Vikan - 08.05.1969, Blaðsíða 18

skynsamlegs tíma, segjum 3—6 mánaða, er óhætt að láta af öllum getn-
aðarvörnum.
Er það rétt, að neyzla Pillunnar geri miðaldra
konur unglegri?
Þessi hugmynd byggist á því, að smáir skammtar af östrogeni draga úr
óþægindum tíðabrigðanna og auka þeim konum vellíðan, sem þjást af
hitakófum og nætursvita, af minnisleysi og einbeitingarleysi, og þverrandi
sjálfstrausti. Þessi einkenni læknar östrogen oft og ætti hiklaust að gefa
það, — þrjár vikur í senn með þriggja vikna hvíld. Tíðabrigðaeinkennin
geta staðið árum saman, og komið aftur hvenær sem hlé verður á þessari
meðhöndlun, svo það er ekki óalgengt, að hormónameðferð þessi standi
alllengi.
Þá er tiltölulega stutt yfir f spurninguna: Hvers vegna að hafa nokkur
tíðabrigði? Móti þvf mætti sporna með því að gefa östrogen, eða Pilluna,
frá því skömmu áður en tíðabrigði eru væntanleg og það sem eftir er
ævinnar. Þótt ekki verði séður neinn skaði af þvf, eru kostirnir þó Ifk-
lega nokkuð ýktir. Sagt er, að það geri brjóstin þétt og þrýstin, það komi
f veg fyrir rýrnun og þurrk f ytri kynfærum, sem svo iðulega gera sam-
farir sársaukafullar (að minnsta kosti nokkuð, sem forðast beri), og að
konan sýnist yngri en hún raunverulega er. í stuttu máli er þetta fyrirheit
um eilffa æsku. Sá grunur kann að læðast að manni, að lofað sé upp í
ermina.
£g hef heyrt. að kona geti tekið Pilluna alla ævi,
hætt því sextug og þá orðið þunguð. Er það rétt,
að bannip sé hægt að fresta tíðabrigðunum?
Nei.
PILLAN OG FRAMFARIRNAR, eftir dr. Peter Bishop.
Hverra nviunga er að vænta í Pillumálum á
næstunni?
Eftirtektarverðasta nýungin er sú uppgötvun, að ekki er nauðsynlegt að
hindra egglos til að hindra getnað, heldur er hæat að hafa áhrif á eðli
þess vökva, sem kirtlarnir í vefum leghálsins framleiða — leghálsslímið,
svo sæðið komist ekki inn í legholið. Þessum árangri er hægt að ná með
mjög veikum skammti af progestoqeni daglega, án hvílda. Það kemur ekki
í veg fyrir tíðablæðinqar, þótt tíðablið geti orðið 25—35 daqar. Skýrslur
um nytsemi þessarar aðferðar gefa mjög góðar vonir. Hér þarf ekkert að
muna eða reikna, aðeins taka eina pillu á daa, stöðugt, og áhrif þessarar
Pillu kveða niður öll aagnrök móti notkun Pillunnar nema þau óbilgjörn-
ustu og ósanngjörnustu. Hún kemur fyllilega í veg fvrir notkun östrogens,
sem sumir, þó án réttlátra sönnunargagna, telja að aeti valdið krabba-
meini. Það grípur ekki fram í fvrir háttbundnu starfi heiladingulsins eða
eggjastokkahormónanna. Það verkar einungis á leghálsslímið svo sæðið
kemst ekki í gegn um það, en þanniq er það einmitt frá náttúrunnar hendi
minnst helminginn en líklega tvo þriðjuhluta eðlilegs tíðabils.
Fr ■.Morpuninn-oftir Pilla" hifp.sanlof??
Til að hindra getnað eftir samfarir, þar að taka tiltölulega sterkan skammt
af östrogeni 4—6 daga þegar eftir samfarir, sem eiga sér stað líklegum
egglostíma. Það hindrar frjóvgað egg í að setjast að í leginu, annað hvort
af því að það skemmist eða fer svo hratt til legsins að legið er ekki reiðu-
búið að veita því móttöku. Við þetta er marqt að athuga, ekki sízt sið-
fræðilega — því hvenær verður egg og sæði tilvonandi mannvera? Er það
sem þó mestu máli skiftir er, að bregðist þessi aðferð, og skaddað eða
lamað frjóvgað egg nær að festa sig í leginu, má búast við afbrigðilegu
barni. Þessi aðferð verður því að teljast hættuleg.
Fr langtíma PotnaSarvörn mögulog?
Nú hefur, um alllangt skeið, verið möguleqt að brevta starfsemi eggja-
stokkahormónanna með hormónagjöf í hylkjum undir húð, eða mánaðar-
legum sprautum. En nú til dags er aðeins ein aðferð, önnur en taka venju-
legu Pillunnar, sem verðskuldar verulega athygli — er örugg og skyn-
samleg —og það er progestogenpillan, sem áður er frá sagt.
Fr til Pilla handa körlum?
Hún er til, þótt frambærileg forskrift sé í nokkrum fjarska. Mörg efni verka
mjög kröftugt á sæði karlmannsins; sum þeirra hafa verið reynd á am-
erískum tugthúslimum og reynzt vel. En þegar sömu aðferðir voru reynd-
18 VIKAN 19 tM-
ar við sjálfboðaliða, sem höfðu aðgang að áfengi ( sem fangarnir höfðu
ekki), orsökuðu þær ofsalegar uppsölur svipað og Antabus. Önnur efni
h@fa hingað til reynzt hafa allt of miklar aukaverkanir.
LEGHETTUR, eftir dr. Hillary Hill.
Hvað er leghetta og hvernig verkar hún?
Leghetta er vörn gerð úr mjúku gúmmíi, sem konan notar til að hindra
sáðfrumur í að ná til eggsins. Hún er sett fyrir leghálsinn og er áþreifan-
legur veggur milli sáðfrumunnar og legsins. Sáðfrumurnar eru örsmáar;
ógerningur væri að búa til hettu sem hæfði svo fullkomlega að engar
sáðfrumur gætu komizt inn fyrir hana, því skyldi ævinlega nota sæðis-
eyðandi krem eða hlaup ásamt hettunni.
Er erfitt að láta leghettu á sinn stað?
Flestum konum kemur á óvart, hversu, auðvelt það er.
Getur maðurinn minn orðið var við hana? Get-
ur hún dregið úr ánægiu annars hvors okkar?
Sé leghettan af réttri stærð, ætti hvorugt ykkar að finna fyrir henni, né
nokkurn ánægjumun. Hins vegar finnið þið sennilega bæði fyrir henni,
sé henni ekki rétt fyrir komið eða stærðin ekki rétt.
Getur efnið í hettunni valdið ofnæmi sumra
kvenna? Getur stöðug notkun valdið krabba-
meini?
Flestar hettur eru úr gúmmíi, en sumar úr plasti. Ofnæmi fyrir gúmmíi,
er einkar sjaldgæft, en einstaka konur kunna að hafa ofnæmi fyrir sæð-
iseyðandi efnum.
Engar líkur benda til, að hetta geti valdið krabba. Hvað hann snertir
virðist hreinlæti skipta miklu máli. Gyðingakonur hafa lægri hlutfallstölu
varðandi legkrabba en aðrar. og þótt það sé ekki sannað, er talið líklegt,
að það sé vegna þess að hjá Gyðinqum eru allir karlar umskornir og eiga
þeir því auðveldara en aðrir með að halda getnaðarlimnum hreinum.
Ff ég glevmdi að taka út leohettuna í nokkra
da<?a. pæti hún bá valdið mér skaða?
Hún gæti þá í versta lagi valdið vondri lykt, þar sem hún myndi þá
inniloka sæðiseyðandi krem og líkamsvessa, sem annars hyrfu sína leið
og engin tæki eftir. Olíklegt er, að það valdi þér skaða, en mögulegt
að það safnaði fráhindrandi og pirrandi óhreinindum.
Hverni^ get ég verið viss um, að hettan hald-
kt í réttrí c;tærð fvrir mig?
Eina leiðin er að fara reglulega I læknisskoðun. — Ef kona þyngist eða
grennist mjög snögglega, er sérstök ástæða til að láta líta eftir stærðinni.
Mvp pft ætti ég að fá nvia hettu?
Það er ekki gott að segia. Meðal ending er eitt og hálft til tvö ár. Það
er undir hirðingu hettunnar komið og einnig líkamsvessum hverrar konu
fyrir sig.
Þerf að má+a nvia hettu eftir barnsfæðingu,
pða dngar sú gamla?
Ævinlega þarf að máta nýja. Konan þarf vfirleitt mun stærri hettu fvrst
eftir barnsburð, en hendið ekki qömlu hettunni. Hún kemur sennilega að
góðu gagni þremur til sex mánuðum eftir fæðinguna.
Fr hettan óöruggari getnaðarvörn eftir að kon-
an hpfur alið barn?_______________________________________|
Nei — ekki ef læknir hefur athuoað stærðina eftir fæðinguna og þremur
til sex mánuðum síðar á nýjan leik, og gefið fvrirmæli um heppilegustu
'Cærð og lögun.
Framhald f næsta blaði.