Vikan - 15.06.1961, Blaðsíða 17

tWljfj;!
ÞEGAR einstaklingar, flokkar og aðrir aðil-
ar framkvæma óhæfuverk, hvort heldur það
eru aftökur í hefndarskyni, innrásir, fangels-
anir, kúgun og ofbeldi eða „hreinsanir“, þá
byrja menn á því að brynja hugann og æpa
síðan: „Guð vill það.“ Þá helgar tilgangurinn
meðalið.
' "V.- 1

•’.í
ÞEKKTU
SJALFAN
ÞIG
Dr. Mafthias Jónasson:
Guð vill það
Fyrir nokkru leitaði til mín ungur maður með vanda sinn. Þetta var
bjartleitur, hávaxinn maður og bauð af sér góðan þokka. Ég tók þó
strax eftir þvi, að í andliti hans vottaði fyrir óvenjulega striðum,
æsingakenndum dráttum, sem fóru illa við bjart yfirlit hans. Erindi
hans var í stuttu máli þetta: Eldri systir hans fór heiman úr svieitiinni
til Reykjavikur, lenti þar í ofsatrúarsöfnuði og tók að útbreiða trú hanis.
Síðar fluttist pilturinn sjálfur til Reykjavikur og leitaði þá athvarfs
hjá systur sinni. Bráðlega var einnig hann kominn i hóp hinna „frels-
uðu“ og gerðist einn ákafasti trúboði þeirra. Við það kynntist hann
þeim aðferðum, sem trúbræður hans beittu við „frelsunina", og þessum
grandvara sveitapilti, sem frá bernsku hafði verið innrætt að fara mann-
úðlega með hverja skepnu, blöskraði sú sálarlega misþyrming, sem
margir unglingar urðu að þola, áður en sinnaskiptin gátu átt sér stað.
Smgm saman jókst svo hugarkvöl hans yfir þessu, að hann sagði kig
úr söfnuðinum, sem auðvitað kostaði mikið þjark og átölc. í því stóð
hann nú. Við þetta æstist andúð hans svo, að honum fannst hann vera
útvalinn til þess að vinna gegn fyrri trúbræðrum sínum og því ofstæki,
sem þeir beittu. Og nú var hann kominn í liðsbón til min. Ég ætti að
beita mér fyrir því, að þessi söfnuður yrði upprættur og bannaður, en
einkum þó, að ungt fólk, sem hann afvegaleiddi, yrði hrifið úr klóm hans.
Ég vann engin slík afrek, en lét mér nægja að reyna að leysa ung-
mennið úr viðjum þess ofstækis, sem það hafði verið reyrt i. Því að
i raun hafði engin breyting orðið á hugarfari hans, þó að hann sliti sig
úr söfnuði hinna „frelsuðu.“ Sama tillitslausa ofstækinu, sem honum
hafði verið innrætt þar, beindi hann nú gegn fyrri trúbræðrum sinum.
Honum veittist örðugt að skitja það, að allir menn verðskulda trúfrelsi,
enda þótt þeir reki sjálfir ofstækisfullan trúaráróður. „Ekki getur það
verið guðs vilji,“ sagði hann.
Þetta hugarfar minnir mig stöðugt á krossferðapredikara. Þeir hljóta
að hafa logað af ofstæki, annars hefði þeim ekki tekizt að æsa fjöldann
upp til svo vanhugsaðra aðgerða, sem krossferðirnar voru. Verður hin
heilaga gröf nokkurn timann varin með vopnum? Slagorð krossfara-
predikarans, „guð vill það,“ hefir oft verið endurtekið i sama tilgangi.
Auðvitað á vilji guðs að vera sanntrúuðum manni óhagganlegt boð en
það er kannske vandameira en krossfararpredikaranum sýndist að
þekkja og skilja vilja guðs. Mannkynið hefir túlkað hann á marga
vegu. Það þarf ekkert trúarvingl til að unna manni af andstæðri trú
andlegs frelsis og tilveruréttar. En sá, sem einu sinni hefir blindazt af
ofstækinu, á örðugt með að öðlast rétta sýn á ný, hversu oft sem hann
skiptir um trúflokk og heimsskoðun.
HERVÆÐING HUGARFARSINS
Ofstækisfullt hugarfar krossfarapredikarans hefir ekki kólnað, enda
er tími krossfaranna ekki liðinn, þó að nöfn séu breytt. Fyrir augum
óhugnanlega margra skiptist mannkynið i „frelsaða“ og „glataða,“
rétttrúnaðarmenn og villitrúarmenn. Menn þykjast sjá auðkenni guðlegr-
ar velþóknunar í ákveðnum trúarbrögðum, ákveðinni heimsskoðun, sér-
stökum litarhætti og jafnvel í tiltekinni stétt. Önnur skoðun, hörunds-
litur eða stétt er út frá sama sjónarmiði álitin óvéfengjanlegt auðkenni
guðlegrar vanþóknunar og sjálfskapaðs ófarnaðar.
Ofstækisfullum rétttrúnaðarmanni verður trúarafstaða sín sjaldan til-
efni til ihugunar eða nýrrar sannleiksleitar. Hugur hans er miklu fikn-
ari í að eggja til krossferðar gegn villulrúarmönnum. Og eftir þvi selm
trúmálin þoka fyrir veraldarhyggju, einbeitir sér ofstæki okkar ávallt
meir að hvers konar skoðana- eða skipulagsmun á því sviði. í augum
Framhald á bls. 43.
MMCM4 17