Vikan - 13.01.1966, Blaðsíða 39

Silver Gillette—gsægilegur rakstur
með rakblaði, sem endist og endist
ur sem minnsta athygli út af fyrir
sig.
7. A8 þéra eða þúa. Stundum
verður þess misskilnings vart hér
á landi, að hugtökin „kurteisi" og
„að þéra" séu eitt og hið sama.
Þetta er alrangt. Fólk, sem kann
öll form kurteisisvenja, svo sem
að þéra, raða til borðs og búa sig
til veizlu, getur verið mestu dónar,
þótt ólfklegt kunni að virðast. Á-
stæðan fyrir þessu er sú, að þéring-
ar eru aðeins ákveðið tjáningar-
form málfræðileg fleirtölunotkun
þegar vitnað er til þeirrar persónu,
sem við er rætt, en kurteisi er aft-
ur á móti lífsviðhorf, sem mótar
breytni einstaklingsins og samskipti
hans við annað fólk á þann hátt,
að hann tekur fyllsta tillit til ann-
arra, gerir sér far um að aðrir njóti
sín í samskiptunum, og virðing og
sómi annarra sé sem mestur.
„Kurteisi" og „þéringar" eru því
tvö og geta verið alveg óskyld hug-
tök.
Einn merkasti maður, sem ég hef
fyrirhitt á lífsleiðinni, sagði mér
fyrir nokkru, að á unglingsárum sín-
um (fyrir ca. 50 árum) hefði það
tíðkazt í sinni sveit að þéra aðeins
prestinn og sýslumanninn, allir aðr-
ir hefðu þúazt og heilsað og kvatt
með rembingskossi. Annar maður
fullyrti nýlega við mig, að þéringar
væru ólýðræðislegar og þar að auki
dönsk afbökun, sem færi illa í fs-
ler>zku máli, enda málfræðileg
villa.
Hvort sem þetta er satt og rétt
eða ekki, þá er hitt rangt, sem líka
hefur verið haldið fram við mig, að
í Bretlandi og Bandaríkjunum og
enskumælandi löndum þúuðust all-
ir, það sæju allir um leið og þeir
færu að læra svolítið í ensku. Það
rétta er, að form þéringa í ensku-
mælandi löndum er annað, þ.e.
ávarpað er með „Sir" og fornafni
þar sem það á við eða „Mr." og
föðurnafni í samræðum, t.d. „Sir
Winston" og „Mr. Smith". Enginn
er dús í enskumælandi landi fyrr
en þeir ávarpa hver annan með
fornafni án titils og herraávarpi.
Hér á landi hafa þéringar nokk-
uð verið á reiki síðustu árin. Er
það að mestu yfirstjórn mennta-
mála okkar að kenna. Sjálfsagt er
að kenna börnum að þéra kennara
sfna f barnaskólanum og enginn
ætti að komast í gegnum fyrsta
bekk f gagnfræðaskóla, án þess að
kunna að þéra. Það er hlutverk
menntamálaráðherra og mennta-
málaráðuneytisins að sjá svo um að
skólarnir átti sig á þessari skyldu
sinni, fyrr en seinna.
En þótt þéringar séu viðhafðar,
er maður samt sjálfkrafa dús við
marga einstaklinga úr allstórum
daglegum umgengishópi sínum. Má
þar t.d. nefa skólafélaga, vinnu-
félaga unglingsáranna á líku reki,
nánustu ættingja og raunar öll
skyldmenni, félaga í stéttar- og
bræðrafélögum af einu tagi og
Öðru . . . Og þá, sem maður hefur
einu sinni þúað, þúar maður alltaf.
Hins vegar þérar maður alltaf kenn-
ara sinn, þar til hann býður manni
dús og sama gildir um yfirmann á
vinnustað, fullorðið fólk, sem mað-
ur kynnist, jafnvel tilvonandi
tengdaforeldra. Eldri maður eða
yfirmaður á vinnustað býður yngri
manni dús, kona bður manni dús,
eldri kona ungri konu, o.s.frv. sam-
anber reglurnar, er gilda um kynn-
ingar. Þegar persónu hefur verið
boðið dús, t.d. með orðunum: „Eig-
um við ekki að þúast", þá segir sá,
sem boðið þiggur: „Jú, takk" og
síðan heilsast fólkið „sæll" eða
„sæl" eða skálar, ef það er f sam-
kvæmi.
Ekki verður nú farið lengra út (
einstök formsatriði kurteisi og sam-
kvæmissiða en að sfðustu skal það
áréttað, að einstaklingurinn er ekki
kurteis þótt hann kunni öll form
kurteisissiðanna nema þvf aðeins að
fyllsta einlægni sé að baki vinsam-
legs viðmóts, þvf að form og regl-
ur kurteisinnar verða í bezta falli
afkáralegar, en í versta falli yfir-
drepsskapur og fals, ef hugur fylg-
ir ekki máli.
Hitt er Ifka rétt að hafa hugfast,
að þótt kurteis einstaklingur sé um-
burðarlyndur og taki fyllsta tillit til
annarra og sýni þeim tilhlýðilega
virðingu, þá þýðir það ekki að
hann sé skoðanalaus vingull já og
amen maður, eða einstaklingur, sem
aldrei þorir að segja álit sitt á
nokkrum hlut. En munurinn á hin-
um kurteisa einstaklingi f þessu til-
VIKAN 2. tbl. gg