Vikan - 06.09.1973, Blaðsíða 10

A fyrstu mánuöum byltingarinn-
ar flýöi fjöldi aöalsmanna og nán-
ustu kunningjar frönsku konungs-
hjónanna úr landi. ÞaBan beittu
þeir áhrifum sínum eins og þeir
gátu og tókst a& hafa nokkurn
áhrif á gang mála i Frakklandi.
Þaöan reyndu þeir llka aö örva
konungshjónin til þess aö „losa
sig úr þessari svlviröilegu fanga-
vist” og berja niöur uppreisnina
meö aöstoö þeirra hersveita, sem
enn voru hollar konunginum.
Mirabeau lagöi á ráðin um aö
koma konunginum burtu úr Parls
undir vernd hersveitar og skipu-
leggja valdatöku hans einhvers
staðar I afskekktu héraði.
En Mirabeau lézt áöur en af
fyrirætlunum hans yrði. Aðrir
menn hófu nýjar ráöageröir um
flótta. Meöal þeirra var Axel von
Fersen. Og reyndin varö sú, aö
hann undirbjó og stjórnaöi flótt-
anum, sem átti aö bjarga konung-
dæminu I Frakklandi. Hersveit-
irnar, sem áttu aö koma til móts
viö konunginn í Montmédy nærri
landamærum Luxemborgar, voru
undir stjórn Bouillé hershöfö-
ingja.
Aætlunin var einföld en skyn-
samleg og virtist ekki geta mis-
tekizt. Hún heföi átt að vera ó-
skeikul, og jafnvel eftirá var ekki
hægt aö benda á neitt ákveöið atr-
iöi hennar og segja, aö þaö heföi
veriö orsök mistakanna.
Til þess aö geta gert sér grein
fyrir mikilvægustu atriöum I
flóttaáætlun þeirra Fersens og
Bouillés veröur aö hafa hliösjón
af korti af leiöinni frá Parls til
Montmédy, sem þeir höfðu
ákveöiö aö konungurinn skyldi
fara. Eftir aö Lú&vlk og fjöl-
skyldu hans haföi tekizt aö kom-
ast út úr Tuilerihöll — ábyrgðin á
þvl aö þaö tækist, var lögö á herö-
ar Axels — áttu þau aö leggja af
staö I austurátt og velja leiö, sem
liggur I gegnum bæina Bondy,
Meaux og Montmirail sem leið lá
tilChalons-sur-Marne, sem er um
þaö bil 175 kilómetra frá Paris.
Skammt frá Chalons, I bænum
Pont-Sommevesle átti konungur-
inn aö hitta fyrstu varösveitina,
sem Bouillé haföi á aö skipa til
þess aö verja hann. I henni voru
fjörutlu menn undir stjórn her-
togans af Choiseul. SÍBan áttu
fleiri var&sveitir aö bætast i hóp-
inn á leiöinni til Montmédy. Þar
átti hann aö klæöast einkennis-
búningi slnum og taka viö valda-
sprota Maréchal de France úr
hendi Bouillé. Sprota þessum
haföi veriö komiö fyrir I fóörinu i
vagninum.
Frá upphafi höföu þeir Fersen
og Bouillé ákveöið aö láta eins fáa
og mögulegt var vita um fyrirætl-
anir slnar. Fersen var hræddur
viö lausmælgi Frakka. „1 öllum
bænum”, skrifaöi hann Taube,
„segðu engum Frakka frá þessu,
hversu traustvekjandi sem hann
kann aö vera”. Fersen ráöfærði
Börn þeirra Marie Antoinette og
Lúöviks XVI. voru tekin meö á
flóttanum. Krónprinsinn var
kæddur eins og stúlka tii þess aö
dyljast.
setti strangari vörö um konungs-
hjónin en nokkru sinni fyrr.
Þessar varúðarráöstafanir á siö-
ustu stundu komu sér illa, ekki
einungis vegna þess aö engan
tlma mátti missa, heldur einnig
vegna þess öryggisleysis, sem lá i
loftinu vegna þeirra. Enginn allra
þeirra, sem biöu konungsins á
leiöinni frá Chalon til Montmédy,
gat veriö viss um aö konungurinn
kæmist nokkurn tlma út úr höll-
inni. Bouillé var órótt vegna þess-
ara óvæntu breytinga.
Enn meiri óróleika olli þaö hon-
um, aö konungurinn ákvaö á síö-
ustu stundu, aö madame de
Tourzel barnfóstra konungsbarn-
anna yröi samferða þeim I vagn-
inum.l vagninum voru ekki nema
sex sæti og Bouillé vildi aö auk
konungs og drottningar, barna
þeirra tveggja og Elisabetar
systur konungs, yröi þar sterkur
og harðgeröur hermaöur, sem
gripiö gæti I taumana, ef eitthvaö
óvænt kæmi fyrir. Þaö haföi I
rauninni veriö ákveöið, aö Fersen
yrði þessi hermaður. En kon-
ungurinn vildi ekki, aö börnin
þyrftu aö skilja við barnfóstru
sina.
Þetta var hvorki i fyrsta né síö-
asta sinn, sem Lúövik og Marie
Antoinette tóku stööu sina sem
foreldrar fram yfir opinbera
stööu sina. Þaö var barnanna
vegna, sem þau ákváöu a& flýja i
einum stórum vagni i staö
tveggja léttra. Þau höföu svariö
þess eiö eftir 5. október, aö þau
skyldu aldrei framar skiljast frá
börnum sinum. Þau elskuöu börn
sin heitt og tóku skilyrðislaust til-
littil þeirra. „Ef ég get nokkurs
staöarfundiö hamingju”, skrifaöi
Marie Antoinette de Polignac
hertogaynju, „þá er þaö vegna
þessarra tveggja litlu vera. Chou
d'amour (svo kallaöi hún krón-
prinsinn) er dásamlegur og ég
elska hann óumræöilega. Eina
hamingja mln héöan af eru börn-
in min og ég er eins mikið hjá
þeim og mér er framast unnt”.
Loksins var flóttadagurinn
ákveöinn. 13. júni skrifaöi Fersen
Bouillé og sagöi honum aö kon-
ungurinn heföi tekiö endanlega
ákvörðun um aö fara frá Paris
þann 20. „Brottför þeirra hefur
veriö ákve&in á miönætti hinn
tuttugasta. Þiö getiö reiknaö meö
þvi, vegna þess aö héöan af er of
seint aö breyta nokkru um þaö”.
Daginn eftir staöfestir hann þetta
i bréfi: „Þau leggja af staö á miö-
nætti mánudaginn þann tuttug-
asta. Þau veröa i Pont-Somme-
vesle I siöasta lagi klukkan hálf
þrjú. Þetta er endanlega ákveöiö
og þér er óhætt aö haga undirbún-
ingi i samræmi viö þaö”.
Þriðja greinin um Axel von Fersen
og Marie Antoinette.
sig ekki einu sinni við Gústav III.
Sviakonung. Hann skýr&i honum
ekki frá flóttaáætluninni fyrr en
tæpum mánuöi áöur en láta átti til
skarar skri&a. Gústav fór þá til
Belgfu til þess aö geta fagnað
flótta Lúðviks úr fangelsinu.
Þrátt fyrir allar varúöarráö-
stafanir viröist sem hálf Evrópa
hafi vitað leydnarmáliö. Jafnvel
innan Frakklands var flóttaáætl-
unin umræöuefni almennings.
Sama dag og konungshjónin
flýöu, þann 20. júni, birtist grein I
virtu timariti, þar sem ekki var
einungis sagt frá brottför Lúöviks
heldur einnig skýrt frá þætti
Axels I undirbúningi flóttans i
smáatriðum.
Lafayette, sem þá var yfirmaö-
ur varðliðsins, jók vörzluna um
Tuilerihöllina aö miklum mun og
Það sem Fersen átti ólifað nagaði hann
sig i handarbökin, vegna mistakanna
sem urðu á flóttatilraun konungshjón-
anna. Honum fannst hann geta kennt sér
um þau.
10 VIKAN 36. TBL.