Vikan - 24.10.1968, Síða 47

skápa, bæði með hurð sem opnast til hægri
eða vinstri, og geta þeir þannig fallið vel í eld-
húsinnréttingu.
Skáparnir eyða venjulega meira rafmagni,
bæði vegna þess að hitatap er meira við opn-
un skápshurðarinnar og oft vill einangrun við
dyrnar ekki vera nógu góð. Stundum er raf-
magnseyðslan líka meiri vegna þess, að skáp-
urinn þarf að vera hlutfallslega stærri til að
rúma sama magn. Stundum er rafeyðslan meiri
vegna þess, að í dyrakarmi er hitaþráður til að
hindra hrímmyndun, og er hugsanlegt að hann
eyði meira en V2 kílóvatti á sólarhring. Það er
kostur, ef hægt er að taka þennan þráð úr sam-
bandi, standi skápurinn á mjög þurrum stað,
þar sem ekki er þörf fyrir hann. í sumum skáp-
um er dyragættin hituð með hitaröri, sem notar
afgangshita frá rekstri skápsins, og verður raf-
eyðslan þá engin aukalega.
Meira hrím vill setjast í skápinn en kistuna
og þarf þvi oftar að hreinsa hann.
Þegar þessir hlutir eru keyptir, þarf að gæta
vel a3 ýmsu. ☆ Hurð eða lok þarf að falla vel
að og þar sem börn eru, ætti að vera hægt að
opna hurðina innan fró, ef ske kynni að þau
lokuðu sig inni. Þó getur staðið þannig á, að
þægilegt sé að geta læst kistunni eða skópnum.
☆ Ljós þarf að vera inni í skápnum eða kistunni.
■ír Eitthvert merki ætti að gefa til kynna óæski-
legar hitabreytingar. ☆ Frystiskópurinn þarf að
hafa nóg af körfum, sem eru hentugri en hi 11-
ur, og það þarf að vera hægt að draga þær út
án þess að hurðin opnist meira en 90 gráður.
☆ Körfurnar eiga að renna vel inn og út, en
þó ætti helzt að vera hægt að láta þær stöðv-
ast á vissum punkti, svo að þær detti ekki fullar
ó gólfið, sé verið að ná í eitthvað aftarlega 1
þeim. ☆ Auðvelt verður að vera að koma þeim
aftur inn fullum og þungum. 'ir Bezt er að bil
é milli hilla í skápnum sé frá 15—25 cm. * Kist-
an þarf helzt að hafa milligerðir, sem hægt er
að taka úr og efstu körfunni þarf að vera hægt
að renna eftir endilöngu. ☆ Lokið á frystikist-
unni þarf að geta staðið opið án stuðnings.
Kistan þarf að vera hæfilega djúp, því að erfitt
er að gera hana hreina og halda reglu sé hún
of djúp. ☆ Sökkull þarf að vera á kistunni, þann-
ig að þægilegt sé að standa við hana. if Þegar
heim kemur þarf að athuga, að standi kistan
eða skápurinn á beru steingólfi, þarf að jarð-
tengja hann.
Hve stóra kistu eða skáp fólk velur, fer auð-
vitað nokkuð eftir fjölskyldustærð og mikið eft-
ir öllum aðstæðum. Algengt er að meðalfjöl-
skylda taki 200 I frysti, en þar sem slátrað er
og mikil garðuppskera er, verður oft að taka
stærri gerð, sömuleiðis á stöðum þar sem ekki
er hægt að hlaupa ! búð eftir ýmsum nauð-
synjum. Rétt er að taka fremur of stóran frysti
en lítinn, rekstrarkostnaður verður ekki tilfinn-
anlega meiri og miklu auðveldara er að hafa
allt í röð og reglu í rúmgóðum frysti. Það þarf
að hafa í huga, að ekki má stafla of þétt í
frystihólf, betra er að loftið geti leikið að ein-
hverju leyti um pakkana, þótt aldrei sé hægt að
koma því fullkomlega við, a. m. k. ekki í kistu.
*
íÐinn' flif
li IHl 1 li mm Ull
Daginn áður en nýjar og ófrosnar vörur eru
settar í frystinn, þarf að stilla hann á köldustu
stillingu, til að flýta fyrir að þær nái réttu kulda-
stigi. Sjálfar eiga vörurnar að vera vel kaldar,
bæði til þess að þær frjósi fyrr, og eins til að
ekki berist ylur af þeim í hin matvælin í fryst-
inum. Þau matvæli, sem hafa verið soðin áður,
þarf að kæla eins snöggt og hægt er, en gott er
að gera það með því að láta þau i ílát, sem síð-
an er látið standa í köldu vatni, helzt ísvatni,
og skipta nógu oft um vatn. Það ætti að setja
nýju vörurnar eins nærri kuldaflötum kistunnar
og hægt er, en kuldaleiðslurnar eru oft í veggj-
um hennar og í sumum tegundunum í botnin-
um. Þá er bezt að raða nýju pökkunum með-
fram hliðunum, en taka þá alla gömlu pakkana
til hliðar á einn stað í kistunni á meðan. Sé
mikið fryst í einu og ekki hægt að koma því
við að hafa pakkana alla þar sem kaldast er,
verður að flytja þá til eftir þörfum meðan þeir
eru að frjósa. Það þarf líka að hafa í huga, að
pakkarnir liggi ekki svo þétt saman, að loftið
nái ekki að umlykja þá. Eins og áður er sagt,
hafa sumar kistur og skápar sérstakt hólf til að
frysta ný matvæli hratt. í það eru nýju pakkarnir
lagðir með stærsta flötinn að kælileiðslunum, og
venjulega tekur það ekki nema sólarhring að ná
nægum kulda, en þá má koma þeim fyrir á
frambúðarstað í kistunni. I skápunum eru kæli-
leiðslurnar í eða undir föstu hillunum. Séu körf-
ur í skápnum, getur verið að það þurfi að taka
eitthvað af þeim í burtu til að fá nóg rúm með-
an verið er að hraðfrysta. Hillurnar í hurð skáp-
anna eru aðeins ætlaðar vörum, sem þegar eru
frosnar, og oft í styttri tíma en inni í skápnum.
Því fyllri sem skápurinn er og þv! stærri pakk-
arnir, því lengri tíma tekur það að pakkarnir
gegnfrjósi. Þar sem misjafnt er hve langan tíma
tekur að ná nægu kuldastigi í ýmsum tegund-
um af skápum og kistum, er nauðsynlegt að hafa
mæli til að fylgjast með hvenær matvælin eru
nægilega köld, og er hann þá settur inn á milli
nýkomnu matvælanna. Gætið þess, að setja ekki
of mikið af stórum, ófrystum pökkum inn í einu,
þv! að þannig getur kuldatapið orðið of mikið
í kistunni, áður en þær fullfrjósa.
*
íjQ
Uo
Séu vörurnar vel pakkaðar og kældar, þegar
þær eru settar í frystinn, og sé honum haldið
eins stutt opnum og hægt er, myndast ekki mik-
ið hrím, jafnvel svo lítið, að kisturnar þarf oft
ekki að hreinsa nema nokkrum sinnum á ári.
Þegar aðeins á að hreinsa hrímið, má færa til
vörurnar á meðan og skafa veggina með plast-
eða trésköfu. Málmur getur rispað. Stífur bursti
er góður til að hreinsa hrím af rimlunum í skápn-
um og skúffunum. Eigi að þvo skópinn, þarf að
taka strauminn af og láta hitann komast upp
fyrir frostmark, en á meðan má geyma matvæl-
in þétt saman vafin inn í margfaldan dagblaða-
pappir og þykk teppi. Lykt má fjarlægja með
kloraminupplausn eða öðru sótthreinsandi. Síð-
an þarf að þerra vel með þurrum klút og gæta
þess vel að kistan eða skápurinn sé alveg þurr
að innan áður en sett er í hann aftur.
Bili frystirinn og vörurnar liggi undir skemmd-
um, má reyna að hella kolsýrusnjó milli mat-
vælanna, en varizt að snerta hann með berum
höndum, því að þær getur kalið af snerting-
unni, en kuldi hans er + 79 stig. L(ka má nota
svofellda kuldablöndu: 3 hlutar smáhöggvinn ís
og 1 hluti gróft matarsalt, en það gefur 15—20
kuldastig, — eða 600 gr ammoniumnitrat leyst
upp í 1 I af vatni. Vörurnar eru þá settar í (lót,
sem svo aftur er látið standa í stærra íláti með
kuldablöndunni en ofan á er lagt þykkt lag af
dagblöðum og teppum.
*
■1111
Það er aldrei of vandlega gengið frá vörum
! frysti. Það þarf ekki eingöngu að vernda inni-
hald pakkans fyrir uppþornun og skemmdum,
heldur einnig að vörurnar í frystinum taki ekki !
sig bragð hver af annarri. Það er líka hugsanlegt
að einhver væta komizt í gegnum lélegar umbúðir
og geti þannig eyðilagt næsta pakka, en um vætu-
myndun er aðallega að ræða, þegar ávextir eru
frystir með það miklum sykri, að blandan harðn-
ar ekki nóg við venjulegt kuldastig ! frysti. Það
er gott að hafa ! huga, að bögglarnir séu ekki
stærri en svo, að þeir henti venjulegri máltíð
fjölskyldunnar, og svo e. t. v. aðra minni, sem
bæta mætti við, ef gestir eru væntanlegir, frek-
ar en nokkra stóra gestapakka, sem væru þá
lengi að kólna. Gott er að merkja pakkana og
dagsetja og jafnvel hafa eitthvert bókhald yfir
innihald frystisins, þannig að ekkert verði of
gamalt og alltaf sé vitað hvað til er.
Beztu umbúðir um frosinn mat er polyethen-
plast, hálfglært, sem fæst bæði í rúllum og pok-
um af ýmsum gerðum, eða álþynnur. Plastið
fæst ! ýmsum þykktum og má nota þykkustu
gerðina hvað eftir annað og þvo á milli í heitu
vatni með venjulegu uppþvottadufti. Séu ál-
þynnurnar þunnar, eins og oftast er, þurfa þær
að vera tvöfaldar, en alltaf þarf að fara var-
lega með málmpappír, til að ekki komi gat á
hann. Hann má aðeins nota einu sinni, enda
allur velktur eftir eina notkun. Það má alls ekki
nota hvaða plast sem er utan um mat ( frysti,
og þótt plastpokar utan af fötum, bómull og
öðru slíku virðist sterkir og góðir, eru þeir alls
ekki fullnægjandi í þessum tilgangi — cellofan-
pappír reyndar heldur ekki. Umbúðirnar þurfa
að vera vatns- og gufuþéttar til að koma að
gagni. Pokum er svo lokað með sérstökum
klemmum, teygju eða frystilímbandi, en sem
minnst loft á að vera í pakkanum. Lítil plast-
form, vel lokuð með álþynnum, eða öðru má
nota unir fljótandi vöru eða vota.
Á næstu síSu er svo tala'ð um hvernig
bezt er aS frysta ýmsar tegundir matvæla og
hvernig þær eru matreiddar og hve lengi má
gayma þær í frysti.
☆
42. tbi. VIKAN 47