Fréttablaðið - 12.12.2009, Page 1

Sími: 512 5000MEST LESNA DAGBLAÐ Á ÍSLANDI12. desember 2009 — 294. tölublað — 9. árgangur
MENNING
TÓNLIST 52
JÓLASVEINAR 64
ÞRJÚ SÉRBLÖÐ Í DAG
dagar til jóla
Opið til 22
12
Verið hjartanlega
velkomin.
MAGNAÐ
helgartilboð
Allt að
20-50%
afsláttur.
HARMUR ENGLANNA EFTIR JÓN KALMAN
„SNILLDARVERK“ „HIMNESKT“
– SIÓ, Morgunblaðið– Kolbrún Bergþórsdóttir, Kiljan
Karlarnir koma til
byggða
Bestu bækur
áratugarins
Semur tónlist
við Hollywood-
kvikmynd
STJÓRNSÝSLA Hafin er vinna á
vegum fjármálaráðuneytisins við
að meta hvort unnt sé að hefja og
reka skaðabótamál á hendur þeim
sem sýna má fram á að hafi vald-
ið ríkinu og almenningi fjárhags-
legu tjóni með athöfnum sínum í
aðdraganda bankahrunsins. Nær
athugunin jafnt til lögaðila sem
einstaklinga og er óháð rannsókn-
um sérstaks saksóknara á refsi-
verðri háttsemi í aðdraganda
hrunsins.
Fjórir lögfræðingar úr fjór-
um ráðuneytum eru í sérstökum
starfshópi vegna verksins og njóta
aðstoðar sjálfstætt starfandi sér-
fræðinga.
Samkvæmt heimildum Frétta-
blaðsins verða ýmsir gjörningar
skoðaðir sem leitt hafa til fjárhags-
legra skuldbindinga ríkissjóðs.
Má þar nefna Icesave-reikninga
Landsbankans, ýmsa aðra gjörn-
inga viðskiptabankanna og ástar-
bréfin svokölluðu. Ástarbéf eru
skuldabréf sem Seðlabankinn tók
sem veð fyrir lánum til fjármála-
fyrirtækja.
Ljóst má vera að ríkinu verð-
ur ekki bætt allt það tjón sem það
varð fyrir við hrunið en viðmæl-
andi Fréttablaðsins úr stjórnsýsl-
unni benti á að ýmsir ættu enn
margvíslegar eignir og hefðu
áfram ávaxtað sitt pund. Komi til
málsóknar yrði fyrst farið fram á
kyrrsetningu á eigna viðkomandi
lögaðila eða einstaklings. - bþs
Meta rétt ríkisins til
að sækja hrunsbætur
Verið er að meta hvort ríkið geti sótt skaðabætur til þeirra sem ollu því fjárhags-
skaða í aðdraganda hrunsins. Icesave, ástarbréf og fleira liggur til grundvallar.
MENNING Roman Abramóvitsj,
eigandi fótboltaliðsins Chelsea
og einn ríkasti maður Englands,
kemur að útgáfu ljósmynda-
bókarinnar Africa, Future of
Football eða Afríka, framtíð
fótboltans eftir Pál Stefánsson
ljósmyndara. Bókin kemur út í
mars, örfáum mánuðum áður en
heimsmeistarakeppnin í fótbolta
hefst í Suður-Afríku.
„Aðstoðarmaður Abramóvitsj
sá myndir sem teknar höfðu
verið fyrir bókina og sýndi
honum þær. Hann féll fyrir
þeim og í framhaldinu var geng-
ið frá þátttöku hans í útgáfu
bókarinnar,“ segir Páll.
Formála bókarinnar rita þeir
Didier Drogba frá Fílabeins-
ströndinni og Michael Essien
frá Gana sem báðir eru leik-
menn Chelsea og skærustu
stjörnur fótboltans frá Afríku.
„Ég er nýbúinn að sjá þá spila
landsleiki á heimavelli sem var
upplifun, þeir eru dáðir og dýrk-
aðir,“ segir Páll, sem hefur farið
í á annan tug ferða víða um Afr-
íku til að mynda fyrir bókina.
„Fótboltamenn eru stjörnurn-
ar í Afríku, fótbolti er spilaður
alls staðar og það er mikill upp-
gangur í honum.“ Í bókinni eru
myndir af fótboltaiðkun víða í
Afríku og fá lesendur Frétta-
blaðsins að sjá sýnishorn í blaði
dagsins. - sbt / sjá síðu 34
Afríkufótbolti í íslenskri bók:
Roman Abram-
óvitsj kemur að
útgáfunni
ALLT UTAN 101 ER
HILLBILLÍ-KÁNTRÍ
Hugleikur Dagsson og
Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir
fara í Ikea
VIÐTAL 56
PIPARSVEINN
Í PÓLITÍKINNI
VIÐTAL 26
FJÁRMÁL Ríkisendurskoðun kallar
aðferðir íslensku bankanna við
að afla sér lausafjár fyrir fallið
fyrir ári síðan „leik“. - shá / sjá síðu 4
Skýrsla Ríkisendurskoðunar:
Bankar léku sérmenning[ SÉRBLAÐ FRÉTTABLAÐSINS UM MENNINGU OG LISTIR ]dese
mber 200
9
Ú
r för ti
l lands
ins fyr
ir-
heitna
kemur
Þórber
g-
ur með
Gullfo
ssi þan
n
13. ok
tóber
1934. O
g
líður ek
ki á lön
gu áður

en han
n er fa
rinn að
halda
fyrir-
lestra u
m lífið
í sósíali
smanum
: 23.
október
í Iðnó,
25. okt
óber í H
afn-
arfirði,
28. ok
tóber í
Nýja
bíó og
svo kol
l af ko
lli, Sigl
ufirði,
Akur-
eyri, D
alvík, Í
safirði
…
Rauða
hættan
kemur
út í ágú
st-
mánuði
1935 á
kostnað
Sovét-
vinafél
agsins,
1200 e
intök pr
ent-
uð. Kra
tar bre
gða höf
undinu
m
um róm
antíska
glámsk
yggni25

og kunn
uglegt h
ljóð hey
rist úr
horninu
frá hæ
gri: úr
því að l
ífið
er svon
a frábæ
rt í Rús
slandi a
f
hverju
flytur h
öfundu
rinn þá

ekki au
stur?26
En sam
herjarn
-
ir taka
henni f
agnand
i og fyr
rum
vinkona
Þórber
gs úr G
uðspek
ifé-
laginu,
Aðalbjö
rg Sigu
rðardót
tir,
ritar í S
ovétvin
inn:
Það er
í stuttu
máli s
agt lan
gt
síðan, a
ð ég he
fi lesið
bók, se
m
ég hefi
orðið e
ins hri
fin af o
g
þessari
Rússla
ndsferð
asögu Þ
ór-
bergs Þ
órðarso
nar. Hú
n snert
i
bæði h
ugsana
- og til
finning
a-
líf mitt
þannig
, að það
var se
m
mér opn
uðust n
ýir heim
ar og ég

sá í sýn
nýtt m
annkyn
á nýrr
i
jörð. Að
vísu ve
it ég, að
óvíst e
r,
að sú s
ýn ver
ði nokk
urn tím
a
að veru
leika, e
n ég er
þó þak
k-
lát því,
sem lé
t hana
bera fy
rir
m dögu
m vonl
eysis
kalla sé
liðið u
ndir lok
– á bak
við
hina bl
áeygu f
rásögn
er ver
uleiki
þess eð
lis að a
llt sem
kann að
vera
sagt þa
r af mö
nnum o
g málef
num
bliknar
. Eiginl
ega sle
ppur G
erska
ævintý
ri Halld
órs bet
ur en R
auða
hættan
, flugel
dasýnin
g Halld
órs í
stíl rís
í hæðir
og fer
langt m
eð að
fleyta l
esanda
num yf
ir veru
leika
sem höf
undinum
sást yf
ir eða s
neri
á hvolf.
Þó dre
gur Ha
lldór ek
ki dul
á ýmisl
egt sem
miður
fer, en
lítið
fer fyr
ir því h
já Þórb
ergi, vi
ljinn
til að s
annfær
a ber a
lla slík
a við-
leitni of
urliði.
„Við vil
dum lát
a blekk
jast“, sa
gði
Halldór
löngu s
íðar og
það fer
víst
ekki á
milli m
ála hjá
Þórbe
rgi.
Einna l
engst g
engur þ
að í kaf
lan-
um um
fangels
i og ref
singar
í Sov-
étríkjun
um, lan
gri grei
nargerð
sem
nær há
marki í
setning
unni: „Í
Sov-
étlýðve
ldunum
eru fan
garnir s
vo að
segja fr
jálsir m
enn …“
En þá b
er að
hafa í h
uga skr
if hins
heimsk
unna
Maxím
s Gork
í sem s
kömmu
áður
hafði fe
rðast ví
tt og br
eitt um
Rúss-
land og
ritað á
róðursg
reinar
um
ástand
mála, m
eð áher
slu á fa
ng-
elsi, sem
hann þ
ekkti af
eigin r
aun
frá afb
rotaæsk
u.
„Það er
ekkert
sem ge
fur í sk
yn
fangels
i, þess
í stað v
irðist s
em
þessi h
erberg
i séu b
yggð fa
rþeg-
um sem
bjarga
st hafi a
f sökkv
andi
skipi“,
skrifar
Gorkí
. Og s
egir
lokatak
markið
– afnám
fangels
a – í
þann m
und að
lánast.2
8
Hreins
anirnar
miklu
hófust
ári
eftir að
Rauða
hættan
kom ú
t og
Þórber
gi verð
ur þar
af leið
andi
kki leg
ið á há
lsi fyr
ir að g
eta
u Hins
vegar s
egir
inn 18.

Jökulsá
rgljúfur
og Ásb
yrgi þó
tt við
hefðum
síður v
iljað ve
ra á sta
ðnum
á meða
n ósköp
in geng
u yfir.
Hall-
dór fer
einmit
t nálæg
t þessa
ri lík-
ingu í G
erska æ
vintýrin
u:
Sú lifa
ndi my
nd bar
áttunn
ar
milli pó
litískra
höfuða
fla, sem

málafe
rlin bru
gðu ljós
i yfir, e
r í
heild si
nni svo
hrikale
g, í hrik
a-
leik sín
um svo
náskyl
d náttú
ru-
öflunum
sjálfum
, að atr
iði eins

og siðf
erðileg
eða lö
gfræði
leg
„sekt“ s
amsær
ismann
anna, e
ða
sú pers
ónulega
refsíng
sem be
ið
þeirra,
verður
í raun r
éttri sm
á-
munir s
em ekk
i freista
til kapp
-
ræðu.
29
Spyrja
má: hva
ð gátu s
amtíma
menn
vitað um
sekt og
sakley
si sakb
orn-
ingann
a? Í rét
tarhöld
unum j
átuðu
þeir á s
ig hárr
ísandi g
læpi, fl
uttu
langar
tölur
þar se
m þeir
báru
á sig á
form u
m að rá
ða Len
ín og
Stalín a
f dögum
, rústa
iðnaðin
um
og svík
ja ættjö
rðina í
hendur
nas-
istum f
yrir m
illigöng
u Trots
kís.
Trotskí
var bló
rabögg
ullinn:
alls-
herjar ú
tungun
arstöð h
ryðjuve
rka,
skemm
darver
ka og
samsæ
ra. Í
verulei
kanum
var ha
nn á st
öðug-
um hra
khólum
, land ú
r landi,
alls-
staðar ú
thýst af
ótta við
Stalín
sem
nú hafð
i náð þe
irri stæ
rð að rí
kis-
stjórnir
Evrópu
kusu a
ð hafa h
ann
góðan.
Þegar r
éttarhö
ldin he
fjast
er Trot
skí lan
dflótta
í Nore
gi og
norsk s
tjórnvö
ld paní
kera þe
gar
heimsb
yggðinn
i er kun
ngert h
vern
skaðræ
ðisgrip
þau haf
i innan
sinna
véband
a. Til a
ð lágma
rka ska
ðann
grípa þ
au til þ
ess bra
gðs að
setja
útlagan
n í stof
ufangel
si, gera
upp-
ækan p
óst sem
frá hon
um fer
og
30 Á sa
ma tím
a beið
ð hann

íslensk
u við In
gimars
skóla. Í
sjálf-
boðavin
nu útbr
eiðir ha
nn espe
rantó
í útvarp
i og ein
katímu
m. Til m
arks
um eldm
óðinn a
ð á aðfa
ngadag
árið
1935 he
ldur ha
nn upp
á Akran
es að
kenna a
lþjóðam
álið og
kennir
þar
öll jólin
! (neme
ndur 19
talsins
).
Margr
ét kem
ur í he
imsókn
á
gamlár
sdag.
Espera
ntó er h
in stóra
hugsjó
n
Þórber
gs, han
n virði
st aldr
ei sjá
eftir tím
a og fyr
irhöfn v
ið að bo
ða
fagnaða
rerindi
alþjóða
málsins
.
En jafn
framt þ
essu va
r ég gri
p-
inn af k
róniskr
i laman
di undr
-
un yfir
því sál
arstand
i fólksi
ns,
að vera
ekki f
yrir lö
ngu bú
ið
að gera
þessa
einföld
u skýr
u
tungu a
ð reglu
legu alþ
jóðamá
li,
taka þa
ð sem s
kyldugr
ein í al
la
nig gat
staðið á
þess-
ar sem

stæðing
a sína í
frjálsu
m kosn
ing-
um í sta
ð þess a
ð taka m
álin í sí
nar
hendur
og skip
uleggja
samfél
agið
í eigin
þágu? Þ
órberg
ur er m
ikill
kosning
amaður
, hangir
á kosni
nga-
skrifsto
fu jafn
aðarma
nna da
ginn
sem ko
sið er, f
ylgist m
eð talni
ngu,
vakir f
ram ef
tir. Og
svo óbr
igðul
vonbrig
ðin með
úrslitin
. Sem g
era
hann á
vissan
hátt a
ð útlen
dingi
meðal l
anda si
nna. Sk
oðanas
ystir
Þórber
gs, Þór
a Vigfú
sdóttir,
víkur
að þess
u sama:
„Eiginl
ega eru
m við
kommú
nistar n
okkurs
konar
mod-
erne út
lagar í
borgara
legu þj
óðfé-
lagi.“
32 ----
Um sum
arið býð
st Þórb
ergi að
fara
í fyrirl
estrarf
erð um
Danm
örku
og Sví
þjóð á
vegum
þarlen
dra
esperan
tista. M
iðillinn
er að s
jálf-
sögðu
alþjóða
málið,
en auk
þess
beitir h
ann „ný
justu tæ
kni“, sý
nir
kuggam
yndir o
g leiku
r íslen
sk
lötum h nn h
afa
FORHEIM
SKUNARL
AND SPÁM
ANNSINS
Síðara b
indið af
skáldfr
æðisög
u Pétur
s Gunn
arssona
r um Þó
rberg Þ
órðarso
n kom ú
t fyrir n
okkrum
dögum
en þar
rekur P
étur æv
i sér-
vitrings
úr Suð
ursveit
frá mið
jum fjó
rða ára
tug til h
ins síða
sta og g
erir síða
n upp o
rðstírin
n, erind
ið og hu
gsjónirn
ar. Pétu
r greini
r Þór-
berg se
m spám
ann og
mannvi
n: hér e
r birtur
þriðji k
afl i verk
sins. Me
istarinn
er á alþ
jóðaþin
gi esper
antó-m
anna se
m vilja
smíða n
ýtt
alheims
mál. Þa
ð er sum
ar í Sto
kkhólm
i.
Þórberg
ur Þórða
rson kom
inn vel y
fir miðja
n aldur,
stundar
enn líka
msböð í
sjó og
gerir Mu
llersæfin
gar, hley
pur í nál
ægum a
lmennin
gsgörðu
m þegar
enginn
sér til.
Tröllasl
agur og
steinbö
rn:
Viðtal v
ið Stein
ar Berg

SÍÐA 4
Ritdóm
ar:
Villi Vil
l, Ragna
r í Smár
a,
Oddný
Eir og n
ýjar ísle
nskar
myndab
ækur fy
rir börn

SÍÐUR 8
, 9, 10.
Sölufulltrúar Við
ar Ingi Pétursson
vip@365.is 512 54
26 Hrannar Helga
son hrannar@365
.is 512 5441
Viltu vera
í kka liði?
Actavis er alþjóðleg
t fyrirtæki sem sérhæ
fir sig í þróun,
framleiðslu og sölu
hágæðasamheitalyfj
a. Hjá Actavis starfa
um
10 þúsund einstakli
ngar í 40 löndum, s
em eru reiðubúnir a
ð taka
áskorunum með þa
ð að markmiði að ko
ma Actavis í fremstu
röð
samheitalyfjafyrirtæ
kja.
Actavis leitar að me
tnaðarfullum einst
klingi til starfa sem
er tilbúinn
að takast á við krefja
ndi verkefni.
Ví &veisla
Góða veislu gjör s l
Desember 2009
Nicholas Vergnaud útbýr jólalega réttiGi ti á herrasetri í BordeauxÁgúst Reynisson hefur heimsótt vínekrur víða um heim
FRÁ SENEGAL Páll hefur ferðast víða um Afríku til að mynda fyrir bókina. Sjá má sýnishorn af myndunum í Fréttablaðinu í dag.
M
YN
D
/PÁ
LL STEFÁ
N
SSO
N