Vikan - 14.08.1969, Blaðsíða 30

Mömmu finnst það
vera leikur að
þvo með C-ll
það er bæði
ódýrt og gott
segir hún
ténjtciÁt

bakteriueyðandi
Batnandi smekkur
Framhald af bls. 11
hana upp. Svo er það frú
Arnheiður, hún hefur starf-
að mjög lengi í félaginu og var
formaður þess í 20 ár. Þá er
það frú Ingibjörg Eyfells, sem
var gjaldkeri félagsins í 20 ár.
Þessar konur hafa verið framar-
lega í stjórn félagsins og unnið
feikilega mikið og óeigingjarnt
starf.
Sjálf hefur Gerður unnið hjá
félaginu í tvö ár. Hún lærði
vefnað í Myndlistar- og Hand-
íðaskólanum og tók þar kenn-
arapróf í greininni. Áður var
hún þjóðkunn sem leikkona.
Hún segist hafa fengið áhuga á
málefnum Heimilisiðnaðarfé-
lagsins meðan hún nam í Hand-
íðaskólanum. — Það er svo mik-
ið að gerast í þessum efnum,
segir hún, — og þar af leiðandi
gaman að vinna í þessu. Áhugi
almennings er mikill og hrað-
vaxandi.
— Hvað veldur því?
— Dálítið breyttur hugsunar-
háttur hjá þjóðinni. Við erum
farin að meta framleiðslu okkar
meira en áður; fyrst eftir stríðið
þótti allt gott sem var innflutt,
en heldur lítils virði það sem
íslenzkt var, og reyndar var það
misjafnt að gæðum. Svo er það
líka að nú er farinn að koma í
ljós árangur af starfi þess fólks,
sem mest hefur unnið að þessum
málum. Það hefur verið afskap-
lega mikið þolinmæðisstarf, því
að þetta var í mikilli lægð um
og eftir stríðið. Nú er hins veg-
ar greinilega farinn að koma í
ljós árangur af því leiðbeininga-
starfi, sem félagið hefur unnið.
— Hve margir eru í félaginu?
— Um tvö hundruð manns.
Og meirihluti þeirra konur.
— Hvernig er rekstri verzl-
ananna háttað?
— Félagið rekur tvær verzlan-
ir, en þær hafa alveg aðskilin
fjárhag, og ef einhver ágóði er af
rekstrinum, þá rennur hann til
þessara mála — að efla heimil-
isiðnaðinn í landinu. Enginn
einstaklingur hagnast því á
rekstrinum.
— Er mikið keypt í búðunum
hjá ykkur?
— Já, það er mikið keypt, er-
lendir ferðamenn eru miklir
viðskiptavinir og íslendingar
líka. Það þykir okkur ánægju-
legt. Einkum þykir ullarvara
okkar góð, enda er hún sam-
bærileg við ullarvöru hvar sem
er annars staðar í heiminum.
Ullarvörur eru líka stærsti lið-
urinn hjá okkur og fjölbreytnin
í þeim mest. Þetta er mest hand-
unnið, prjónað og ofið. í öðru
sæti mund ég segja að skinna-
varan væri. Svo er það kera-
míkin. Það er svo margt ungt
fólk, sem farið er að vinna í
keramík. Við fáum mikið frá
Gliti, en líka frá mörgum ein-
staklingum. Svo eru það málm-
munir og trémunir.
— Ullarvörurnar eru mest í
sauðarlitunum.
— Já, að mestu leyti. Þeir eru
vinsælastir. Það er hægt að ná
ótrúlega mörgum litbrigðum úr
þeim.
— Koma munirnir aðallega
frá félagsmönnum?
— Nei, ekkert frekar. Þetta
er frá öllu mögulegu fólki, á
öllum aldri og alls staðar að af
landinu. Flest er það þó úr
Reykjavík. Það kemur sumpart
til af því, að við höfum bezta
aðstöðu til að leiðbeina fólki hér
í borginni. Að veita leiðbeining-
ar er raunar drjúgur hluti starfs
okkar í verzlununum, benda á
leiðir til úrlausnar verkefnum,
þótt auðvitað sé ekki hægt að
koma við beinni kennslu.
— Gerið þið ráð fyrir fleiri
námskeiðum fljótlega?
•Tá. við höfum áhuga á þvi.
Og við vonum að stækkun hús-
næðis okkar hérna í Hafnar-
stræti gefi okkur möguleika á
að halda minni námskeið.
— Er það sem til ykkar berst
ekki misjafnt að gæðum? Þurf-
ið þið að vísa miklu frá?
— Misjafnt, jú að vísu. Margt
er afburðafallegt og vel unnið,
en annað er ekki nógu vel gert,
því miður. Við skoðum hvern
einasta hlut, sem komið er með,
og reynum að benda á leiðir til
lagfæringar, en þær ráðlegging-
ar eru ekki alltaf jafn vel þegn-
ar. En við teljum vitaskuld að
okkur beri að hafa forustu um
gerð góðra muna.
Utskurður var mikil list-
grein í okkar sveitamenningu,
meðan hún var og hét. Fáið þið
mikið af þess háttar munum?
— Dálítið, en fáir skera út nú
orðið. Mjög fáir. Við höfum gert
ítrekaðar tilraunir til að afla
slíkra hluta, en það tekur af-
skaplega langan tíma. Þannig er
það með margt í okkar starfi:
r.oð þprf mikla bolinmæði. Það
lfSur oft langt frá því að við fá-
um hugmynd og þar til hlutur-
inn er fullunninn og orðinn sölu-
vara.
Til að kynna starfsemi sína
gefur félagið út ársrit, sem heit-
ir Hugur og hönd. Félagsmenn
fá það og auk þess er það selt í
lausasölu. Fyrsta blaðið kom út
1966. í því eru uppskriftir og
fyrirmyndir, sem hægt er að
fara eftir, og þegar er farinn að
sjást árangur af því; við erum
farnar að fá hluti, sem fólk
framleiðir eftir þessum fyrir-
myndum úr blaðinu. Fallega og
góða hluti eins og til dæmis sjöl,
prjónaðar hyrnur og margt
fleira.
Eitt af því sem fyrst vekur at-
hygli þegar litið er inn í verzl-
anir Heimilisiðnaðarfélagsins
eru kynleg tákn svört, sem
skreyta veggi; þegar betur er að
gáð sjást þau einnig mótuð í
silfur eða greypt í keramík.
Þetta er galdrastafir, þeir hinir
sömu og menn voru forðum
steiktir við staur fyrir að eiga
og brúka. Þessi rótarskapur af
hálfu landsins yfirvalda gerði
að verkum að lítið hefur farið
fyrir þessari þjóðlegu listgrein
um skeið — en sem sagt, fyrir
tilverknað Heimilisiðnaðarfélags-
ins getur nú hver reynt að prófa
sig áfram í henni sem vill. Alla-
vega eru stafirnir aftur til stað-
ar. Og Gerður segir að þeir njóti
mikilla vinsælda.
— Bæði eru þeir skrautlegir
og hafa ákveðna merkingu, hver
um sig, segir hún. — Þeir eru
búnir til sem veggskreytingar,
steikarteinar, kertastjakar og
auk þess mikið sem kvenskraut.
Þetta er líka mótað í keramík,
á diska og bakka, frá Gliti. Líka
má nota þetta í skrautvefnað.
Þetta gefur sem sagt mikla
möguleika, eins og vænta mátti
af galdrastöfum.
— Hver átti hugmyndina að
þessari aðferð til að taka upp
galdra að nýju, í fyrsta sinn eft-
ir brennuöld?
— Ef til vill má rekja þetta
til Hafsteins Guðmundssonar,
sem birti myndir af galdrastöf-
um í þjóðsagnaútgáfum sínum.
Síðan tók Glit þetta upp. Svo
var það í fyrrasumar að við tók-
um þátt í norrænni heimilisiðn-
aðarsýningu í Danmörku; þar
voru aðeins sýndir járnmunir.
Þá fórum við á stúfana og feng-
um smiðaða galdrastafi í járn.
Á sýningunni vöktu þessir
galdrar okkar mikla athygli. í
þessu er ýmiss konar málmur,
járn í veggskreytingum en silf-
ur i kvenskrautinu. Stafirnir eru
teknir upp úr bók, sem er í
Landsbókasafninu.
•— Hver smíðar galdrastafina?
Járnsmiður suður í Kópa-
vogi, Alexander Einbjörnsson
heitir hann.
Gerður fer með okkur um
búðina og við lítum á fleiri
muni, sem þarna er að finna i
30 VIKAN 33- tbl-