Vikan - 19.07.1979, Side 10

Pétur Ottesen og BJöm Aflelsteinsson.
taka þær trúanlegar þar sem það opnar
meiri möguleika til lántöku á erlendum
mörkuðum. Og Norðmenn komust í þá
klípu að taka of mikið af lánum sem svo
þurfti að borga af vexti og annað án þess að
framleiðslan yrði sú sem búist var við.
Uppbyggingin hefur verið ákaflega dýr,
þó að kostnaður á ýmsu hafi farið lækkandi
með hinni öru tækniþróun. Sem dæmi má
nefna að árið 1974 notaði eitt ameriskt
fyrirtæki jafnmikið fé í hönnun á einum
palli og norskt fyrirtæki eyddi bæði í
hönnun og byggingu á samskonar palli
1978-79. Fyrirtæki tengd þessum iðnaði fá
lika mikinn skattafrádrátt á meðan það er
að greiða niður stofnkostnað. Að því loknu
gefur ríkiskassinn auðvitað engin grið. Að
öllu athuguðu verður það ekki fyrr en í
kringum 1980 sem búast má við að
verulegur hagnaður taki að skila sér af
olíunni.
Norðmenn voru heldur ekki ginnkeyptir
fyrir fljótteknum olíugróða og kærðu sig
aldrei um að veita svo miklu fé inn í
þjóðfélagið á skömmum tíma að um gjör-
byltingu yrði að ræða. Samkvæmt útreikn-
ingi þeirra þolir efnahagurinn ekki meiri
olíuframleiðslu en 90 milljónir tonna á ári
og þar settu þeir mörkin.
Þeim er enn ekki náð. Árið 1978 náði
framleiðslan 30 milljónum tonna og á árinu
1981 er gert ráð fyrir framleiðslu á 60
milljónum tonna á þeim svæðum sem
þegar eru i notkun. í fyrra nam olíuút-
flutningur Norðmanna 22 milljónum
tonna, þeir framleiddu þá 4 sinnum meira
en til eigin neyslu. í ár munu þeir framleiða
5 sinnum meira en eigin neyslu. Nú
byggja Norðmenn lika allar framtíðarspár á
mati eigin stofnana en ekki olíufélaganna.
Ekkert land hefur sett fram jafn strangar
kröfur um öryggisreglur og Norðmenn.
Olíufélögin eru að vísu sjálf ábyrg fyrir því
að þeim sé fylgt, en Norðmenn hafa mjög
strangt eftirlit með þeim.
Fyrirtækjum eru einnig sett ströng
skilyrði um frágang og hreinsun á hafsbotni
eftir að hætt er við boranir, og verða þau
að leggja fram skriflegt vottorð frá
köfurum. Er þetta gert til verndunar fiski-
miða enda eiga boranirnar ekki að hafa
nein áhrif á þau.
Óbeinn hagnaður
Þó að framleiðslan hafi þannig ekki
orðið jafnmikil í tölum og búist var við
hafa Norðmenn mikinn óbeinan hagnað af
olíunni. Hún hefur fleytt þeim í gegnum
orkukreppuna og komið i veg fyrir atvinnu-
leysi. Einnig ná þeir miklu inn í sköttum. Ef
tekinn er sem dæmi olíubærinn sjálfur,
Stavanger, hafa skattatekjur hans aukist
um rúmar 4 milljónir norskra króna á sl.
10 árum, en á þeim tíma er olíuævintýrið
hófst blöstu miklir erfiðleikar og atvinnu-
leysi við þessum bæ.
Olían í Norðursjó hefur ekki aðeins
skapað mikla og arðbæra atvinnu á hafi úti
heldur líka í landi. Eftir að skipasmíðar
drógust saman hafa Norðmenn nýtt skipa-
smíðastöðvar sínar til smiða á borpöllum og
öðrum tækjum í sambandi við olíuna, og
hefur olían þannig forðað mörgum af
þessum stöðvum frá gjaldþroti og lokun.
Norðmenn eru og þegar farnir að selja
hluta af þessari framleiðslu sinni til annarra
landa og lönd sem eru nýgræðingar í olíu-
Þórhallur Fr. Guflmundsson ásamt eiginkonu
ssmi, Hercfei Páisdóttur, og þremur dætnsn,
Björgu, Svövu og Dóru.
Egil Bergsager, forstöflumaflur rannsóknar-
deildar Oliustofnunarinnar.
Ame K. Lervik, jarflefllisfræflingur.
vinnslu sækjast eftir að taka sér öryggis-
reglur þeirra til fyrirmyndar.
Þeir hafa líka lagt áherslu á að nota
olíuna í þágu efnaiðnaðar, t.d. nota þeir nú
olíu í plastframleiðslu.
Allt er þetta auðvitað óbeinn hagnaður
sem ekki verður svo auðveldlega reiknaður
í tölum.
lO Vlkan 29. tbl.