Vikan


Vikan - 19.10.1967, Blaðsíða 30

Vikan - 19.10.1967, Blaðsíða 30
fjöðrinni til að láta undan, lokaástæðan, var svo óveruleg að segja má, að það liafi gerzt af alls engri ástæðu. Það var smávægilegt atvik í veizlu, sem haldin var til lieiðurs 15. afmæli Oklóberbyltingarinnar. Pabbi sagði bara við iiana. „Hæ, þú. Fáðu þér að drekka!“ Og hún æpti: „Vog aðu ekki að tala svona við mig!“ Og frammi fyrir öllum spratt bún upp og hljóp frá borðinu. Ráðskonan okkar, Carolina Till, vakti mömmu ævin- lega á morgnana. Mamma svaf ein í herbergi, og pabbi svaf annað bvort í skrifstofu sinni eða litlu herbergi með sima við liliðina á borðstofunni. Þar svaf liann þessa nótt, eftir að liafa komið seint heim úr veizlunni. Herbergi þjón- ustufólksins voru langt í burtu, binum megin við barnaber- bergin. Carolina Till tók til morgunmatinn og fór að vekja mömmu. Hún kom hlaupandi inn í barnaherbergin nötr- andi af bræðslu og gaf fóstrunni bendingu, kom ekki upp orði. Þær fóru saman til baka. Mamma lá við hliðina á rúminu í blóðpolli. Hún hélt á lililli „Walter“ skamm- byssu, sem Pavel hafði fært henni frá Berlín. Skotbvellur- inn liafði ekki verið nógu bár til að vekja heimilisfólkið. Líkaminn var þegar kaldur. Sljóar af skelfingu, aðallega bræðslu við að pabbi birtist á hverri stundu, lögðu kon- urnar tvær líkið í rúmið og gerðu það sem þær gátu til að láta það líta betur út. Þar sem þær vissu ekki, hvað þær áttu næst til bragðs að taka, gripu þær til símans. Þær hringdu í fólk, sem var hátt sett í þeirra áugum: Foringja Kreml-varðanna, Abel Jenúkidse, og liina nánu vinkonu mömmu, Pólinu Mólótoff. Öll komu þjótandi. Á meðan svaf pabbi áfram í litla lierberginu vinstra megin við borðstofuna. Mólótoff og Vorosíloff komu. Þeir voru í miklu uppnámi. Að lokum vaknaði pabbi og kom fram í borðstofuna. „Jósef,“ sögðu þeir, „Nadja er ekki lengur hjá okkur.“ Pólína Mólótoff, einnig þekkt undir nafninu Semsjúsina, sem var mikil vinkona mömmu, sagði mér að hún liefði verið í veizlunni og farið með mömmu svo hún væri elcki ein. Þær fóru út og gengu umhverfis Kremlhöll marga iiringi þar til mömmu varð rórra. „Hún róaðist og talaði um Akademíuna og jnöguleika sína á að komast í starf, fyrirætlun, sem átti buga liennar og var benni ánægjuefni. Pabbi þinn var harður við liana og bún átti erfiða ævi bjá honum. Það vissu allir. En þau höfðu búið mörg ár saman. Þau áttu fjölskyldu, börn, heim- ili, og allir elskuðu Nödju. Hver hefði getað látið sér detta í hug, að hún myndi nokkurn tima gera svona nokkuð? Þetta var ekki fullkomið hjónaband, auðvitað, en livaða hjónaband er það svo sem?“ „Þegar hún sýndist orðin fullkomlega róleg,“ hélt Pólína Mólótoff áfram, „fórum við sín í hvora áttina. Ég var hand- viss um að allt væri í lagi, að þetta væri allt liðið hjá. Og svo um morguninn hringdu þær til að segja okkur þessa hræðilegu frétt.“ Ég man, að við börnin vorum send út á óvenjulegum tíma þennan morgun til að leika okkur. Ég man hvernig Natalía Konstanínóvna þurrkaði sér um augun með vasa- klút við morgunverðarborðið. Allt í einu var rokið með okkur til datsja í Sókólovka, drungalegan og fráhrindandi stað. Síðar um daginn kom Yorosíloff. Hann fór út að ganga með okkur og reyndi að leika sér við okkur, en liann grét. Ég man ekki hvernig mér var sagt frá láli mönmiu eða hvern- ig ég tók því. Ég lief gleymt því, líklega vegna þess að hugmvndin um dauðann liafði enga merkingu fyrir mér þá. Ég tók fyrst að gera mér grein fyrir að eitthvað hefði gerzt þegar farið var með mig til hússins þar sem G.U.M. (verzlnnarmiðstöð ríkisins) er nú. Opin kistan stóð í stóru iierljergi og það var haldin kveðjnatliöfn. Ég varð ofsalega hrædd þegar Sina Ordzónikidze tók mig við hönd sér og leiddi mig að iiöfðalagi mömmu og sagði mér að segja „vertu sæl“. Ég rak upp hátt óp og streyttist á móti. Ein- hver bar mig í flýti inn i annað herbergi. Það var ekki farið með mig til jarðarfararinnar. Bara Vasili fór. Seinna, þegar ég var orðin fullorðin, var mér sagt að pabbi hefði tekið þetta óskaplega nærri sér af því hann gat ekki skilið hvers vegna það gerðist. Hvers vegna þurfti að reka rýtinginn svona heiftarlega í bakið á lionum? Fyr- ir hvað var verið að refsa lionum? Hann spurði þá, sem næstir honum stóðu, hvort það væri satt að hann hefði verið tillitslaus? Hafði hann ekki elskað og virt liana sem eiginkonu og manneskju? Yar það raun- verulega svona mikilvægt, þótt hann hefði ekki alltaf getað farið i leikhúsið með henni? Skifti það svona miklu máli? Pabbi var þannig á sig kominn, að það var varazt að lála hann einan. Hann fékk ofsaleg bræðiköst. Ástæðan var sú, að mamma hafði skilið honum eftir hréf. Að því er virðist skrifaði hún það nóltina sem hún dó. Það er óþarfi að taka það fram, að ég hef aldrei séð það. Mjög sennilega var það eyðilagt þegar í stað, en fólk, sem sá það, hefur sagt mér frá þvi. Þetta var hræðilegt bréf, fullt af brigzlum og ásökunum. Það var ekki eingöngu per- sónulegt: það var að hluta pólitískt. Eí'tir lestur þess hef- ur pabhi getað gert sér í liugarlund, að mamma hafi aðeins slaðið hans megin hið ytra en i hjarta sínu verið á bandi þeirra sem voru í stjórnmálalegri andstöðu við hann. Hann var i djúpxá geðshræringu. Við borgaralegu kveðjuathöfnina nam hann andartak staðar við kistu henn- ar. Alll i einu hratt hann kistunni frá sér, snerist á hæli og fór. Hann var ekki einu sinni við jarðarförina. Hann fór aldrei að vitja grafar hennar í Nóvó-Dévitsí. Ekki svo mik- ið sem einu sinni. Hann gat það ekki. Hann hélt að mamma hefði yfirgefið hann sem persónulegur óvinur hans. Það var ekki fyrr en á allra síðustu árum hans að hann fór að tala um þetta. Hann var að reyna að gera sér grein fyrir því „hver var sekur“ og „liver kom henni til þess?“ Ef til vill liélt hann, að ef hann gæti reiknað það út, myndi hann hafa afhjúpað mikilvægan óvin sinn. Fólk gerði mikið af því að skjóta sig í þá tíð. Trotský- isminn hafði verið sigraður. Samyrkjubúskapurinn var á byrjunarstigi. Flokkurinn átti í höggi við andstæðinga og klíkudeilur. Einn leiðandi flokksfélagi eftir annan fyrirfór sér. Majakovskí liafði skotið sig aðeins skömmu áður. Fólkið var miklu heiðarlegra og tilfinningaríkara í þá daga. Ef því líkaði ekki lífið eins og það var, skaut það sig. Hver gexár slíkt nú? Framhald í næsta blaði.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.