Vikan - 14.01.1971, Blaðsíða 10

ÞANNIG VARÐ LÍFIÐ TIL -1
Maðurinn sem
glímir
við gátuna
Dr. Cyril Ponnamperuma er sá Jarðarbúi
sem í dag veit mest um upphaf lífsins. Hann
er fæddur á Seylon, nam fyrst heimspeki,
en byrjaSi svo í efnafræði og varð
hugfanginn af gátunni um upphaf lífsins.
Dr. Cyril Ponnamperuma er
sennilega sá vísindamaður, sem
stendur fremstur í rannsóknum
varðandi upphaf lífsins. Hann er
fæddur á Seylon og hóf feril sinn
með því að nema austræna og
vestræna heimspeki í Indlandi.
— En þegar til lengdar lét,
fannst mér heimspekin ekki full-
nægjandi, segir hann. — Ég tók
fyrir efnafræði; það var skemmti-
legra að kenna náttúruvísindi. Um
síðir bar mig til Berkeley-háskóla í
Kaliforníu, og uppgötvaði að þar
gat ég samlagað mín heimspeki-
legu áhugamál varðandi uppruna
lífsins þekkingu minni í efnafræði.
Doktor Ponnamperuma st|órnar
stofnun nokkurri í Ames Research
Center fyrir utan San Fransiskó,
þar sem rannsóknir fara fram á
vegum bandarísku geimferðastofn-
unarinnar, sem best er þekkt und-
ir skammstöfuninni NASA. Þessi
stofnun er ein af þeim sárafáu í
heiminum sem helgar sig rann-
sóknum um uppruna lífsins, og er
það gert í beinu sambandi við
geimrannsóknir Bandaríkiamanna.
NASA hefur áhuga á að meta
möguleikana til lífs á Marsi eða
Venusi, en þá þarf fyrst að ganga
úr skugga um hvernig lífið náði
sér á strik á Jörðunni.
Forsögulegt
umhverfi
— Við getum ekki búið til líf
hérna, segir doktor Ponnamper-
uma. — Það er langur vegur frá
því. Það sem við gerum er að
líkja eftir þeim skilyrðum, sem fyr-
ir hendi voru hér á Jörðu þegar
lífið hóf feril sinn, en síðan er eitt-
hvað hálfur ffórði milliarður ára,
kannski heilir fjórir. Við rannsök-
um síðan þau efnafræðilegu við-
brögð, sem fyrir koma í því um-
hverfi.
En við getum komist harla langt
áleiðis. Við getum búið til amínó-
sýrur, sem eru undirstöður eggja-
hvítuefna, og pólýpeptýður (sam-
bönd margra amínósýra), en slík
sambönd eru nokkurskonar fyrir-
rennarar hinna „raunverulegu"
eggjahvítuefna, próteinanna. Þau
hafa tekið á sig nógu heillegt form
til að hægt sé að borða þau.
Það sem við gerum er með öðr-
um orðum aðeins að líkja eftir for-
sögulegu umhverfi. Þá myndast
þessi efni í stórum stíl. Það eru
einmitt þessi efni sem renna inn í
lífefni, og ekki nokkur önnur af
þeim þúsundum hugsanlegra efna-
sambanda sem frumefnin geta átt
þátt í að mynda. Þetta er fljótt að
koma: á nokkrum klukkutímum
myndast pólýpeptíður og núkleó-
tíður (undirstöður kjarnasýranna,
sem fela í sér erfðaefnið) í tækjum
okkar.
Rússneskur
brautryðjandi
Allt þetta hófst með bók eftir
Rússa að nafni A. I. Óparín, sem
er „grand old man" þessarar vís-
indagreinar. í fyrstu bók sinni, sem
skrifuð var 1924, benti Óparín á
að hið upprunalega gufuhvolf
Jarðarinnar gæti ekki hafa inni-
haldið súrefni, heldur hefði það
líklega samanstaðið af metani,
köfnunarefni, ammóníaki og dá-
litlu af vatnsgufu. Bókin var þýdd
á ensku 1938, en það var ekki
fyrr en 1951 að farið var að gera
rannsóknir út frá henni. Óparín
hafði skrifað að lífræn efni ættu
að geta myndast úr þesskonar
gufuhvolfi ef það nyti við útfjólu-
blárra sólargeisla.
Bandarískur vísindamaður fékk
þá hugmynd að fylla brúsa með
tilbúnu frum-andrúmslofti og
geisla það — ekki með útfjólubláu
10 VIKAN 2- tbi.