Fréttablaðið - 12.12.2009, Síða 33

LAUGARDAGUR 12. desember 2009 33
Arion banki býður
nú viðskiptavinum
með erlend og innlend
íbúðalán lausnir sem
lækka höfuðstól lána
og létta greiðslubyrði.
Hafðu samband
sími 444 7000 • arionbanki.is
Skoðaðu hvaða leið gæti hentað þér á arionbanki.is. Nánari upplýsingar fást
hjá þjónusturáðgjöfum í útibúum Arion banka eða í síma 444 7000.
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
A
R
I
48
40
9
12
/0
9
ammi-
hnetubarnu
alltaf í leiðinni!
r n
g 50%
ÓDÝRT
Á LAUGARDÖGUM
afsláttur
A
u
g
lý
si
n
g
a
sí
m
i
– Mest lesið
manna í JAMA og The Lancet, sem
eru einna virtustu fræðirit innan
læknisfræðinnar, um að nú væri
tími til kominn að endurmeta stöð-
una og aðferðafræðina við skimun
fyrir krabbameini í brjóstum og
blöðruhálskirtli.
„Þar má meðal annars nefna að
áætlað er að í um 10 til 30 prósent-
um tilvika sé um ofgreiningu á
brjóstakrabbameini að ræða,“ segir
hann. „Það þýðir að fjöldi kvenna
er greindur með brjóstakrabba-
mein og þær eru meðhöndlaðar sem
slíkar en hefðu í raun ekki þurft á
meðferð að halda, því þær myndu
ekki veikjast og deyja af því. Vand-
inn er auðvitað sá að við vitum ekki
hverjar þær eru. Okkur vantar enn
aðferð til að finna þær réttu, það er
að segja þá einstaklinga sem eru
með „hættulegt krabbamein“.“
Þá nefnir Jóhann nýlega
umfangsmikla rannsókn Coc-
hrane-samtakanna á ristilkrabba-
meini sem gefi til kynna að engin
breyting sé á heildardánartíðni hjá
þeim hóp sem er skimaður, miðað
við þann hóp sem fór ekki í skimun.
„Það er búið að fylgja eftir 320 þús-
und manns í átta til átján ár með
kembileit fyrir ristilkrabbameini.
Og þeim hefur ekki tekist að lækka
heildardánartíðnina. Það gæti bent
til þess að enda þótt það takist að
fækka ristilkrabbameinstilfellun-
um deyr fólkið af öðru í staðinn.
Það hefur þá mögulega verið komin
veila í líkamann og þá gefur bara
næsta líffæri sig. Þessar tölur eiga
þó bara við um heildina, en erfitt er
að meta árangur í einstaka tilvik-
um. En ef árangurinn er ekki áber-
andi góður vaknar spurning hvort
peningunum væri betur varið í eitt-
hvað annað.“
Hann gengur ekki svo langt að
segja að allar skimanir séu full-
komlega tilgangslausar. Hins
vegar séu leiðir færar sem eru tölu-
vert ódýrari og skila betri árangri.
Margt geti farið fram á lýðheilsu-
grundvelli og óþarfi sé að beina
öllu þessu fólki í skimanir.
Minni forsjárhyggju
Mörgum þykja hugmyndir Jóhanns
róttækar. Hann vill þó ekki hætta
skimunum með öllu. Hann vill hins
vegar að upplýsingar um aukaverk-
anir og vankanta eða skaðlegar
afleiðingar skimunar séu vel kynnt-
ar fyrir fólki áður en það þiggur að
taka þátt. „Það er því miður enn þá
allt of algengt að skipuleggjendur
skimana segi „komdu, við skulum
hjálpa þér. En ef þú kemur ekki þá
er það á þína ábyrgð ef þú deyrð!“
Ekki er þá minnst einu orði á van-
kanta hjálpseminnar. Ég vil losna við
þessa forsjárhyggju og koma okkur
yfir á annað stig. Við verðum að
gefa meiri upplýsingar um kosti og
galla og segja frá því að við vitum
ekki allt um stóru staðreyndirnar í
málinu. Ég vil skerpa áherslurnar á
að fá fólkið með okkur og auka þátt
einstaklinganna í að taka ákvarð-
anirnar. Ef við náum að auka þátt-
töku sem byggist á upplýstu vali
en ekki á forsjárhyggju tökum við
þetta „power of goodness“ út úr
dæminu.“
Þá þykir Jóhanni ástæða til að
skerpa á siðfræðinni innan heil-
brigðisgeirans. Heilsa sé orðin
að söluvöru og heilbrigðiskerf-
ið að iðnaði. Spurning sé hvenær
unnið sé í þágu fjárfesta og hve-
nær áhersla sé á sjúklingana. „Það
vilja allir halda heilsunni. Ef þú
getur sannfært einhvern um að þú
ætlir að gera honum gott ertu búinn
að gulltryggja ákveðinn markað.
En ég held að kreppan hafi kennt
okkur að við verðum að vera krít-
ískari en við höfum verið. Tilhneig-
ingin hefur verið sú að menn vilja
forðast gagnrýnina og í versta falli
einangra gagnrýnisraddirnar, sem
hafa verið illa séðar í heilbrigðis-
kerfinu eins og annars staðar. En
mér finnst satt að segja að nú sé að
verða breyting þar á.“