Vikan - 30.01.1964, Síða 40

I
HVERNIG DÆMIR ÞÖ?
Jón hlunnfarinn
í erföamáli
Jón Jónsson fæddist utan 'hjónabands. FaSir hans, Jón
Jósafatsson, kvæntist ekki, fyrr en hann var kominn á sex-
tugsaldur. Gelck liann j)á að eiga Hergunni Hjálmarsdóttur.
Ekki varð þeim hjónum barna auðið, og var Jón Jónsson
einkabarn föður sins.
í júlímánuði 1958 lagðist Jón eldri í sjúkrahús og var þar
skorinn upp við innanmeini. Við uppskurðinn kom í ljós, að
hann gekk með ólæknandi krabbamein í maga, og þótti
Jæknum einsýnt, að l'rekari skurðaðgerð myndi ekki bera
árangur. Svo virðist sem læknar hafi ekki tjáð Jóni, hvernig
heilsu hans var komið. Hann dvaldi aðeins um þriggja vikna
skeið á spitalanum og virtist hressast nokkuð. Hann hafði
fótavist fram yfir næstu áramót, en þá tók heilsu hans mjclg
að hraka.
Hinn 17. janúar 1959 sótli heimilislæknir Jóns um sjúkra-
húsvist fyrir liann, og taldi læknirnn í umsókninni, að Jón
myndi aðeins lifa i 1—2 vikur. Sjúkrahúsrými reyndist ekki
fyrir hendi þá þegar, og ekki ifékkst það fyrr en hinn 26.
febrúar, en dauða Jóns bar að höndum 10. marz 1959.
Enfingjar Jóns heitins Jósafatssonar voru þau Jón Jónsson
og Hergunnur Hjálmarsdóttir. Við s'kipti á dánarbúinu kom
í ljós, að Jón heitinn og Hcrgunnur höfðu haft með sér algert
félagsbú þar til hinn 23. desember 1958, en þann dag gerðu
þau með sér kaupmála.
Efna þessa kaupmála var á þá leið, að ibúð Jóns, sem
hafði verið eign hans við giftinguna, var gerð að séreign
Hergunnar. Samkvæmt mati var íbúðin við skiptin álitin 280
þús. króna virði, þar frá höfðu verið dregnar áhvílandi
skuldir. Innanstokksmunir þeirra hjóna að fjárhæð kr. 50
þús. voru einnig gerðir séreign konunnar með sama kaup-
mála. Aðrar eignir komu eklci til athugunar við búskiptin
n ma ein sparisjóðsbók, sem Jón heitinn hafði átt, en inn-
stæða í bókinni nam kr. 18.000,00.
Jón Jónsson gerði þá kröfu að áðurnefndur kaupmáli yrði
metinn ólöglegur og eignir þær, sem gerðar höfðu verið að
séreign konunnar með þeim löggerningi, kæmu til skipta
milli sín og Hergunnar, eins og iiver annar arfur.
Kröc'u sina byggði Jón þeim rökum, að hér hafi raunveru-
lega vcrið um dánargjöf að ræða. Kaupmáiinn iiafi verið gerð-
ur aðeins 2% mánuði fyrir lát föður sins, og því ætti að
beita reglum erfðaréttarins i þessu sambandi.
Jón Jónsson sagði, að ifaðir sinn hefði mjög verið farinn
að iheilsu, þegar kaupmálinn var gerður, enda þótt hann hef'ði
verið með fullu ráði og rænu. Jón taldi það með mestu ólik-
indum, að faðir sinn iiafi eigi vitað eða mátt vita, hvert
stefndi með heilsu hans, enda þótt læknar hafi ekki bein-
línis tjáð honum, að hann gengi með ólæknandi krabbamein.
Megi því ganga út frá því, að kaupmálinn hafi verið gerður
i þeim tilgangi einum að sniðganga reglur erfðalaganna. Þann-
ig hafi þessi ráðstöfun tvímælalaust verið gerð i þvi skyni
að hlunnfara annan erfingjann til hagsbóta fyrir hinn, en
slikar ráðstaifanir geti réttarskipunin ekki viðurkennt og eigi
þær því að sæta ógildingu.
Hergunnur Hjálmarsdóttir mótmælti þessari krclfu og krafð-
ist þess, að kaupmálinn yrði metinn gildur. Hún staðhæfði,
að kaupmálinn væri í fullu samræmi við gildandi lagaákvæði
um fjármál hjóna og þá almennu reglu íslenzks réttar, að
fullveðja mönnum sé rétt og 'heimilt að ráðstaifa eignum sín-
um i lifanda lífi á bindandi hátt, ef engin sérstök bönd hvíla
á þeim.
Spurning VIKUNNAR: ER FRAMANGREINDUR KAUPMÁLI
GILDUR? Svar er á bls. 44.
Rose Fitzgerald ákveðið. Hinn
verðandi eiginmaður, sem ann-
ars var skuldum vafinn vegna
nýlegra hlutabréfakaupa, tók
enn að láni talsverða upphæð til
afborgunar á húsi. Sama mánuð,
í október 1914, voru þau gefin
saman af 0‘Connell kardinála
með glæsilegri athöfn.
í júlí næsta ár fæddist þeim
fyrsta barnið, Joseph yngri. Og
29. maí 1917 fæddist John Fitz-
gerald Kennedy, sem síðar átti
eftir að bera hróður ættarinnar
og raunar allrar bandarísku
þjóðarinnar víða um álfur. í dag-
leug taii var hann nefndur Jack,
jafnvel eftir að hann varð for-
seti Bandaríkjanna.
Skömmu eftir fæðingu Jacks
fékk Joseph, faðir hans, tilboð
um mikilvæga stöðu hjá Betle-
hem Steel, einu af risafyrirtækj-
um Bandaríkjanna. í þeirri stöðu
kynntist hann þáverandi aðstoð-
arflotamálaráðherra, Franklin
Delano Roosevelt, sem síðar varð
einn ástsælasti og virtasti for-
seti sem Bandaríkjamenn hafa
átt. Þeirra viðskipti voru fram-
an af fjármálalegs eðlis, en áttu,
þrátt fyrir fyrstu kynnin, eftir
að snúast upp í innilega vináttu
— en því miður lenti í köldu
stríði milli þeirra síðar.
Roosevelt var sendur af flota-
málaráðuneytinu til að semja
við Betlehem Steel um afhend-
ingu skipa, sem fyrirtækið hafði
smíðað fyrir stjórn Argentínu.
Fyrirtækið hafði neitað að af-
henda skipin fyrr en greiðslur
væru fyrir hendi. Samningstil-
raunum þeirra Kennedys lauk
með því, að Roosevelt missti þol-
inmæðina, stóð á fætur og yfir-
gaf skrifstofuna en tjáði Kenn-
edy áður en út úr skrifstofunni
var komið, að hann myndi senda
dráttarbáta til að sækja skipin
næsta dag. Og þetta gerði hann.
Joseph undi aldrei lengi í
sama starfinu. Hann fór úr einu
í annað, ætíð nokkur skref upp
á við og ákvað loks, öllum til
mikillar undrunar, að gerast
verðbréfabraskari í kauphöll-
inni.
í kauphöllinni varð hann brátt
meðal þeirra, sem snjallastir
voru taldir. Hann var sérfræð-
ingur í vissum greinum kaup-
hallarviðskiptanna. Ein aðferðin
var sú að kaupa talsvert magn
af hlutabréfum, sem ekki voru
í áberandi umferð, selja þau og
kaupa á víxl, þar til eftir þeim
var tekið, og nægilega margir
höfðu keypt svo að þau hækk-
uðu í verði, en selja þau þá með
hagnaði. Árangur hans í þess-
arri grein viðskiptanna varð til
þess að hann var af Hertz, for-
stjóra Yellow Cab-Ieigubílastöðv-
arinnar í New York, beðinn um
að hjálpa upp á sakimar, þegar
fyrirtækið lenti í vandræðum
vegna skemmdarstarfsemi gagn-
vart fyrirtækinu í kauphöllinni.
Nokkrir óvinveittir náungar
voru byrjaðir að selja hlutabréf
fyrirtækisins í stórum slumpum,
en það leiddi aftur til þess, að
verð hlutabréfanna stórlækkaði,
_ VIKAN 5. tbl.