Vikan - 15.12.1966, Page 42

—w ----------W?
'
HP
-....ir ......
STÖLAR
VINNUSTÖLAR
TRÖPPUSTÖLAR
OG ALLAR
STÆRÐIR AF
FERKÖNTUÐUM,
HRINGLAGA OG
SPORÖSKJULÖG-
UÐUM BORÐUM
V ■ ■
í- ,*
f; l
Króm-húsgögn
Hvepfísgötu 82 - Slml 21irs
þeirra að halda. Fæst þeirra lenda
á opinberum söfnum. Og jafnvel þó
allar góðar myndir lentu á söfnum,
er þörf fyrir eftirprentanirnar að
kynna myndirnar börnum og ungl-
ingum, sem þurfa að lesa þau eins
og bækur. Væri þessarri tegund
listkynningar hætt, yrði málaralist-
in afturúr, ekki aðeins bókmenntum
og tónlist, sem fjölmiðlunartækin
ausa út, heldur og fyrir skemmtiiðn-
aðinum, sem alltaf vex ásmegin,
einkum eftir að margir ábyrgðar-
lausir stjórnmálamenn allra flokka
og þjóða komu auga á nytsemi
hans fyrir sig. Um virðuleika mynd-
listarinnar skulum við fresta að tala
meðan þeir málarar ná mestri
hylli, sem ekkert hafa að segja né
neitt kunna að segja okkur. Eg ætla
að koma ykkur til aðstoðar að út-
rýma vondum smekk, þessum hvim-
leiða menningarsjúkdómi aldar okk-
ar.
Það er líka mjög liklegt, að það
séu ekki nærri allir, sem kunna eins
vel að meta Jón Stefánsson og þú.
Ég hef einu sinni heyrt mann
segja að Wagner væri vont tón-
skáld. Ég þarf ekki að spyrja neinn
um það hverju slíkum mönnum á
að svara. Ég vil persónulega heldur
hafa hjá mér uppá vegg góða eftir-
prentun en vont málverk, og svo
er mörgum farið. Ég hef hjá mér
jöfnum höndum frummyndir og eft-
irmyndir, mest þó frummyndir eft-
ir yngri málara, sem ég er að
reyna kynnast, og hafa vitanlega
margir nýjan og sérstæðan boð-
skap að flytja okkur um samtím-
ann. Sumar þeirra hengi ég upp I
fyrstu af því ég veit að nútíminn
er lykill að fortíðinni ekki síður en
hið gagnstæða, og smám saman
verð ég svo þreyttur á þeim og
fjarlægi þær, eða fer að þykja
vænt um þær og vel þeim þá betri
stað að njóta þeirra.
Skólarnir gætu haft mikið gagn
af eftirprentunum við listkynningar.
Ég álít að ýmislegt af því sem eytt
er gífurlegum tíma í að kenna, svo
sem t.d. mörg tungumál ætti að
minnka. í staðinn mætti örfa skiln-
ing þarna á samtímanum, ekki sízt
listum. Mörg börn eru alin upp á
heimilum, þar sem aðeins er að
finna eldri list, ekkert verk eftir
yngstu og umdeildustu höfundana.
Þetta er ekki aðeins ómenningar-
vottur, heldur beinllnis stórhættu-
legt fyrir hið unga fólk. Fólk sem
lokazt hefur inni með fortíðinni
einni saman, fær aldrei þar þá
lifandi næringu sem lífið þarfnast.
Það er eins og að borða tóman
sýrðan mat eða saltaðan, ekkert
nýmeti.
Ég fer ekki á sýningar ungu
málaranna til þess eins að njóta
mynda þeirra beint, og eignast þær
ef ég hef ráð á því, ég fer að
kynnast þeim vegna þess að í þeim
er fólginn sá kraftur til endurnýj-
unar er vísar leiðina inní liðna til-
veru engu síður en áfram. Mann-
legt skap þarf til að hita upp, örva
og æsa, annars verður maðurinn að
kalkaðri gröf. Sá sem ekki lifir í
sinni samtíð lifir yfirleitt ekki að
neinu gagni.
En eru menn ekki lengra komnir
í reproduktion á músík en málara-
list, Ragnar, er ekki góð stereoupp-
taka miklu nær frumverkinu en
eftirprentun er af málverki?
Ef til vill, en öllu af þessu tagi
fleygir mjög fram. En eins og ég
hef áður bent á eru málverk mjög
hlédræg og erfitt að handsama
dulinn kraft þeirra.
Því hefur verið haldið fram, að
skáld og þá sérstaklega Ijóðskáld,
entust skemur en myndlistarmenn
og við getum bent á Ijóðskáld, sem
hafa staðið uppá sitt bezta á milli
tvitugs og þrítugs og virzt koðna
niður á yrkingum þegar kom fram
á ævina. Margir góðir málarar
standa uppá sitt bezta, jafnvel þeg-
ar þeir eru komnir yfir sextugt.
Kjarva! er áttræður og Piccasso ní-
ræður. Hver álitur þú að sé skýr-
ingin á þessu fyrirbrigði?
Ég er ekki viss um að þetta sé
alveg rétt. Ég held að listamenn
yfirleitt, ef þeir ekki missa heils-
una eða gerast ofneytendur víns
eða eiturs, stækki með árunum. Ef
við tökum menn eins og Einar Bene-
diksson og Matthías Jochumsson,
þá ortu þeir allt sitt langa líf og því
betur sem á leið ævina. En líklega
er eitthvað til í því að málarar séu
óvenju hraustir, og það hlýtur að
stafa af því, að þeir reyna meira
á sig líkamlega og eru meira úti.
Eitt af okkar skáldum sagði í
blaðaviðtali fyrir síðustu jól, að
sér virtist að Ijóðlistin væri eins og
hlutur, sem menn yxu uppúr með
aldrinum.
Ég tek þetta ekki alvarlega. Ég
held það gildi með líkum hætti um
allar listgreinar, að ef maðurinn
heldur fullri andlegri heilsu, vaxi
hann með árunum. En það er al-
gengt að viðfangsefni þeirra verða
flóknari og torveldari að átta sig
á því. Það hefur oft kostað áratuga
rannsókn að átta sig á ýmsu sem
skapað hefur verið, einkum af eldri
mönnum, sem fyrst hafa orðið al-
frjálsir að þvi er virðist, er þeir
hafa náð háum aldri. Mætti ( því
sambandi nefna síðustu strengja-
kvartetta Beethovens, sem jafnvel
nánustu vinir hans töldu bera vott
um einhverja bilun. Nú vita menn
að í þessum flóknu verkum opin-
beraði tónskáldið hið dýpsta og
Framhald á bls. 45.
42 VIKAN
50. tbl.