Vikan - 17.10.1963, Blaðsíða 39

svohljóðandi:
Fordar hjóli fyrstur sá
Fróns um bólin renndi.
Ökutólin ekki smá
Oddsson fól í hendi.
Eigi gullið gróf um hríð,
gjöldin skullu á eyra.
En heiðursfullið fær um síð,
frækinn ullur geira.
Að vísu hefur Sveinn Odds-
son nokkuð til frásagnar af við-
skiptum sínum við aðra vegfar-
endur, þar sem atvik voru ó-
þægileg og líka brosleg af á-
stæðulausum ótta manna við
bifreiðina vegna sagna, er um
hana höfðu spunnizt og á mis-
skilningi byggðar. Þannig var
það eitt sinn haustið 1913, er
Sveinn var á leiðinni austur um
Hellisheiði í sunnan stormi og
rigningu. í Svínahrauni mætti
hann þá ríðandi manni með fjár-
rekstur til slátrunar í Reykja-
vík. Manninum varð svo mikið
um að mæta bifreiðinni, að hann
yfirgaf hest sinn og kindumar
á veginum og hljóp kipkorn út
í hraunið og skýldi sér þar bak
við hraunstall eða vörðu, en var
þó á gægjum. Sveinn kallaði til
hans að koma og hjálpa, svo að
báðir mættu komast leiðar sinn-
ar, en það hafði engin áhrif svo
Sveinn varð að annast þetta ein-
samall. Var það tafsamt verk,
því kindurnar óttuðust ekki
bifreiðina heldur þvert á móti,
— vildu leita sér skjóls hjá
henni og jafnvel fóru inn undir
hana.
Öðru sinni var Sveinn á aust-
urleið í Ölfusinu og ók þá lengi
á eftir lestamanni með hest-
vagnalest. Maður sá gerði enga
tilraun til þess að hleypa bif-
reiðinni framhjá heldur þvert á
móti, og loks nam hann staðar
á brú einni, svo allt sat fast og
leystist ekki fyrr en eftir langa
töf, mikið þjark og hálfgerðar
illdeilur. Er helzt svo að skilja,
að lestamaðurinn hafi talið sig
vinna þarft verk með því að
hefta þannig för þessa, að hans
áliti, viðsjárverða farartækis •—-
gæti máske heppnazt að láta það
snúa til baka. Segir Sveinn að
þessi töf hafi verið mjög óþægí-
leg því ferðin hafi verið tíma-
bundin og áríðandi, og vanefnd,
sem af þessu leiddi, hafi reiknazt
sér til skuldar.
Sveinn segir, að sú saga hafi
kviknað austur í sveitum um
bílinn, eftir hans fyrstu ferðir
þangað, að þrjá menn þyrfti til
þess að koma honum af stað, en
úr því rynni hann stanzlaust og
á hvað sem væri, sem ekki viki
undan. Sem von var, vakti þetta
ótta sumra, og meðal þeirra hef-
ur líklega verið rekstrarmaður-
inn í Svínahrauni. En saga þessi
kviknaði af þeirri ástæðu, að
Sveinn gisti eitt sinn á bæ fyrir
austan og geymdi bílinn neðan
undir bæjarhólnum um nóttina.
Jarðvegur var þar gljúpur og
eintóm mold. Um nóttina hafði
rignt ákaft, svo þar gerðist
blautt og hjól bifreiðarinnar sigu
djúpt niður. Þetta sá Sveinn
strax að morgni og vissi, að bíll-
inn myndi ekki ná sér upp úr
þessu af eigin rammleik. Sveinn
hafði ekki orð á þessu fyrr en
um leið og hann hélt af stað,
og bað þá bónda að lána sér þrjá
menn til þess að koma bílnum
út á þjóðveginn, en gat ekki um
ástæðuna. Hjálpin var góðfús-
lega veitt og verkið gekk greið-
lega. Síðan var ekið stanzlaust
til Reykjavíkur. Sveinn segist
ekkert hafa gert til þess að bera
þessa sögu til baka né leiðrétta
misskilninginn sem hún byggð-
ist á, því sér hafi komið til hug-
ar að þetta mætti sér að gagni
verða á þann hátt, að menn yrðu
fúsari en ella að víkja og hliðra
til á vegunum. Kann og að vera
að sú hafi orðið raunin á með
suma, en hann hefur víst ekki
gert ráð fyrir að mæta neinum
slíkum sem rekstarmanninum í
Svínahrauni, og hefur það kom-
ið Sveini sjálfum í koll, sem fyrr
var sagt.
Sveinn telur, að óttans við
bifreiðina hafi engu síður gætt
hjá mönnum en dýrum. Segir
hann, að hestar hafi að vísu
hrokkið við kæmi bifreiðin ná-
lægt þeim, en aldrei kvaðst hann
hafa séð þá fælast svo að mikil
brögð væru að. Að sögn hans
óttuðust nautgripir bifreiðina
alls ekki, heldur gerðust forvitn-
ir um hana og héldu uppi sínum
kynborna vana, „að glápa sem
naut á nývirki". Nefnir Sveinn
sem dæmi um þetta, að eitt sinn
er hann var einn á ferð í bifreið-
inni frá Reykjavík til Hafnar-
fjarðar, þá mætti hann kúahóp
á Kópavogsbrúnni. Kýrnar gerðu
ekkert til þess að víkja né forða
sér, heldur stóðu og gláptu á bíl-
inn. Sveinn fór hvað eftir annað
úr bifreiðinni og rak kýrnar suð-
ur af brúnni, en þær komu jafn-
harðan á hæla honum til baka.
Að síðustu ók hann aftur á bak
norður af brúnni og kýrnar eltu.
Nam hann svo staðar og rak
kýrnar aftur fyrir bílinn, og með
þessu móti varð honum gatan
aftur greið.
Þrátt fyrir þekkingarleysi ís-
lendinga á bifreiðum og óvana
að umgangast þær, hefur Sveinn
og félagar hans verið þeir heppn-
ismenn í tilraun sinni að valda
engu verulegu tjóni með bifreið-
inni og þakkar Sveinn það engu
síður framkomu almennings en
varfærni þeirra félaga. Tvisvar
segist hann hafa greitt smávægi-
legar skaðabætur til sátta, því
málaferli hafi verið sér ógeð-
felld, en- skaðinn hafi í bæði
skiptin verið afleiðingar af stífni
og tilhliðrunarleysi annarra veg-
farenda. — Kveðst hann þá hafa
verið tilneyddur að beita nokk-
urri hörku af því að skynsam-
legar fortölur komu eigi að
haldi. Nokkrir menn, segir
Sveinn, voru þeirrar skoðunar,
að hestar þeirra gætu farið með
jafnmiklum hraða og bifreiðin
og buðust til að reyna. Einu sinni
kveðst Sveinn hafa látið þetta
eftir manni á fallegum gæðingi,
er hann hitti á Flóaveginum í
Árnessýslu, en hætti bráðlega af
því að hann sá að leikurinn var
ekki hættulaus og meðferðin á
hestinum að öðru leyti ekki af-
sakanleg. Þetta varð til þess að
riddarinn taldi sig hafa unnið
frægan sigur og hældist um á
eftir, „að sá skjótti hefði skilið
bifreiðina eftir á veginum“.
Þess getur Sveinn meðal hins
óþægilega, sem mætti honum
með bifreiðina 1913, að hvar sem
leiðin lá fram hjá bæjum, komu
heimilishundar æðandi og réð-
ust að bifreiðinni með urri og
gelti, og fylgdu henni þannig
stundum langar leiðir og héldu
sig að jafnaði við framhjólin eða
framan við bifreiðina, sem skap-
aði hættu á að þeir yrðu undir
hjólum hennar. Þetta olli ósjald-
an truflun og töfum fyrir öku-
mann, er ógjarnan vildi verða
dýrunum að meiðslum eða bana.
En engin ráð voru til þess að
fá hundana ofan af þessari hátt-
semi. Einn sá versti í þessu falli
var hundurinn á Geithálsi.
Sveinn kallaði hann Bósa. Var
hann bæði skapmikill og öðrum
hundum aðgangsharðari við bíl-
inn. En þar varð skyndileg
breyting á. Svo bar til, að Sveinn
var á leið til Þingvalla með ís-
lenzkan stjórnmálamann. Leiðin
lá fram hjá Geithálsi og Bósi lét
ekki á sér standa fremur en áð-
ur. Sveinn tók nú að segja
stjórnmálamanninum frá þessu
framferði hundsins og stakk
upp á því, auðvitað í gamni,
að nú væri gott að stjórnmála-
maðurinn neytti andagiftar sinn-
ar og ræðulistar og kenndi
seppa betri siði. Hinn tók þessu
vel, en bjóst ekki við miklum
árangri. Talaði hann svo kröft-
uglega til hundsins og þá skeði
hið óvænta. Bósi lagði niður
skottið og fór heim, og upp frá
því breytti hann alveg um fram-
komu sína við bifreið Sveins,
en hélt uppteknum hætti gagn-
vart öðrum bílum, sem brátt
komu til sögunnar. En honum
varð hált á þessu að lokum: lét
líf sitt á næsta ári undir Over-
land-bifreið, „og var grafinn
eins og hundur (segir Sveinn)
þrátt fyrir hina miklu árvekni
er hann hafði sýnt um bæ
og bú“. ★
AXLAR-B J ÖRN.
Framhald af bls. 27.
maðurinn á Knerri, vinur Bjarn-
ar, og fannst hann hvergi.
Þegar hér var komið sögu,
andaðist Ormur ríki, en Guð-
mundur sonur hans tók við bú-
inu, og varð hann brátt héraðs-
VIKAN 42. tbl. — gQ