Vikan - 15.06.1961, Qupperneq 13

Ellibrumlttbi ú
fimmtugsnMri
tuttugu, þrjátíu árum eða jafnvel enn
fyrr. Sá, sem farinn er að kalka, les
ef til vill bók, og þegar hann er að
ljúka við síðustu blaðsíðuna, er hon-
um ógerningur að muna, um hvað
bókin fjallar. Einnig á sjúklingurinn,
— þvi að sjúklingur er hann, — erfitt
með að muna til fullnustu atburði,
sem nýlega hafa gerzt, jafnvel þótt
hann sjálfur hafi átt hvað snarastan
Þátt I því, að þessir atburðir gerðust.
Stundum eru beinlínis gloppur í
minni sjúklingsins, svo að hann á það
jafnvel til að reika um ráðvilltur,
vegna þess að hann er búinn að
gleyma því, hvar hann á heima. Til
eru sjúklingar, sem þékkja ekki nán-
ustu ættingja, — jafnvel stundum
ekki maka sinn ... sem er auðvitað
báðum til gremju og leiðinda; eink-
um þó ef menn gera sér ekki grein
fyrir því, að þeir eru haldnir sjúk-
dómi, sem er ekki síður sjúkdómur
en venjulegt kvef.
Annað einkenni er svefnleysið.
ájúklingurinn byltir sér og snýr í
rúmi sínu fram á nótt, rís á fætur
og reikar um í örvæntingu. Ósjaldan
fer hann I föt sín á nánast sagt und-
arlegan hátt, til dæmis fer hann í
náttbuxurnar utan yfir buxur sínar
eða setur upp rúmteppið eins og
skikkju.
SIÐGÆÐISSKORTUR.
Sumum hættir jafnvel við óeðlileg-
um sóðaskap, og er það eitt sorgleg-
asta einkenni kölkunar. Sjúklingnum
verður því ekki álasað fyrir óþrif þau,
sem hann á sök á, því að enn verða
menn að hafa hugfast, að þetta er
sjúklingur.
Stundum á sjúklingurinn það til
að vera helzti lausmálgur og ræða
frjálslega í hópi kunningja um þau
efni, sem hingað til hafa verið honum
heilagt leyndarmál. Getur þetta orðið
maka sjúklingsins til mikils hugar-
angurs.
Loks hættir sjúklingurinn að gera
sér grein fyrir, hvað almennt siðgæði
er. Hann verður illkvittinn og móðg-
andi og áleitinn í umgengni sinni við
aðra. Með karlmönnum ber ósjaldan
á þvi, að sterk kynhvöt blossar upp
í þeim, svo óviðráðanleg, að þeir
gleyma öllu siðgæði og vinna athæfi,
sem brjóta í bág við lögin.
Enn eykst vesaldómur sjúklingsins.
Hann hættir til dæmis að kannast
við herbergi sitt, hann finnur ekki
salernið, þarf að hugsa sig vandlega
um til þess að komast inn í setustof-
una o. s. frv.
Málfar sjúklingsins breytist einnig,
það verður sundurslitið og oft án
nokkurs samhengis. Þetta kallast
parafasía, og er orsök þessa ágangur
ellinnar, oftast samfara æðakölkun.
Áheyrendur eiga mjög erfitt með að
fylgjast með því, sem sjúklingurinn
er að segja, en engu að síður er það
ekki eintómt þvaður, sem hann læt-
ur frá sér fara, eins og menn mundu
komast að, ef þeir tækju orð hans
á segulband. Sjúklingurinn á einung-
is orðið erfitt með að tjá sig eins
léttilega og í æsku. Ef til vill finnur
hann ekki réttu orðin til að tjá sig
og notar önnur skyld orð í staðinn.
Þankagangur hans er eðlilegur, en
tjáningarhæfileikinn er fairnn að
sljóvgast.
HEILABLÆÐING OG
HEILALÖMUN.
Það, sem gerzt hefur, er það, að
æðarnar hafa tekið breytingu. Þær
eru ekki lengur teygjanlegar og mjúk-
ar, heldur eru þær orðnar að stífum,
kalksósa pípuvn, sem tefja mjög rás
blóðsins. Líkaminn fær því ekki þau
næringarefni og það súrefni, sem
hann þarfnast. Ef æðakölkun er í
æðavef heilans, lætur sjúklingurinn
brátt á sjá. Hann fær ef til vill höf-
uðverk og svima, og ef heilaslagæð
brestur, verður heilablæðing. Einnig
getur blóðrásin stíflazt, þegar losnar
um kalk í æðunum. Þetta er almennt
kallað blóðtappi eða teppa. Þannig
hættir sú æð, sem stíflast, að flytja
líkamanum orku, — og ef æðin er i
heilanum, geta heilar heilastöðvar
lamazt og orðið allt að þvl óvirkar.
Þetta kallast heilalömun.
Ef líkami sjúklingsins er næmur
fyrir æðakölkun, taka æðar hans að
harðna þegar á unga aldri, enda þó.tt
einkennin komi ekki í ljós fyrr en á
efri árum. Venjulega fer að bera á
þessari kölkun um fimmtugt til sex-
Framhald á bls. 32.
vvutg
Húsið er ætlað
fyrir 5 manna
fjölskyldu
06 JMUM
VtKAN 13