Vikan - 24.04.1975, Blaðsíða 18

Chileanska skáldiö Pablo
Neruda dvaldist á heinjili sinu 1
Isla Negra viö Kyrfahafiö i
kringum 100 kilómetra fjarlægö
frá Santiagó, þegar honum barst
fregnin um moröiö á Salvador
Allende vini sinum þann 11.
september 197a. Neruda var
sárþjáöur af krabbameini, og
hann tók fegnina sér mjög nærri.
„Likami Allendes”, skrifaöi þessi
69 ára rithöfundur 14.
september, „sem var grafinn
einhvers staöar meö leynd, þessi
likami var sundurskotinn og
limlestur af kúlum úr byssum
chileanskra hermanna, sem enn
einu sinni, sviku fööurland sitt”.
Þessi orö eru lokaorö ævi-
minninga 'Nerudas. Fjórum
dögum síöar þann 18. september,
var skáldiö flutt meö háan hita á
sjúkrahús I Santiago. 23.
september, aöeins tólf dögum
eftir lét Allendes, dó hann,
Siöustu orö hans, sem hann
hrópaöi I óráöi, voru: „Þeir eru
myrtir, þeir eru myrtir”. Viö
útför Neruda stóöu hermenn
gráir fyrir járnum vörö,
reiöubúnir aö skjóta, ef alþýöan i
Chile, sem fylgdi skáldinu til
grafar, geröi sig liklega til átaka.
Heimili skáldsins i Isla Negra
haföi veriö lagt i rúst. Verka-
menn, skáld og stúdentar fylgdu
skáldinu til grafar. Syrgjendurnir
sungu internasjónalinn og
hrópuðu: „Camarada Pablo
Neruda, presente...Neruda lifir”.
„Ég játa, aö ég hef lifað” heitir
bókin, æviminningar skáldsins og
Nóbelsverðlaunahafans, stjórn-
málamannsins, sendiherrans,
ævintýramannsins og byltinga-
Chile erkyn
Grein um chileanska skáldið Pablo Neruda.
mannsins Pablos Neruda. Bókin
hefur þegar veriö þýdd á yfir
tuttugu tungumál og er óöum aö
koma út á þeim. Matilde Urrutia,
ekkja skáldsins, kom handritinu
undan, áöur en fasistarnir
jöfnuöu heimili þeirra hjónanna
viö iörðu.
Skáldiö hefur aö segja frá ævi
sinni á bernskuslóöum sinum I
Araukaniu i S-Chile, þar sem
hann fæddist, sonur járnbrautar-
starfsmanns þann 12. júli 1904,
„Umhverfið þar gagntók mig,
umlukti mig, og þar var ég, og
þar i voru ljóðin min, fjarlægt
brim hafsins, garg villtra fugla og
ástin, sem brann eins og ódauð-
legur þyrnirunnur”.
Astin og náttúran voru berlega
frumþættirnir i ljóðum hans. Og
hann uppgötvaöi skáldgáfu sina
fljótt, eöa þegar hann skrifaði
ástarbréf til stúlku fyrir skóla-
félaga sinn, sem var óskrifandi.
16 ára var Neruda orðinn
sveltandi skáld I Santiago, svelt-
andi skáld, sem þó vakti athygli
fyrir ljóö sin.
Ariö 1927 tók Neruda — mest af
ævintýraþrá — viö starfi
chileanska konsúlsins i Rangoon i
Burma. Og hann hélt áfram I
utanrikisþjónustunni hóf störf I
Batavia 1929 og I Buenos Aires
1933.
Þegar spænska borgara-
styrjöldin braust út árið 1936,
gegndi Neruda störfum
chileanska konsúlsins i Madrid.
Hann studdi af kappi baráttu
spænskra rithöfunda gegn
fasismanum og fyrir spænska
lýöveldinu.
Þegar Neruda lét af störfum I
Madrid, hélt hann heim til Chile.
Siöan tók hann viö
konsúlsembætti I Mexikó og eftir
fjögra ára starf þar, var hann
kosinn i öldungadeild chileanska
þingsins sem fulltrúi
kommúnistaflokksins.
Neruda las kvæöi sin fyrir
verkamennina i kola- og
koparnámunum 1 Chile. „Eftir
haröa raun er ég oröinn skáld
þjóöar minnar....Laun min eru
stóru augnablikin i lifi minu, og
eitt hiö stærsta var, þegar upp úr
saltpétursnámunni i Lota kom
maöur meö andlit markaö af
áralöngu striti, rauöeygur af
rykinu þar niöri, rétti mér
18 VIKAN 17. TBL.