hann hélt um borð,
þegar rökkva tók, og gekk þetta allt
samkvæmt áætlun, nema hvað Faber-
holm stýrimaður var verstur viður-
eignar og taldi sér gerða móðgun
með þessu, en loks tókst þeim
Gerhardsen og skipstjóra þó að sann-
færa hann.
Gerhardsen kom og með tvo kassa
um borð af sams konar sprengiefni
og notað er í skutlana, þar eð hann
taldi vist, að allt annað sprengiefni
mundi vekja grun með nazistum;
einnig kom hann með hvellhettur og
sprengjuhylki, sem hann faldi þar,
er hann taldi óhugsandi, að nazist-
arnir mundu leita. Um miðnætti 19.
ágúst hélt Helga svo úr höfn, og
þegar land hvarf sjónum, kallaði skip-
stjóri áhöfnina á Þiljur, þar sem
Gerhardsen skýrði frá fyrirætlun
þeirra að nokkru leyti og bað alla
gæta þess að hafa stjórn á skapi sinu.
„Við getum eingöngu unnið sigur á
nazistunum með kænsku og gætni,
og það skal okkur líka takast," sagði
hann að lokum.
Skipverjar hétu Því allir sem einn
maður að hlýða öllum fyrirskipunum
í hvivetna og vera sífellt viðbúnir.
Og áður en Helga kom á hinn til-
tekna stefnumótsstað, sem var á 65.
breiddargráðu 130 sjómílur undan Is-
landsströndum, hafði Gerhardsen
hernaðaráætlun sina tilbúna, jafnvel
í smáatriðum, og greindi hann nú
skipstjóra frá henni. Fyrst væri að
komast að raun um, á hvorum kaf-
bátnum E’inar væri í haldi, því næst
skyld-u þeir reyna að sökkva hinum
kafbátnum með tímasprengju.
Nokkur tími leið, eftir að þeir
komu á mótsstaðinn, áður en kafbát-
arnir gerðu vart við sig. Gerhardsen
kvað foringjana aðeins vilja vera
vissa um, að ekki færu nein herskip
i slóð Helgu. Það kom og á daginn,
og að kvöldi hins 22. ágústs kom U-
314 úr kafi, og innan skamms kleif
von Eck foringi um borð í Helgu.
Hann varð viti sínu fjær, þegar hann
sá Gerhardsen, tók skýringar skip-
stjórans að vísu trúanlegar, en lét
þó leita um allt skipið og á öllum
skipverjum og virtist loks hinn
ánægðasti, er ekkert grunsamlegt
kom í ljós.
En Klaestad skipstjóri lézt ekki
eins ánægður. Hann þreif skyndilega'
í öxl nazistaforingjanum, hóf hann
á loft, krafðist þess að fá að sjá son
sinn, og er foringinn virtist ekki vita,
hvað segja skyldi, greip skipstjóri
fyrir kverkar honum og lét sig engu
skipta, þótt sjóliðarnir beindu að hon-
um rifflum sínum. Fór svo, að nazista-
foringinn hét því, að orðið skyldi við
ósk skipstjóra, og um kvöldið, þegar
verið var að flytja vistir um borð i
U-314, kom Einar upp í varðturninn,
ræddi við föður sinn og kvað vist
sina um borð í þýzka kafbátnum hina
beztu.
Gerhardsen, sem fyllt hafði niður-
suðukassa með sterku sprengiefni og
komið tímaákvörðunartæki þar fyrir,
afhenti kassann ásamt vistabirgðun-
um um borð í hinn kafbátinn, U-202.
Leið síðan og beið, og ekkert heyrð-
ist, en þegar U-314 kom úr kafi, sást
ekkert til hins, og nokkru siðar var
engum vafa bundið, hvernig farið
hafði. Fyrsti þáttur ráðagerðarinnar
Aösetur í eldhúsinu
Framh. af bls. 13.
að nokkru leyti og er því ekki
mjög friðsæll á fjölmennu
heimili, en stofan er alveg að-
skilin og þar á að ríkja friður
og i’ó. 1 skálanum eru sterk
húsgögn, sem eru ekki við-
kvæm fyrir hnjaski hins dag-
lega lífs á barnaheimili. Þar
er að sjálfsögðu matborð fyrir
fjölskylduna, og þótt húsmóð-
irin sé að störfum i eldhúsinú,
er Iiún meðal heimilisfólksins
og fylgist með því, sem gerist.
Kjallari er undir hluta hússins
og gengið niður í hann undir
forstofunni. Þetta hús mundi
líklega reynast hagkvæmt í
sveit, þar sem menn koma
þannig frá störfum, að þeir
gela gengið rakleiðis til stofu,
en engu að síður hafa kostir
jiessa skipulags jafnt gildi í
sveit sem kaupstað.
o I i vetti
SKRIFSTOFURITVÉLAR
fyrirliggjandi
Vér höfum til nokkur stykki af hinum heimsfrægu Olivetti Lexikon
80 skrifstofuritvélum. Stærðir á valsi: 26,30 og 35 cm. Þessar ritvélar
eru nfar sterkar og þægilegar og verðið er mjög hagstætt.
Einkaumboðsmenn:
G. IVclgawon & McIhícö li.f.
Hafnarstræti 19, Sími 11644.
28
VIK A N