Vikan - 03.12.1970, Side 26

Hefur heimurinn
fariö batnandi eða
versnandi
síðastliðinn
áratug?
SNORRI SVEINN,
LISTMÁLARI:
SR. ÖLAFUR SKÚLASON, SÖKNARPRESTUR:
Áratugurinn færði ógnina nær
Hver og einn hlýtur að nokkru að
minnsta kosti að gefa sér forsendur
þær, sem við er miðað, þegar kveða
á upp svo víðfeðman „dóm" sem
hér um ræðir. Mun enda vart unnt
að finna þá mæiistiku, sem svo er
hlutlæg og hlutlaus, að allir gætu
fellt sig við niðurstöður hennar.
Heimurinn er víður og ólíkir eru
mennirnir, sem í honum finnast.
Þess vegna mun hætt við því, að
hornið, sem héðan sést og frá er
talað, nái til aðeins örlítils hluta
þess, sem annars staðar mundi í
sjónmáli. Þó fer ekki hjá því, að
ógn veki fréttirnar og lýsingarnar á
afleiðingum þess, þegar lögmálun-
um í náttúrunni er svo raskað, að
ekki verður séð fyrir neikvæðar af
leiðingar þess. Né vekur hitt nokk-
urn fögnuð, hvað þá að rólegar sé
hægt að hvílast, þegar lýst er áhrif-
um mengunar í himinhvolfinu, svo
að áhrif hefur á skin sólar og regn
26 VIKAN-JÓLABLAÐ
Mengunin tekur til
alls lífs
Er heimurinn betri eða verri nú
en hann var fyrir tiu árum?
Er maðurinn betri eða verri nú
en þá?
Nú er svo komið í sögu þessa
heims, að maðurinn einn ræður í
raun og veru gangi málanna, og
því er hann að mínu viti einasti
mælikvarðinn á heiminn. Við getum
ekki áttað okkur á heiminum nema
maðurinn átti sig á manninum.
Hvernig heimsmyndin kemur til
með að þróast, fer eftir því, hvernig
maðurinn telur sig þurfa að haga
lífi sínu.
A þessum áratug hefur mannkyn-
ið stigið sitt stærsta skref. Það hefur
klofað alla leið til tunglsins, og fyr-
ir manninum hefur jörðin orðið í
raun og veru fjarlæg stjarna, séð frá
öðrum hnetti.
Hverjir verða þankar mannsins
eftir slíka för? Úr slíkri fjarlægð
verður jörðin aðeins heimili mann-
úr skýjum. Eða þá sú mengun, sem
hrjáir og deyðir allt lif í vötnum og
sæ.
Verður því vart hægt að segja
annað en það, að áratugurinn hafi
fært ógnina nær, þó svo að vísinda-
árangur og fræknilegir sigrar séu
einnig ofarlega á blaði. Sé þá reynt
að gera dæmið einhvern veginn upp,
svo að bæði sé lagt saman og dreg-
ið frá, þá hlýtur mínusinn að virð-
ast stærri, þegar horft er til þess,
að lífi öllu stafar hætta og ógn af
röskun náttúrunnar og spillingu.
Hvað manninn sjálfan áhrærir, þá
fara enn saman andstæður kærleik-
ans og tillitsleysisins, hjálpseminnar
og grimmdarinnar, uppbyggingar-
innar og eyðingarinnar, svo að vart
mun hægí að segja, að maðurinn
sem slíkur sé nokkuð verri en fyrr,
en heldur varla hægt að fullyrða,
því miður, að hann sé hætishótinu
betri.
ÖLAFIIR JÓNSSON,
GAGNRÝNANDÍ:
Stendur á sama
Ég efast um að einkunnir eins og
„góður" og „vondur" og stigbreyt-
ingar þeirra séu hentugur mæli-
kvarði eða tilfinningar manna hag-
anlegt tæki til að mæla hvernig
heimurinn „sé". Satt að segja stend-
ur mér á sama. Þess vegna verð ég
að leiða hjá mér að svara spurningu
Vikunnar. -fa
kynsins, furðulegt undur í ómælis-
vídd geimsins, eitthvað sem ekki
undir neinum kringumstæðum má
glatast. En eru þá nokkrar líkur fyr-
ir því, að þessi litla kúla verði máð
burtu úr himinrúminu með öllu, sem
á henni er, eða hafa framfarir síð-
ustu tíu ára vakið með okkur viss-
una um að svo verði ekki, heldur
hafi allt orðið til hins betra og mann-
kynið stefni nú tii farsælli tíma
vegna vitsmuna sinna og tæknilegra
framfara?
Vð getum nú með því að opna
blað eða kveikja á útvarpi eða sjón-
varpi fengið upplýsingar um ástand
heimsins rétt eins og að þrýsta fingri
að okkar eigin púlsi.
Og hvernig er þá ástandið?
Þeir sem gleggst þekkja og vita
segja okkur frá því, að innan tíu
ára muni alit mannkyn kafna af
völdum súrefnisskorts, ef ekkert
verður að qert til að koma i veg fyr-
ir það, sem almennt er kallað meng-
un, röskun á eðlilegu jafnvægi nátt-
úrunnar, en mengun þessi er svo
margþætt og víðtæk að hún tekur
til alls Itfs hér á þessari jörð, manna,
jurta og dýra pólanna á milli, og
ekkert er þar undanskilið.
Það væri fásinna að segja að út-
litið væri glæsilegt, þótt ekki séu
taldar styrjaldirnar sem eiga sér stað,
og hungrið og ofátið sem er síst
betra en hitt, sem áður er talið, og
ef einhver lætur sér detta í hug að
hann sé saklaus af þessu öllu, þá
hlýtur það að vera einhver misskiln-
ingur.
En spurning eins og þessi: Er
heimurinn betri eða verri, er lær-
dómsrík út af fyrir sig. Hún sýnir
okkur það sem mest er um vert, að
nútímamaðurinn spyr ekki bara um
sveitina sina eða landið sitt, heldur
um allan heiminn. Og ég hef þá trú,
að sá sem spyr í aivöru um heiminn,
muni öðlast sitt svar, og það að
spyrja er að þroskast og þessvegna
vil ég meina, að heimurinn sér þrátt
fyrir allt á batavegi.