Vikan - 07.08.1980, Blaðsíða 41

Þýðandi: Björn Baldursson. (Ljósm. einkaróttur Vikan — Worldvision Enterprices Inc.l
Michael Moriarty hlaut Emmyvarðlaunin fyrir leik sinn i hlutverki hins kaldrifjaða Eiriks Dorf.
„Hann er svín. Mér hefur alltaf
verið illa við hann.”
..Já bróðir lngu. Stundum gruna ég
hana um græsku. Ég vildi gefa mikið til
að fá að vera einn með honum í fimm
mínútur."
Þá sáum við skrúðgönguna. Höfuð
afa var alblóðugt og annað auga hans
lokað. Honum var þröngvað til aðganga
fremstur og berja á leikfangatrumbuna.
Öðru hverju voru kylfur og keðjur
látnar ganga á honum og hinum kaup-
mönnunum. Hans Helms átti í
samræðum við Múller. Hans var kveif.
gunga. Hann var heimskur og latur.
Múller og hans nótar gátu spilað með
hann.
Ég þokaði mér út úr sundinu. Handan
götunnar sló eldgulum bjarma á himin
inn. Ég heyrði konur veina. Brothljóð
heyrðust enn eins og ætlunin væri að
mölva hverja einustu rúðu í eigu
gyðinga í Berlín.
Skrillinn virtist tekinn að þreytast á
leik sinum. Hyski Múllers tók að
dreifast. Afi stóð enn beinn. Hann
neitaði að gráta eða biðja sér griða.
Ég gekk til hans og tók í hönd hans.
„Afi. Þettaerég, Rúdi.”
Anna kom hlaupandi og tók um hand-
legg hans.
Drukkinn, ungur maður leitaði i
vösum gyðinganna sem stóðu i röð.
Hann hirti veski þeirra, penna og úr.
Múller hrópaði til hans: „Heyrðu.
flokkurinn bannar þetta. Við erum hér
til að mótmæla og sýna ættjarðarást.
ekki til að stela.”
„Þú heldur það. Múller,” svaraði
maðurinn.
„Hlýddu fyrirskipunum.” hrópaði
Múller. Hann leit i átt til min í daufri
skímunni og gekk áleiðis til min. Hann
bar strax kennsl á mig og augnsvipurinn
varð næstum mannlegur. Það hvarflar
að mér nú hvort maður þessi hafi verið
gæddur einhverjum mannlegum kostum
sem brotnir hafi verið á bak aftur.
Þegar öllu er á botninn hvolft var hann
ekki af sama sauðahúsi og margir SS-
mannanna sem voru glæpamenn.
umrenningar og rótlausir vandræða-
menn. Hann hafði fasta atvinnu og
þekkti heiðvirt fólk. Hvers vegna hafði
hann gerst fantur? Ég veit það ekki með
vissu. Sennilega skiptir það ekki máli.
Virtur borgari sem gerist glæpamaður er
verður meira haturs en venjulegur inn
brotsþjófur eða morðingi, einkum ef
hann réttlætir gerðir sínar.
Tamar - gerir litið úr þessum
hugleiðingum minum. „Þeir bjuggu sig
undir aðgerðir sínar í tvær árþúsundir."
Þriðji hluti
segir hún. „Þeir áttu allir þátt i þessu eða
hér um bil allir. Mennirnir sem stjórn
uðu gasklefunum og ofnunum fóru í
kirkju, elskuðu börn sin og fóru vel með
dýr.”
Múller spurði hvort hann þekkti mig
og afi svaraði að ég væri dóttursonur
hans, Rúdi Weiss. Múller löðrungaði afa
og sagði: „Þegiðu, gamli júði."
„Hann er gamall,” sagði ég. „Ef þig
langar að slást, komdu í mig. Ekki
skrillinn, bara þú ogég."
Eimm eða sex þeirra söfnuðust
umhverfis okkur. Anna hélt um afa.
Hans Helms var með þeim. Hann sá
mig. Hann þekkti mig auðvitað nú. Ég
heyrði hann hvisla i eyra Múllers:
„Weiss.. . gyðingur, tengdur Ingu. . . ”
Múller neri hökuna og starði á mig
gegnum reykjarkófið. Fólk hóstaði og
kúgaðist.
„Jæja, Weiss. Hypjaðu þig burt.
Taktu gamla kúkinn með þér. Burt með
ykkur af gömnni."
Ég hefði ef til vill átt að vera þeim
Hans þakklátur. Einhver tilfinning
gagntók mig. Ég vissi hvað það var,
hefndarþorstinn. Einn góðan veðurdag
vildi ég njóta þeirrar ánægju að berja
smetti þeirra, auðmýkja þá og láta þá
finna að þeir gætu ekki sýnt okkur slíka
framkomu.
Við hjálpuðum afa heim til sín. íbúð
hans og ömmu var yfir bókabúðinni.
Eitt sinn nam hann staðar og tók upp
sviðið eintak af frumútgáfu orðabókar
Johnsons og gamalt eintak af Faust.
Dapur fletti hann sviðnum blöðum.
„Hinrik, Hinrik,” sagði amma grát-
andi. „Hvernig geta þeir farið svona
meðgamlan mann?"
Hann þurrkaði blóð af enninu og rétti
úr bakinu. „Ég lifi þetta af.” Hann leit
aftur á brenndar bækurnar. „En
bækurnar mínar. . . "
„Við Anna skulum taka til," sagði ég.
En ég sá að það var gagnslaust. Hann
myndi aldrei framar selja bók. prent-
mynd eða landabréf.
Dagbók
Eiríks Dorfs
Berlin
í nóvember 1938.
Tveir dagar eru liðnir frá kristalsnótt-
inni, nótt brotna glersins.
Þar sem ég er nú orðinn höfuðsmaður
og hef hækkað mjög í áliti hjá Heydrich
hef 'ég af eigin hvötum safnað saman
upplýsingum um viðburði þessarar sögu-
legu nætur.
Yfirmaður minn lét fara vel unt sig,
dreypti á koníaki og hlýddi á Sigurð
Fáfnisbana.
„Wagner er töframaður.” sagði hann.
„hreinasti galdrakarl. Slíkt getur hrein.
arisk sál samið, Dorf."
Ég hlustaði á tónlistina um stund.
Mér var illa við að þurfa að rjúfa
dagdrauma hans.
32. tbl. Vikan 41