Vikan - 07.08.1980, Blaðsíða 43

Karl varð að toga hana burt. Inga
grét, meira af reiði en ótta. Henni hafði
aldrei komið til hugar að Karl,
innilokaður á vinnustofu sinni og
gleymdur af fyrri viðskiptavinum.
fyndist nokkru sinni.
Tveir óeinkennisklæddir menn gengu
inn. Þeir sýndu embættisskilti sin:
Gestapo. Þeir voru kurteisir en dálitið
fjarrænir. Karl fékk fimm minútur til að
taka saman föggursínar.
„Nei," sagði Inga. „Þið verðið að hafa
ástæður, skriflega heimild.
„Þetta er venjuleg yfirheyrsla,” sagði
annar mannanna.
„Um hvað er hann grunaður?” spurði
Inga.
„Hann kemur aftur eftir fáeinar
stundir,” svarði hinn lögreglumaðurinn.
„Þetta er ekkert merkilegt.”
Karl hélt uppi skyldurækni sinni og
setti snyrtiáhöld*og eitthvað af fötum í
poka. Hann vissi hvað hann átti í
vændum, en Inga gat ekki sætt sig við
það.
„Ég ætla að fara með honum,” sagði
hún. „Ég útvega lögfræðing.”
„Gangi þér vel, frú,” sagði annar
Gestapo-mannanna. „Drífðu þig,
Weiss.”
Skyndilega snaraði lnga sér milli
mannanna tveggja og Karls, vafði hann
örmum þéttingsfast og reyndi að aftra
honum að fara. „Nei, nei. Þeir verða að
hafa ástæðu. Þú hefur ekkert gert. Þeir
geta ekki handtekið þig.” Hún sneri sér
að mönnunum. „Hann er ekki stjórn-
málamaður, heldur listamaður.”
„Þetta er í lagi, Inga,” sagði Karl.
„Ég kem aftur.”
Þau vissu bæði að það var ekki satt.
Svo oft hafði þetta gerst síðasta hálfa
árið að menn væru handteknir og hyrfu
sporlaust.
Mennirnir áttu í erfiðleikum með að
losa tak hennar.
„Ég fer með honum,” sagði hún.
Móðir lngu titraði. „Nei, nei. Þú gerir
okkur illt verra.”
„Þegiðu!” hrópaði Inga. „Ef ég
kemst að þvi hver sagði til hans...”
„Móðir þin hefur á réttu að standa,
Inga. Vertu kyrr,” sagði Karl.
Hún var svo þrá og ákveðin og vissi
að hún yrði að halda verndarhendi yfir
Karli. Það varð að slíta hana frá honum.
„Þú eltir okkur ekki,” sagði annar
mannanna.
„Vinur pabba, Múller,” æpti lnga.
„Hann kjaftaði!”
„Múller hefur ekki komið hingað
mánuðum saman,” sagði móðir hennar.
„Nei, en þeir pabbi drekka bjór saman
og Hans er með þeim þegar hann kemur
í orlof.” Hún tók aftur utan um Karl.
„Elskan min! Ég skal fá þig lausan. Þeir
gera þér ekki mein því gel ég lofað.
Láttu mig vita hvar þú verður og ég
heimsæki þig!”
Aftur varð að slita hana af bróður
minum.
Þeir fylgdu Karli út um dyrnar — og
inn um hlið Vítis.
Sama dag og Karl var tekinn fluttust
afi minn og amma, sem misst höfðu íbúð
sína í eldsvoða, inn til okkar i
Groningstrasse.
Ég minnist þess að sama dag var í
læknisskoðuti hjá pabba maður sem
hét Max Lowy og var prentari. Pabbi
hafði stundað hann eins lengi og ég
mundi eftir mér.
Pabbi skipti um umbúðir á sárum sem
Max Lowy hafði fengið i átökum
kristalsnætur. Low'y var litill og grannur
eins og spörfugl, glaðvær maður sem
talaði götumál. Hann var ómenntaður
en góður fagmaður. Hann var venjuleg-
ur maður og vildi allt fyrir föður minn
gera eins og svo margir sjúklinga hans.
„Varlega nú, læknir,” sagði Lo.wy.
„Þú hefur aldeilis fengið útreið.
Lowy.”
„Sex stórar kúlur eftir keðjur og
kylfur. Skepnurnar lögðu prentstofuna-•
mina í rúst og eyðilögðu allt letrið.
þess að berja að dyrum. Óróleg þurrkaði
hún hendur sinar á svuntu sinni. Hún
virtist að því komin að bresta í grát, og
samt var hún reið dóttur sinni. „Lög-
reglan vill tala við eiginmann þinn,”
sagði frú Helms.
Karl fölnaði en hreyfði hvorki legg né
lið.
„Vill lögreglan Karl?” lnga spratt á
fætur og hljóp til dyra. „Hver. . . hvers
vegna varaðir þú okkur ekki við?”
Fru Helms lyfti höndum í ráðleysi
sínu.
„Nei!” hrópaði Inga. „Hann hefur
ekkert gert. Segðu þeim hvað sem er. . .
að hann sé farinn.”
„Tilgangslaust. Þeir eru hér um allt
hús að handtaka gyðinga.”
Augu Ingu skutu gneistum. „Mér
sýnist hlakka í þér. Þú hefðir getað logið
okkar vegna. Hvernig manneskja ertu
eiginlega. Þú ert móðir min og ...”
lnga var altekin reiði og hryggð. þreif
í móður sina og hristi axlir hennar. „Ég
er dóttir þín og þú lætur þetta
viðgangast!”
Hvað gera þeir við orð annað en eitra
andrúmsloftið með þeim?”
„Þetta máttu margir þola. Verslun
tengdaföður míns er líka í rúst.”
Lowy lét ekki bugast. Jafnvel þessa
hræðilegu, siðustu daga. glataði hann
ekki voninni. „Mér skilst að það versta
sé afstaðið,” sagði prentarinn. „Göring
er Goebbels gramur vegna óeirðanna.
Hann vildi ekki að teflt yrði á tvær
hættur eftir fundinn i Múnchen. Hvað
heldur þú, læknir minn?”
„Ég veit ekki lengur hverju ég á að
trúa.”
„Til hvers er alltaf verið að niðast á
gyðingum? Kristur var myrtur endur
fyrir löngu. Hvers vegna á það að bitna
á okkur?”
„Við höfum ákveðið gildi fyrir þá,
vinur minn. Við sameinum þjóðina. Ég
er hræddur um að nasistunum sé sama
um Krist og trúfræði.”
„Nema þeir geti notfært sér trúar-
brögð.”
Faðir minn lauk að búa um sárin —
þetta var handbragð listamanns — og
sagði: „Nú ertu eins og nýr, Lowy.”
Móðir min barði að dyrum. Hún bað
pabba aðganga fram.
Ég var nýkominn inn með afa og
ömmu utan frá rústunum. Anna fór
með mér og bar farangur. Hún var
óhrædd. Aðminnsta kosti lét hún engan
ótta i ljós.
„Þetta verður heimili ykkar,” sagði
faðir minn við gömlu hjónin,
Afi benti á fáeina poka sem höfðu að
geyma eigur þeirra.-. „Annað eigum við
ekki eftir. Þeir stálu öllu. Bækurnar. . .
horfnar..
Mamma strauk hönd hans. „Ykkur
verður óhætt hér. Hérna er nóg
húsrými. Mamma og pabbi, þið búið í
herbergi Karls.”
Afi hristi höfuðið. : „Við höfum
engan rétt til þess að gera ykkur erfitt
fyrir.”
Pabbi sagði: „Enga heimsku. Þaðer
okkur heiður að hýsa ykkur. Ég hef
góðar fréttir að færa. Einn sjúklinga
minna — það er maður sem hefur
eyrun opin — segir að þetta ástand
taki senn enda. Drepsóttin er i
rénum.”
Við Annaiókum pokana og héldurn
af stað upp stigann. Þvilik blinda, sem
allir virtust slegnir. Eða er það ég sem
er ósanngjarn eftir fjórtán ára dvöl
mina hér í israel; litílsvirði ég
minningu þeirra? Þau voru ekki ein
höfð að ginningarfiflum. sljóvguð.
fullviss um langa lífdaga.einn dáginn
en tekin af lifi hinn næsta.
„Já. ég get tekið undir það,” sagði
afi. Hann bar járnkross sinn. „Frá
efnahagslegu sjónarmiði er þetta
hrein firra. Schacht hlýtur að skilja
það. Það er ekkert vit i að eyðileggja
fyrirtæki og útiloka okkur frá
viðskiptalífinu.”
Ég kom ofan stigann. fullur
32. tbl. Vikan 43