Vikan - 05.07.1984, Blaðsíða 50

Guðfinna Eydal
sálfræóingur
þó að þetta væri óvenjulega gáfuð
geit. Eins er þessu farið um barn
sem vaknar einn morgun viö að
vera orðið að fullorðinni
mannveru. Hin líkamlega
breyting er örari en hin sál-
fræðilega og það kemur
unglingunum í bobba. Samtímis
þessu er staða þeirra í sam-
félaginu óráðin.
Verulegur partur af stílnum
yfir unglingunum og stælunum í
þeim eru viðbrögð við þessum
vandræðum.
Hvsr er ég?
Sem barn hefur unglingurinn
hvílt öruggur (vonandi) í því um-
hverfi sem ber hann uppi. Pabbi
— mamma — liús — systkini — skóli
— allt eru þetta fastir punktar í
tilveru barnsins og slá fastri
sjálfsmynd þess, ef svo má að orði
komast. Grunninum er kippt und-
an þessari öruggu tilveru þann
dag sem barnið vaknar upp við að
vera orðiö að annarri veru.
Röddin kann að hafa breyst,
brjóst vaxið framan á sléttum
brjóstkassa eða skegghýjungur
fram úr grönum sem voru áður
mjúkar og sléttar eins og barns-
rass. Fólk hefur borið því vitni að
þessari þróun fylgi óhugur eða
jafnvel ótti.
Á hinn bóginn eiga unglingar
langt í land með að verða sér úti
um sjálfsmynd á þann hátt sem
fullorðnir fara að því. Þeir hafa
ekki komist að því hvernig per-
sóna þeirra starfar né líkami né
það sem skiptir meira máli: Þeir
hafa ekki fundið sér réttlætingu í
mannfélaginu með starfi sínu,
með því að framleiöa nýtilega
vöru eða inna af hendi þjónustu
eða með öðrum hætti sem er
einnig algengur: að vera öðrum
tilfinningalegt akkeri og uppfylla
þarfir þeirra.
Viðbrögðin
Unglingarnir bregðast einkum
við óörygginu á tvennan hátt: meö
því að slá sér saman í hópa, sem
slá fastri sérstööu sinni með ytri
táknum, hegðun og talanda
(slangri), og með því að leita á
náðir fyrirmynda, svonefndra
ídóla. Það er oftast fólk úr kvik-
15 Fjölskyldumál
Pabbi er æði. Mamma er hallæri!
Hver kannast ekki við þvílíkar einkunnagjafir
unglinga varðandi samborgara sína, félaga og aðra?
Sjálf höfum við heyrt svo mikið af slangri þeirra að
okkur hefur lærst að skilja dálítinn hluta þess, eins og
útlendingi sem hefur verið um tíma í framandi
málsamfélagi. Líklega skortir okkur þó mikið til að
skilja til fulls orðaforða unglinganna og fínleik þeirra í
blæbrigðum. Við skiljum orðin æði og hallæri en tæp-
lega ef þeir segðu okkur að við værum glerjuð og allra
síst ef við værum glerjuð í raun og sannleika.
Hvaö er slangur?
Slangur er án efa ein sú grein
íslensks máls sem er hvað mest
lifandi og sem einna mest
nýsköpun fer fram í. Það vex og
dafnar án tilstillis menntamála-
ráðuneytisins og annarra stjóm-
valda. Það er mannlífið sjálft, eins
og það gerist fjörugast, meðal
unglinga.
Öll getum við hin brugðið því
fyrir okkur ef við á, en sleppum
því ef það á ekki við. Við myndum
síður búast við jáyrði bankastjóra
ef við töluöum um að slá hann um
monning.
Af hverju meðal
unglinga?
Við erum sí og æ að gefa öörum
hugmyndir um sjálf okkur, hug-
myndir sem eru réttar eða rang-
ar, hugmyndir um hvernig við
erum — hugmyndir um hvernig
við erum ekki en hvernig við
viljum að hinir líti á okkur.
Kannski vil ég sýnast dálítiö
sterkur en veit sjálfur að ég er
dálítið veikur fyrir á köflum. Það
á ekki síst við um unglingana að
þeir reyni að sýnast svona.
Af hverju?
Unglingar eru ekki börn og því
síður fullorðið fólk. Hvað eru þeir
þá? Það er spurning fyrir okkur
hin en það er enn áleitnari
spurning fyrir þá sjálfa. Stundum
orka þeir á aðra sem einhverjar
framandi verur sem ómögulegt er
að finna stað á meðal manna. Hin
skyndilega breyting úr barni í (líf-
fræðilega) fullorðna mannveru
veldur miklum ruglingi og er
auövitað erfiðust unglingunum
sjálfum.
Geit sem vaknaði upp viö það
einn morgun að vera orðin að
manni myndi vera lengi að
komast að því hvernig hún ætti að
fara að því að vera maður, jafnvel
Unglingar —
stfli og stælar
50 Vikan 27- tbl.