Vikan - 03.12.1970, Page 8

Far þú vel, svo jóru jólin.
íslenzkur málsháttur.
„Kemur til minna
kasta...“
Samkvæmt þjóðtrúnni voru
jólin hættulegur tími með hlið-
sjón af baráttunni um sálir
manna milli himnaföðursins og
þess í neðra. Hér fer á eftir ofur-
lítil frásögn af trylltum dans á
jólanótt og er hún sótt í Þjóðsög-
ur Jóns Árnasonar:
„Þar bar við eina jólanótt á
Bakkastað, að presturinn og allt
fólkið, sem kirkjuna sótti, tók til
að dansa í kirkjugarðinum, hélzt
í hendur með söng og hávaða
mklum og ýmsum illum látum,
allt í kringum kirkjuna. Móðir
prestsins var inni í bænum og
vissi ekki, hvað fram fór úti. En
þegar hún heyrði hvað um var
að vera, fór hún út og bað son
sinn fyrir alla muni að hætta
þessum leik. Hann gaf því engan
gaum. í annað sinn fór hún út og
bað hann með mörgum orðum að
gá að sér og minnti hann á tím-
ann, sem yfir stóð. Hann sinnti
því ekki heldur. í þriðja sinn fór
hún út. Sá hún þá, hvar maður
stóð. Hann hélt í hringinn í
kirkjuhurðinni og var að raula
þetta fyrir munni sér dimmri
röddu:
Held ég mér í hurðarhring,
hver sem það vill lasta,
hér hafa kappar kveðið í kring,
kemur til kasta,
kemur til minna kasta.
Þegar hér var komið sögunni,
var liðið að miðri nótt. Móðir
prestsins varð hrædd við sýn
þessa og sá, að sonur hennar var
ær orðinn og fólkið allt. Tók hún
þá reiðhest prestsins út úr húsi,
lagði upp á Fljótsdalsheiði og
kom að Valþjófsdal fyrir dag og
bað prestinn þar að bregðast
skjótt við, koma með sér og reyna
að hjálpa fólkinu. Prestur brást
við í skyndi og fór með henni, og
komu þau í dögun að Bakkastað.
Sáu þau þá, að utarlega í krikju-
garðinum hafði jörðin sprungið
sundur og fólkið sokkið þar nið-
ur. En presturinn og meðhjálpar-
inn voru hálfir komnir í jörð nið-
ur, þegar þau komu, og varð þeim
bjargað. Lengi heyrðist ómurinn
af gleðilátum fólksins niðri í
jörðinni. Eftir þetta lagðist
Bakkastaður í eyði. En það segja
kunnugir menn, að kirkjugarð-
urinn sjáist ennþá, og í honum
utarlega sé pyttur einn furðu
djúpur. ý?
STUTT
OG
LAG-
GOTT
Maður mundi áldrei gera
neitt, ef hann œtlaði að
bíða, þangað til hann gœti
gert það svo vel, að enginn
gœti sett út á það.
Þar er hula-hula
dansað á jólunum
Á Hawaiieyjum er jólahátíðin
mjög frábrugðin því, sem við
eigum að venjast. Við skulum
líta andartak á venjulega fjöl-
skyldu á einni eynni. Þetta er
um hádegisbil á jóladag, og ver-
ið er að opna sérkennilegan
steikarofn, sem kallast imu á
máli þarlendra. Öldungur geng-
ur að hlóðunum og tautar á ha-
waisku gamla bæn til sjávar-
guðanna og síðan aðra bæn á
ensku til þess guðs, sem nú
drottnar yfir eyjunum. Nú er
moidinni mokað af hlóðunum og
upp spretta litlir, hvæsandi
gufustrókar frá matnum niðri í
ofninum. Og nú er hin þykka
strigamotta, sem lá yfir matn-
um, dregin burtu, og í ljós kem-
ur glóðarsteikt svín, gómsætt á
að líta, með kviðinn fullan af
glóðheitum steinum, sem sáu um
steikinguna.
Nú taka menn áspart til jóla-
matarins. Eftir máltíðina tekur
einhver upp gítarinn sinn, ann-
ar ukulele, og áður en langt um
líður er farið að dansa hula-
hula. Þegar líða tekur á daginn,
þyrpast allir niður að strönd-
inni, þar sem strákarnir reyna
nýja brimfleka, sem þeir hafa
fengið í jólagjöf.
☆
8 VIKAN-JÓLABLAÐ