Vikan - 14.08.1969, Blaðsíða 10

BATNANDI SMEKKUR
MEÐ KYNSLÓÐ HVERRI
íslenzkt þjóðfélag stendur á mörkum tveggja menninga, bænda-
menningar sem staðið hafði óbreytt í meginatriðum frá byggð lands-
ins og átti sér þó miklu eldri rætur og Reykjavíkurmenningar, sem
þróazt hefur með borginni okkar síðustu áratugina. Skil þessa
tvenns voru skörp, minntu á straumiðu eða þotu sem skyndilega
eykur hraðann og brýzt í gegnum hljóðmúrinn. í því róti kenndi
ýmissa sjónarmiða, sem flest einkenndust af skammsýni og rákust
hvert á annað, annars vegar forpokaðrar íhaldssemi og þess konar
gagnrýnislausri fastheldni við hið heimafengna sem Hannes Haf-
stein grínaðist að er hann kvað:
Bara ef lúsin íslenzk er
er þér bitið sómi.
I gagnstæða átt beindust aðrar öfgar, miklu meiri fyrirferðar, gróf-
ar og smekkvana, sem þeir fjölmörgu aðhylltust er töldu til lúsa
undantekningarlítið allt það, er íslenzkt var og lögðu metnað sinn í
að verða amerískar hermikrákur. Þetta fólk, áttavilt í róti tíma-
skiptanna, hafði svipað álit á því sem innanlands var framleitt og
einokunarkaupmenn reyndu að skapa til að drepa niður innrétt-
ingar Skúla fógeta.
En nú hefur borgríkið okkar staðið nógu lengi til að í því sé
farið að gæta vissrar fágunar, sem dregur úr öfgum í hveria átt
sem er. Eitt dæmi þess er sú endurvakning íslenzks heimilisiðnað-
ar og aðlögun hans að nýjum og breyttum tímum, sem átt hefur
sér stað undanfarin ár, fyrst og fremst fyrir forgöngu Heimilisiðn-
aðarfélags fslands. Pélagið hefur um skeið rekið verzlun við Lauf-
ásveg, en hefur nú fyrir skömmu opnað aðra við Hafnarstræti, götu
þá sem er að verða okkar Oxford Street og má sannarlega muna
tímana tvenna. Af tilefni opnunarinnar höfðum við tal af frú Gerði
Hjörleifsdóttur, vefnaðarkennara, sem stjórnar verzlunum félagsins.
í nýju verzluninni er loftið mengað ferskum viðarilmi og skrafi
á mörgum þjóðtungum, því að meðal viðskiptavinanna eru margir
erlendir ferðamenn, sem líta hér inn í minjagripaleit. Verzlunin er
á tveimur hæðum, og á þeirri efri, sem er undir risi og með þver-
bitum í baðstofustíl, er ofið og spunnið tvo tíma dag hvern, svo að
viðskiptavinirnir geti kynnzt þessum þáttum heimilsiðnaðar frá
fyrstu hendi.
— Er vefnaður mikið stundaður hérlendis nú til dags? spyrjum
við.
— Nokkuð, held ég, enda er vefnaður kenndur í öllum húsmæðra-
skólum.
— Eru vefstólar framleiddir hérlendis?
— Jú, eitthvað, en flestir eru þó innfluttir. Frá Noregi og Sví-
þjóð. Þeir eru því miður orðnir mjög dýrir, líklega um tuttugu þús-
und krónur.
— Og rokkarnir. Eru þeir smíðaðir hérlendis?
— Já, það er maður hér, sem smíðar þá fyrir okkur, er „rokka-
drauari", eins og þeir voru kallaðir hér áður fyrr. Sigurjón Kristj-
ánsson heitir hann. Rokkarnir hans eru ákaflega vel smíðaðir og
þær láta vel af að spinna á þá.
— Færist það í vöxt að spunnið sé?
— Já, það var orðið lítið um það, en það er eitt af stefnumálum
félagsins að halda við þessum gömlu vinnuaðferðum og aðlaga þær
kröfum nýs tíma. Eitt af hlutverkum félagsins er að gangast fyrir
námskeiðum, og í fyrra tók það húsnæði á leigu og hafði námskeið,
þar sem megináherzlan var lögð á tóvinnu. Þar var kenndur spuni,
alveg frá því er þær fengu reifið, tekið var ofan af, kembt og
spunnið, og einnig var námskeið í jurtalitun. Og síðan var nám-
skeið í listvefnaði. Þetta var alveg frá því að ullin var óunnin og
þangað til hún var orðin að listvefnaði, stig af stigi. Þarna
var litað með jurtum, sem hafa verið notaðar til þess hérlendis í
ómunatíð. Það var alls konar lauf, lyng, birkibörkur o. fl. Úr þessu
fást feikilega margir og fallegir litir. Það skemmtilegasta við þetta
spunanámskeið var að meirhluti þátttakenda voru ungar konur, sem
Einn mikið laglegur
galdrastafur, kallað-
ur Karlamagnúsar-
innsigli og sjálfsagt
magnaður eftir því.
♦
Smámynd af rokk,
vinsæll minjagripur.
Þetta er kola (eftir-
líking úr kopar), cn
Wm. \ lj§ svo voru kallaðir lýsislampar þeir er
' Mw \ |§ mikið voru notaðir
# '' % á íslenzkum sveita-
í Wl heimilum á öldinni
$ B j sem leið. Ljósmetið
Ijplll!! var sel- og hákarla-
P | j !|J lýsi, og kveikurinn, sem snúinn var úr
. 1 JNm fífu, lá fram í lampanefið, en þar
brann ljósið. * mmtL
i llBr '''' i

Wk Renndur askur úr furu. Hér koma ár- 'Jk

iáp / hringirnir að góðu haldi sem skreyting.
Gerður Hjörleifsdóttir með prjónaða þríhyrnu.
10 VIKAN 33-tbl